• پرده دوم:
حال گروهی از مردم را در نظر بگیرید که به یک ایدئولوژی گروهی مجهزند. آنان اعتقادات عجیب و غریبی نیز درند، شاید مثلا معتقدند که بیگانگانی دارند می آیند تا آنان را از سیل و طوفانی که در سال 2012 زمین را نابود خواهد ساخت، نجات دهند. هر تکه از دلایلی را که به ایشان عرضه شود، یا می توان طوری تعبیر و تفسیر کرد که مؤید عقایدشان باشد، یا می توان آن را به عنوان کوششی برای فریب دادنشان رد کرد. اعتقادات آنان به گروه انسجام می بخشد، و عواطف شدید همبستگی و بدگمانی را تایید و تقویت می کند. تلفیق شدن ساختار اعتقاد و ساختار گروه به معنی آن است که متقاعد کردن اعضای گروه به داشتن کمترین شک درباره ایدئولوژی مشترکشان کار فوق العاده دشواری است.
در این هر دومورد کل دستگاه اعتقادات در برابر ابطال مصون می ماند. این دستگاه دارای شیوه های سازگار نمودن یا نادیده گرفتن هر دلیل یا برهانی است که بر ضد آن بکار می رود. بنابراین، اگر اعتقادات نادرست در درون آن باشد، برای کسی که هنوز در چنگال دستگاه اعتقادی اسیر است، هرگز کشف نخواهد شد. کسانی که در چنگال دستگاه اسیر بمانند این آسودگی خیال را خواهند داشت که بر حقّند و هر کس دیگری بر باطل است، حال آنکه در واقع اعتقادات آنان آکنده از خطا است. اما کسانی که از چنگ آن دستگاه بگریزند وزش ناگهانی نسیمِ رهایی را احساس خواهند کرد، تو گوئی که چشمانشان بناگهان گشوده شده است.
حال گروهی از مردم را در نظر بگیرید که به یک ایدئولوژی گروهی مجهزند. آنان اعتقادات عجیب و غریبی نیز درند، شاید مثلا معتقدند که بیگانگانی دارند می آیند تا آنان را از سیل و طوفانی که در سال 2012 زمین را نابود خواهد ساخت، نجات دهند. هر تکه از دلایلی را که به ایشان عرضه شود، یا می توان طوری تعبیر و تفسیر کرد که مؤید عقایدشان باشد، یا می توان آن را به عنوان کوششی برای فریب دادنشان رد کرد. اعتقادات آنان به گروه انسجام می بخشد، و عواطف شدید همبستگی و بدگمانی را تایید و تقویت می کند. تلفیق شدن ساختار اعتقاد و ساختار گروه به معنی آن است که متقاعد کردن اعضای گروه به داشتن کمترین شک درباره ایدئولوژی مشترکشان کار فوق العاده دشواری است.
در این هر دومورد کل دستگاه اعتقادات در برابر ابطال مصون می ماند. این دستگاه دارای شیوه های سازگار نمودن یا نادیده گرفتن هر دلیل یا برهانی است که بر ضد آن بکار می رود. بنابراین، اگر اعتقادات نادرست در درون آن باشد، برای کسی که هنوز در چنگال دستگاه اعتقادی اسیر است، هرگز کشف نخواهد شد. کسانی که در چنگال دستگاه اسیر بمانند این آسودگی خیال را خواهند داشت که بر حقّند و هر کس دیگری بر باطل است، حال آنکه در واقع اعتقادات آنان آکنده از خطا است. اما کسانی که از چنگ آن دستگاه بگریزند وزش ناگهانی نسیمِ رهایی را احساس خواهند کرد، تو گوئی که چشمانشان بناگهان گشوده شده است.