FATVO.UZ | Rasmiy kanal

BOLALAR NAMOZNI NECHA YOSHDAN O‘QISHI KERAK?
#namoz

❓693-SAVOL: Yosh bolalar namozni necha yoshdan o‘qishi kerak?

💬 JAVOB: Bismillahir Rohmanir Rohim. Yosh bolalar hali balog‘atga yetmagan bo‘lsa, ularga namoz o‘qish farz bo‘lmaydi. Lekin ota-onalar farzandlarini ular balog‘at yoshiga yetib kelguncha namoz o‘qishga o‘rgatishlari lozim bo‘ladi. Rasuli akram alayhissalom farzandlarni namozga o‘rgatish borasida shunday marhamat qilganlar:
مُرُوا أَوْلاَدَكُمْ بِالصَّلاَةِ وَهُمْ أَبْنَاءُ سَبْعِ سِنِينَ وَاضْرِبُوهُمْ عَلَيْهَا وَهُمْ أَبْنَاءُ عَشْرِ سِنِينَ وَفَرِّقُوا بَيْنَهُمْ فِى الْمَضَاجِعِ
"Bolalaringizni ular yetti yosh bo‘lsalar, namozga buyuringlar. Ular o‘n yosh bo‘lsalar, namoz o‘qimasa, uringlar" (Imom Abu Dovud, Imom Bayhaqiy, Imom Ahmad rivoyat qilishgan).
Ulamolarimiz ushbu hadis sharhida: “Payg‘ambarimiz alayhissalom ushbu hadislaridan boshqa birorta hadisda yosh bolani urishga buyurmaganlar. Faqatgina o‘n yoshga kirib, namoz o‘qishga erinchoqlik qilgan bolani urishga buyurganlar. Bundan namozning bola tarbiyasida qanchalik ahamiyatli ekanini tushunish mumkin”, - deydilar.
Sahobalardan Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhu: "Bolalarga bir sajda qilsalar ham namoz o‘qitinglar!" degan bo‘lsalar, sahobalardan Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhu va tobe’inlardan Ibn Sirin rahimahulloh: "Bola o‘ng qo‘li bilan chap qo‘lini ajrata olganida, namozga o‘rgatiladi" deganlar. Mashhur sahoba Abdulloh ibn Mas’ud roziyallohu anhu esa: "Bolalaringizning namoz o‘qishlarini nazorat qiling!" deganlar.
Demak, farzandlar aqlini tanigandan boshlab, ularni malollantirmasdan, samimiyat bilan namozga muhabbatli qilib, namoz o‘qishga odatlantirish kerak ekan. Vallohu a’lam.

O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.

YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife

🔗 Ulashing: @fatvouzlotin

​​G‘AYRIDINGA SHIFO SO‘RAB DUO QILISH MUMKINMI?
#duo

❓692-SAVOL: Meni bir g‘ayridin qo‘shnim kasal bo‘lib qoldi. Kasalxonada davolanmoqda, unga shifo so‘rab duo qilsam bo‘ladimi yoki mumkinmasmi?

💬 JAVOB: Bismillahir Rohmanir Rohim. G‘ayridinlar haqqiga shifo va hidoyat so‘rab duo qilish joiz. Bu haqda Abu Abdurahmon Abdulloh ibn Mas’ud roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda shunday deyiladi:
"Men go‘yoki Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga qarab turgandekman, u zot quyidagicha hikoya qilayotgandilar: "Payg‘ambarlardan birlarini qavmi urib, qonga belab qo‘yishdi. U payg‘ambar yuzlaridan qonni artib, "Allohim, qavmimni mag‘firat qilgin, chunki ular bilmaydilar", deb aytardilar". (Muttafaqun alayh). Vallohu a’lam.

O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.

YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife

🔗 Ulashing: @fatvouzlotin

​​FARZ NAMOZIDA BILMASDAN BESHINCHI RAKATGA TURILSA NAMOZNI QANDAY YAKUNLANADI?
#namoz

❓691-SAVOL: Agar 4 rakatli farz namozlari yolg‘iz o‘qilganda bilmasdan 4-rakat deb adashib 5-rakat o‘qilsa buning hukmi qanday bo‘ladi?

💬 JAVOB: Bismillahir Rohmanir Rohim. To‘rtinchi rakatga qa’dayi oxirga o‘tirib, tashahhud o‘qib keyin beshinchi rakatga turib ketgan kishi, hali beshinchi rakatga sajda qilmagan bo‘lsa, qaytib o‘tiradi va salom berib namozni tugatadi. Agar beshinchi rakatga sajda qilgan bo‘lsa, unga yana bir rakatni qo‘shishi mustahab. Bu ikki rakat unga nafl bo‘ladi. Oxirida salomni kechiktirgani uchun sajdai sahv qiladi. (Muxtasarul Quduriy, Al-Muxtor, Al-Lubob kitoblari).
To‘rtinchi rakatni qa’dasiga o‘tirmasdan turib ketgan kishi, beshinchi rakatni sajdasini qilmagan bo‘lsa, qaytib o‘tiradi, attahiyatni o‘qiydi, qa’dani kechiktirgani uchun sajdai sahv qiladi, izidan attahiyat, salavot va duo qilib salom bilan namozni tugatadi. Agar beshinchi rakatga sajda qilgan bo‘lsa, uning farzi bekor bo‘lib, o‘qigan namozi nafl bo‘lib ketadi. Beshinchi rakatga oltinchi rakatni qo‘shishi mustahab, sahih qavlga ko‘ra sajdai sahv qilmaydi. Demak, bu holatda o‘qimoqchi bo‘lgan to‘rt rakat farz namozini qayta o‘qiydi. (Muxtasarul Quduriy, Al-Lubob kitoblari). Vallohu a’lam.

O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.

YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife

🔗 Ulashing: @fatvouzlotin

"MUHAMMAD" ISMINI YOLG‘IZ O‘ZINI QO‘YIB BO‘LMAYDIMI?
#ism_qo‘yish

❓690-SAVOL: Yaqinda tug‘ilajak farzandimiz o‘g‘il bo‘lsa Muhammad deb ism qo‘ymoqchi edim. Lekin ba’zi kishilar qo‘shimcha qo‘shish kerak, masalan Muhammad Ali yoki Muhammad Yusuf deb nomlash kerak deyishyapti. Shunga aniqlik kiritib beringlar. O‘g‘ilga Muhammad ismini o‘zini qo‘yib bo‘lmaydimi?

💬 JAVOB: Bismillahir Rohmanir Rohim. O‘g‘il farzandga "Muhammad" ismini yolg‘iz o‘zini qo‘yish joiz, balki afzal hamdir. Chunki Rasuli akram alayhissalom o‘zlarining muborak hadislaridan birida: "Ismimni qo‘yinglar, ammo kunyam bilan kunyalanmanglar", — deganlar (Imom Buxoriy va Imom Muslim rivoyat qilishgan).
"Kunya" — kishining ismidan avval aytiladigan, bosh farzandining ismi bilan “Falonchining otasi”, deb chaqiriladigan ism. Masalan, Abu Abdulloh (Abdullohning otasi), Abu Dardo, Abu Muso kabi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning kunyalari "Abul Qosim" edi. Demak, kishi Abul Qosim deb kunyalanishi joizmasligi mazkur hadisdan ma’lum bo‘lmoqda. Ulamolarimiz ushbu qaytariq Payg‘ambarimiz hayotlariga tegishli ekani, U Zotning vafotlaridan keyin esa mazkur kunya bilan chaqirilishi joiz ekanini aytishgan (Qozi Iyozning "Ash-Shifo" kitobi).
Shuningdek, ushbu hadisga ko‘ra, farzandga "Muhammad" deb ism qo‘yish marg‘ub ish ekani ma’lum bo‘ladi. Islom ummati azaldan o‘z farzandlariga Payg‘ambarimiz alayhissalomning muborak ismlarini qo‘yishi odatga aylangan. Hatto ayrim ulamolarning ismi, otasining va bobosining ismi “Muhammad” ekanini ko‘rish mumkin. Masalan, Imom G‘azzoliyning to‘liq ismi “Muhammad ibn Muhammad ibn Muhammad al-G‘azzoliy” bo‘lsa, Qiroat ilmining mashhur olimi Imom Jazariyning to‘liq ismi Muhammad ibn Muhammad ibn Muhammad al-Jazariydir. Ya’ni bir nechta avlodning ketma ket ismini “Muhammad” deb qo‘yilgan. Albatta, bu ushbu muborak ismga va uning sohibi bo‘lgan sevimli Rasulimizga bo‘lgan ulkan muhabbat nishonasidir. Mashhur mujtahid olim Imom Molik rahmatullohi alayh shunday deganlar:
سمعت أهل المدينة يقولون: "ما من أهل بيت فيهم اسم محمد إلا رزقوا رزق خير" (المسالِك في شرح مُوَطَّأ مالك (٥٤٨/٧))
"Madinai munavvara aholisi: "Qaysi bir uyda Muhammad ismi bo‘lsa, ular yaxshi rizq bilan nasibalanishadi", — deyishganini eshitganman".
Bundan ba’zi kishilarning “Muhammad ismini yolg‘iz o‘zini qo‘yib bo‘lmaydi”, “Bolaga og‘irlik qiladi” kabi gap-so‘zlar ilmiy jihatdan ham va voqe’lik jihatdan ham tasdig‘ini topmagan, asossiz gap ekani ma’lum bo‘ladi.
Shuni ham ta’kidlab o‘tish lozimki, farzandga faqat chiroyli ism qo‘yish bilan kifoyalanib qolmay, uning tarbiyasi va bilimini ham ismiga monand qilish maqsadga muvofiq bo‘ladi. Vallohu a’lam.

O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.

YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife

🔗 Ulashing: @fatvouzlotin

​​"ROZIMAN" DESA NIKOH BOG‘LANADIMI?
#nikoh

❓688-SAVOL: Nikoh paytida kuyovga "Falonchini qizi pistonchi bilan nikoh bog‘lashga rozimisiz" deyilsa, kuyov "roziman" desa va qiz tomonga "Falonchini o‘g‘li pistonchi bilan nikoh bog‘lashga rozimisiz" deyilsa, kelin "roziman" desa nikoh bog‘lanadimi?

💬 JAVOB: Bismillahir Rohmanir Rohim. Savolda so‘ralgan holatda nikoh bog‘lanadi. Bu haqda mashhur hanafiy alloma Mulla Ali Qori rahmatullohi alayh shunday deganlar:
يرتبط عقد النكاح بنَكَحت، أو قَبِلتُ، أو رَضِيت
ya’ni: "Nikoh aqdi "nikohlandim", "qabul qildim", "rozi bo‘ldim", "roziman" degan lafzlarning biri bilan bog‘lanadi" ("Fathu bobil inoya" kitobi).
Shunday ekan, kuyovga "Falonchini qizi pistonchi bilan nikoh bog‘lashga rozimisiz" deyilsa, kuyov "roziman" desa va qiz tomonga "Falonchini o‘g‘li pistonchi bilan nikoh bog‘lashga rozimisiz" deyilsa, kelin "roziman" desa nikoh bog‘lanadi. Vallohu a’lam.

O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.

YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife

🔗 Ulashing: @fatvouzlotin

​​TIJORATDA ALLOHNI SHERIK QILISH MUMKINMI?
#savdo #nazr #sherikchilik

❓687-SAVOL: Bir kishi bilan tijoratda sherik bo‘lmoqchi edim. U kishi agar sherik bo‘lsak, uchinchimiz Alloh bo‘ladi, ya’ni foydani uchdan birini Alloh uchun ajratamiz, dedi. Shunday deb, sherikchilikni boshlash mumkinmi?

💬 JAVOB: Bismillahir Rohmanir Rohim. Shunday shart bilan sherikchilikni boshlash joiz. Lekin bu holatda bilish kerak bo‘lgan nozik nuqtalar bor:
- Bir kishi shariatimizda ibodat hisoblangan, lekin zimmasida bo‘lmagan amalni o‘ziga vojib qilib olishi, nazr deyiladi. Nazr niyat va lafz bilan bo‘ladi, faqat niyatning o‘zi bilan nazr bo‘lmaydi. Hanafiy mazhabiga ko‘ra, so‘zda “nazr” kalimasi ishlatilmasa ham nazr yuzaga chiqadi. Masalan, “Alloh uchun mening zimmamda falon narsa bor”, degani kabi (Imom Mavsiliy, “Al-Ixtiyor” kitobi, “Kuvayt fiqh ensiklopediyasi”).
Nazr qilgandan keyin unga amal qilish vojibdir. Qur’oni karimda ahdiga vafo qilish va so‘zida turishga buyuriladi va nazrlarni bajarish talab qilinadi (Moyida-1, Isro-34, Nahl-91).
Ko‘pchilik ulamolar nazr qilishni zarari yo‘q deydilar. Lekin Imom Shofe’iy, Imom Ahmad va boshqa faqihlar nazr qilishni makruh, deb bilganlar (Imom Navaviy, “Al-Majmu’” kitobi).
Demak, savoldagi ko‘rinishda sherikchilikni boshlagan kishilar foydani uchdan birini sadaqa qilishni nazr qilgan bo‘ladilar va toki sherikchilik tugaguncha foydani uchdan birini faqirlarga sadaqa qilib turishlari shart. Ba’zi sabablar bilan nazr qilingan miqdorni chiqarmasalar yoki o‘zlariga ishlatsalar xiyonat va gunoh bo‘ladi.
- Sherikchilik qiluvchilarning: “Foydamizning uchdan biriga Alloh sherik” yoki “Uchinchimiz Alloh bo‘ladi”, degan gapidan maqsadlari aniq bo‘lsada, bu jumlalar o‘tgan ulug‘larimizning so‘zlarida uchramaydi. Bu jumlalar Alloh taologa nisbatan odobsizlik hisoblanadi.
Tavsiya shuki, sherikchilik qilayotganlar foydalaridan faqirlarga ulush ajratishni nazr qilmasdan, masalan: “Foydani uchdan birini faqirlarga ajratamiz, inshaalloh”, deb niyat qilsinlar. Shunda mabodo foydadan ulush ajratolmay qolsalar ham gunohkor bo‘lmaydilar. Vallohu a’lam.

O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.

YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife

🔗 Ulashing: @fatvouzlotin