Hakkın Yolunda, Milletin Yanında

تانری‌نین عسکرلری



تورک اوصولو الینده آند قدحی توتان تورک بئیی. سول الی ایله ارلیک قیلیجی و کمری توتار. تورک بئی و آلپ‌لارینا اؤزگۆ ایکونوگرافیک دوروش شکیل‌دیر.

گؤک‌تورک‌لر ساواش‌دا اؤله‌ن عسکرلرین، تانری قاتیندا، حایات سویو دوشونجه‌سی‌یله باغلانتی‌لی ایچکی ایچه‌جک‌لرینی و سوْنسوز حایاتا قاووشاجاقلارینی دۆشۆنۆرلردی.

ايسلامی دوشونجه‌ده بو "شربت-ی شهادت" قاورامینا دؤنۆشدۆ.

آلپ'ین بؤیوک یاخالی قافتانی و کۆپه‌لری (سیرغالاری) دیققت چکر. تورک گئییم اؤزل‌لیگی‌دیر.


نورآی بیلگیلی
https://t.me/ilter/686

ترکی چرا و چگونه آزربایجانی شد؟


در رسپوبلیکای آزربایجان، چه کسانی و چرا نام ملت ترک را با آزربایجانی (آزربایجانلی) و نام زبان ترکی را به آزربایجانی ـ زبان آزربایجان (آزربایجانجا) عوض کردند؟

زبان ملت ترک در کل جغرافیای آزربایجان، در سراسر ایران، آسیای صغیر و قفقاز، در طول تاریخ و همیشه ترکی نام داشته است.

امروز نیز در ایران و آسیای صغیر ملت ما خود را ترک و زبانش را ترکی می‌نامد. اما وضعیت در شمال ارس به گونه‌ای دیگر است.

در شمال ارس در دویست سال گذشته روند تغییر نام ملی ـ اتنیک خلق ترک از ترک به آزربایجانی و به موازات آن روند تغییر نام زبانش از ترکی به ترتیب به ترکی، زبان ترک، زبان آزربایجان و آزربایجانی متحقق شده است.

http://turkoloji-iran.blogspot.in/?m=1

https://t.me/ilter/681

تأملی بر روند محلی‌سازی و مهندسی ملیت‌ تورک در شوروی سابق و ایران

فیروز یوسفی



در این مقاله، روند مهندسی هویت ملت تورک در اتحاد شوروی سابق و ایران دوران پهلوی و چگونگی پیدایش ملیت و هویت‌های ساختگی و تعمیق شکاف هویتی میان تودۀ تورک در سرزمین‌های مورد بحث، هر چند مختصر مورد بررسی قرار گرفته است. تئوریسین‌ها و مجریان این مهندسی و ملیت‌سازی با آرزوی ایجاد دولتی واحد با مردمی از ملتی واحد، با یک زبان، یک فرهنگ و یک قدرت سیاسی با تکیه بر آموزه‌های امپریالیستی از نوع کمونیستی و لیبرالیستی و با وقوف بر آثار منفی و مخرب و غیر انسانی این عمل، عمدتاً سیاست استحالۀ فرهنگی و سپس استثمار ملت تورک ساکن جغرافیای استعماری خویش را در پیش گرفتند.

پروژۀ مهندسی هویتی استالین در اتحاد شوروی «شوروی‌گردانی / روسی‌سازی» و «محلی‌سازی» تورکان در ایران دوران پهلوی، علاوه بر آنکه اهداف خاص سیاسی و سیطرۀ ایدئولوژیکی را دنبال می‌کرد، در مرحلۀ اول کلیت، انسجام و همبستگی ملت تورک تورکستان، ایدیل ـ اورال، دشت قیپچاق، قفقاز، آذربایجان و ایران را مورد هدف قرار داده و راه را برای پاکسازی و اجرای سیاست‌های یکسان‌سازی قومی هموار ساخت. زبان، فرهنگ، تاریخ و دیگر شاخص‌های هویت ملی ـ اتنیکی ملت تورک از اولین مؤلفه‌هایی بود که مورد تهاجم این رژیم‌ها قرار گرفت.

به رغم استقلال جمهوری‌های تورک تورکستان و جمهوری آذربایجان، تعاریف هویتی و آثار مهندسی ملیت‌سازی استالینیستی در این جمهوری‌ها همچنان پابرجاست. شهروندان (تورک‌تباران) این جمهوری‌ها هویت اتنیکی خود را «تورک» قلمداد نکرده، بلکه مؤلفه‌ها و شاخص‌های گروهی ـ محلی را در تعریف هویت اتنیکی خویش به‌کار می‌گیرند. متأسفانه، رؤسا و نهادهای مسئول در این جمهوری‌ها اقدام مثبت و مؤثری در روند احیاء هویت تورکی مردمان خویش انجام نداده‌، خود موانعی را نیز در تحقق این هدف به‌وجود آورده‌اند.

به اصطلاحی قاطع می‌توان گفت این جمهوری‌ها هنوز به استقلال فرهنگی دست نیافته و پس از گذشت نزدیک به سه دهه از استقلال سیاسی‌شان هنوز از سیطرۀ نفوذ فرهنگی روسیه رها نشده‌ و گام مهمی در تقویت استقلال ملی‌شان برنداشته‌اند. در ایران پس از پهلوی نیز هویت تورکی شهروندان تورک این کشور به رسمیت شناخته نشده و تورکان این مرز و بوم، هنوز هم از آزادی‌های فرهنگی و تحصیل به زبان تورکی محروم می‌باشند.

https://t.me/ilter/673

مقاله: بیر دئوریم'ین پرده آرخاسی
یازار: ایسون قوآر


۱۹۲۰ تبریز آیاقلانماسی و شئیخ محمد خییابانی لیدئرلیگینده اولوشدورولان آزادیستان دئولتی اوزه‌رینه گونوموزه قدر ساغلیق‌لی چالیشمالار یاپیلمامیشدیر.

آذربایجان تاریخچی‌لیگینده قونویا ایلیشکین یاپیلان چالیشمالار بؤیوک اؤلچک‌ده ایدئولوژیک‌دیر. اویسا سوویئت‌لر بیرلیگینین چؤکوشونون آردیندان اورتایا چیخاریلان زنگین آرشیو لیتئراتورو (سییاسی یازینی) بو قونودا داها آیدینلاتیجی بیلگیلر سونماقدادیر.

روسیا دیش سییاست آرشیوی، گورجیستان دئولت باشقانلیغی آرشیوی، آزربایجان سییاسی پارتی‌لر و سوسیال اولای‌لار مرکز دئولت آرشیوی، آزربایجان میللی ساوونما باخانلیغی آرشیوی، آزربایجان مرکز دئولت تاریخ آرشیوی و دیگر آرشیولرده توتولان سوویئت دؤنمینه ایلیشکین ایران‌لا ایلگی‌لی مین‌لرجه دوسیا و ماتئریال بوگون تاریخچی‌لرین قوللانیمینا آچیلمیشدیر.

بو بلگه‌لر (کی آرالاریندا چارلیق روسیا'سی دؤنمینه ایلیشکین چوخ سایی‌دا یازی‌لی بلگه ده بولونماقدادیر) ۱۷۰۰'لردن بری قافقاز و ایران تاریخی اوزه‌رینه یاپیلمیش چالیشمالارین یئنی‌دن بیر دوزنله‌مه‌یه تابیع توتولماسینی گرکدیره‌جک قدر جیددی و فرق‌لی بیلگی‌لر ایچرمک‌ده‌دیر.

بو چالیشما دا، بیر آنلام‌دا اورتایا چیخاریلان بو یئنی بلگه‌لره گؤندرمه یاپیلاراق ۱۹۲۰ تبریز اولای‌لارينین آرخا پلانینا دیققت چکمک‌ده‌دیر.


قایناق:

گونئی آزربایجان سوسیال، کولتورل و سییاسال آراشدیرمالاری دوسیاسی، شئیخ محمد خییابانی و آزادیستان دئولتی (۱۹۲۰)، مقاله‌لر توپلوسو، ایلک‌باهار ۲۰۰۵، آنکارا: گونئی آزربایجان تانیتیم جمعیتی، صفحه ۱۰۵-۸۹.

https://t.me/ilter/671