Stoitsizm — bu qadimgi Yunoniston va Rimda paydo bo‘lgan falsafiy oqim bo‘lib, uning asosiy maqsadi insonni hayotdagi qiyinchiliklarga va tashqi omillarga barqaror, xotirjam va oqilona munosabatda bo‘lishga o‘rgatishdir. Stoitsizmga ko‘ra, baxt va osoyishtalik insonning tashqi omillarga emas, balki ichki munosabatiga bog‘liq.
Asosiy tamoyillari:
1. Nazorat qilinadigan va nazorat qilinmaydigan narsalarni ajratish:
Stoiklar fikricha, biz faqat o‘z fikrlarimiz, qarorlarimiz va harakatlarimizni nazorat qila olamiz. Tashqi voqealar, boshqa odamlarning harakati yoki tabiat hodisalari bizning nazoratimizdan tashqarida. Shuning uchun ular haqida tashvishlanish foydasiz.
2. Fazilatga intilish:
Fazilat (yaxshilik, adolat, dono qarorlar qabul qilish) stoitsizmda eng muhim maqsaddir. Odam o‘zining axloqiy qadriyatlariga sodiq bo‘lsa, tashqi omillar uning baxtiga ta’sir qilmaydi.
3. Tashqi baxtga bog‘lanmaslik:
Stoiklar boylik, shon-shuhrat yoki boshqa dunyoviy narsalar vaqtinchalik va o‘tkinchi deb hisoblashadi. Chinakam baxt faqat ichki osoyishtalik va fazilatga asoslangan bo‘lishi mumkin.
4. Tinchlikni saqlash:
Har qanday vaziyatda hissiy muvozanatni saqlashga harakat qilish. O‘ta xursand yoki g‘amgin bo‘lishning o‘rniga, vaziyatga neytral va oqilona yondashish.
Stoitsizmning amaliyotlari:
O‘ylangan meditatsiya: Har kuni o‘z hayotingizni tahlil qilish, kamchiliklarni ko‘rib chiqish va yaxshilashga intilish.
Memento mori (o‘limni eslab tur): Hayotning qisqaligini yodda tutish va har bir kunni mazmunli o‘tkazishga harakat qilish.
O‘z hissiyotlarini boshqarish: Qiyin vaziyatlarda sabr va xotirjamlikni saqlashni o‘rganish.
Stoitsizm bugungi kunda ham mashhur bo‘lib, hayotdagi stress va qiyinchiliklarga bardosh berish uchun ko‘plab zamonaviy shaxsiy rivojlanish usullarining asosi bo‘lib xizmat qiladi.
@bookhoja