لبظ سیستونی

mâ: ra qarz-xâ: grafta (= ماه را قرض‌خواه گرفته)
مردم سیستان بر این باورند که ماه‌گرفتگی نشانه‌ی فشار آوردن بستان‌کار برای واپس‌ستدن بستان‌کاری خویش از ماه است. خوب یا بد، درست یا نادرست، حق یا ناحق، ماه امشب بده‌کار شده‌است و «قرض‌خواه = (qarz-xâ:)» گلویش را گرفته و برای تأدیه‌ی طلب خویش می‌فشارد.
ما، مردم سیستان فعلاً به این کاری نداریم که بستان‌کار برحق است یانه؛ در این فرصت اندک، وقت کنکاش در درستی و نادرستی و حق و ناحقّ موضوع نیست؛ زمان بسیار تنگ است و گلوی ماه هر آن در دست قرض‌خواه بیشتر فشرده می‌شود.
باید فکری اساسی کرد؛ همه‌ی ما مسئولیم؛ ماه از آنِ هیچ کس نیست؛ محرم اسرار مگوی همگان است؛ شب‌ها راهِ همه را روشن می‌کند و تقویمِ رایگانِ همه است و به‌ویژه در هر سی روز گردش خود، چهار پنج شب به‌طور کامل در آسمان می‌تابد؛ نور می‌افکند؛ زندگی و سرزندگی هبه می‌کند و ما در پرتو آن- اگر خیال نبافته و پرنده‌ی بلندپرواز فکر را برای ژرف‌اندیشی در چند و چون بودن و نبودن خویش و جهان خویش به پرواز درنیاورده‌باشیم و تا دوردست‌های کهکشان‌ها به سیاحت نفرستاده‌باشیم- دست‌کم در پرتو مخملین آن تا دمدمه‌های بامداد در میدان روستا گرد می‌آئیم و به بازی و شادی می‌پردازیم (1).
بنابراین هیچ کس مجاز نیست خود را کنار بکشد؛ که خوب و بد این پدیده، دامن همه‌ی ما را خواهدگرفت؛ پس همه باید برای نجات ماه تلاش کنیم؛ تکلیف روشن است؛ وظیفه است؛ ریز و درشت و شاه و گدا و عوام و خواص ندارد؛ همه‌کس همه چیز قیمتی را که در خانه دارند؛ به‌ویژه ظروف مسین را- که خود، روزی روزگاری ثروت خانواده به‌شمار می‌رفت (2) - از اتاق‌ها بیرون می‌آورند؛ در حیاط خانه در منظر ماه و بستان‌کارش ردیف می‌کنند و افزون بر کوبیدن بر دهل- که کار خاصّان است- با هرچه در دست دارند، به‌ویژه چوب‌هائی حدود یک متر، بر هرچیزی که صدا بدهد، ازقبیل ظروف خالی و بشکه‌ها و پیت‌های حلبی می‌کوبند و غوغا بر پا می‌کنند و علی‌الدوام تا لحظه‌ی رفع ماه‌گرفتگی با صدای بلند تکرار می‌کنند که این همه ظرف و اثاث قیمتی از آن تو باد؛ ماه را رها کن.
ماه که بالأخره از چنگ و چنگال بستان‌کار رها شد، تازه نوبت به پای‌کوبی و دست‌افشانی به شکرانه‌ی اتّحاد و اتّفاقی می‌رسد که توانست این پیروزی جانانه را رقم بزند؛ چون اگر این اتّحاد و هم‌دلی و هم‌دستی مردم نبود، از کجا که ماه می‌توانست یک‌تنه بر حریف غلبه کند؟!

پی نوشت 1- از رسم‌ها ی قدیمی مردم سیستان این است که هر ماه، در صورت مساعد بودن هوا، چند شب مهتابی را در میدان روستاها جمع می‌شدند و فارغ از جنس و سنّ و موقعیّت به بازی‌های جمعی می‌پرداختند. بازی‌ها غالباً چنان بوده‌است که همه را درگیر می‌کرده و اگر کسی مثلاً به‌طور استثنائی در بازی شرکت نمی‌کرده، باز هم قوانین بازی، به‌نحوی مستقیم یا غیرمستقیم او را درگیر بازی و بازیگران می‌ساخته‌است تا خارج از جمع ساکنان روستا قلمداد نشود (برای آشنائی بیشتر با چند و چون این بازی‌ها و شرایط آن ر.ک. عمرانی، غلامرضا، این جا زابل (از خانه تا مدرسه)، مجموعه‌ی سیستان 15، تهران، دریافت، 1397).
پی‌نوشت 2- تا سال‌های آغازین دهه‌ی چهل در اتاق‌های مردم سیستان، به‌ویژه اتاق‌های مهمان‌خانه، نزدیک به سقف هر اتاق، جایگاهی به نام «رف» تعبیه بود که لبه‌ی بیرونی آن، حدود سی سانت در داخل فضای اتاق پیش می‌آمد. در آن جایگاه تمام ظرف‌های مسی خانواده را واژگون می‌چیدند. این ظرف‌ها (mess-ey sar raf = مس‌های سر رف) تقریباً تمام دارائی خانواده محسوب می‌شد؛ به‌حدّی که در فرهنگ و ضرب‌المثل‌ها نیز رایج شده‌بود؛ مثلاً آنان که مفلس بودند و چنین ثروتی در اختیار نداشتند و درنتیجه ترسی از فقدان آن نیز نداشتند، هنگام برخورد با احکام حکومتی- که آن‌ها را ناعادلانه می‌دانستند و از برخورد با آن ابائی نداشتند- به‌راحتی شانه بالا می‌انداختند و به گونه‌ی استفهام انکاری می‌گفتند:
با ما چه می‌کنند؟ مس‌های سر رف ما را می‌برند؟
غلامرضا عمرانی

🏴▪️تقدیم به زائران پاکستانی و افغانستانی
🌹 @ESHGHE30STO
اربعین حسینی ، از زبان موکب داران و خدمتگذاران در موکب های استان سیستان و بلوچستان

تو زائرِ حسین

آسمااااا/ نی دلی / نورِ / کوکب تویی
باعثِ ٫٫٫/ خیر و ایجادِ / موکب تویی
گشته پیدا به سیمای تو عاشقی
روشنی بخشِ تاریکیِ شب تویی

تو زائرِ حسین ، مسافرِ حسین
جفا ،کشیده ای ، بخاطرِ حسین
بز٫٫٫ن ، نعره ی حیدری ،
علی ٫٫٫ ،. یا علی یا علی یا علی

جانِ من جانِ من ،،،، ، جانِ من جان من
خاکِ پایت بُود. نورِ چشمانِ من
کن گذر بر سر ما و این موکبت
پرتویی از تو گیرد به ایمان من

تو زائر حسین ، مسافرِ حسین
جفا کشیده ایی ، بخاطر حسین
بز٫٫٫٫ ن ، نعره ی حیدری ،
علی ٫٫٫ ، یا علی یا علی یا علی

عازمِ رفتنِ اربعینی ،
در غمِ شاهِ دینت غمینی ،
ای فدای قدم های رنجیده ات
جز غمانِ حسین ، غم نبینی
اگر خسته جان و پریشان شدی ،
هراسان به کوه و بیابان شدی ،
مخور غم که تو لایق وصل جانان شدی
مخور غم که تو زائر شاهِ خوبان شدی

تو زائرِ حسین مسافرِ حسین
کشیده ایی جفا ، بخاطر حسین
بزن /, نعره ی حیدری
علی /، یا علی یا علی یا علی

✍محمدگل شهریاری ۱۳۹۸/۷/۱۹
درکانال عشق سیستو عضو شوید
✅ «عشق سیستو»
🌹 @ESHGHE30STO

🏴▪️اربعین
#نوحه_سیستانی
🎤 با صدای غلامعلی نیاز
🌹 @ESHGHE30STO
▪️خوانش برای بهره برداری نوحه خوانان
سیهَ پُش بشَیِه که اربعینه ، رُزِچِلُمِ سروردینهَ(۲)
درماه صفربعدمحرم ، لعن اَمَه برشمرلعینهَ
سیهَ پُش بشَیِه که اربعینه ، رُزِچِلُمِ سروردینهَ(۲)
چِل رُزَکه رُزوشوعزایهَ ، دلهااَمَگی وَکربلایهَ
اولاداُسِ اَمِه شوغمدار ، دردُنِه شودفن نینوایهَ
چِل رُزَکه دل ماعُقدهَ کردهَ ، غم دردلاموندهَ خونهَ کردهَ
چَشِ خادوبارهَ خَلقِ شیعهَ ، آمادهَ برای گریهَ کَردَه
چِل رُزَکه دَساوَرجبینهَ ، زینب نزارودل غمینهَ
سیهَ پُش بشَیِه که اربعینه ، رُزِچِلُمِ سروردینهَ(۲)
درماه صفربعدمحرم ، لعن اَمَه برشمرلعینهَ
سیهَ پُش بشَیِه که اربعینه ، رُزِچِلُمِ سروردینهَ(۲)
چِل رُزَ سکینه غصه دارَه ، اَرشودوچَشِ نخفته دارهَ
خِ خودخانوخِ خدای خودخا ، رازدل خانهفته دارهَ
چِل رُزَسکینه گریهَ مِینَه ، براصغروبررقیه مِینهَ
برسوزوعزای عموعباس ، اشک چَش خاهدیه مِینه
چِل رُزَکه وَرخدایقینهَ ، ماه شوِ چاردهَ وَرزمینهَ
سیهَ پُش بشَیِه که اربعینه ، رُزِچِلُمِ سروردینهَ(۲)
درماه صفربعدمحرم ، لعن اَمَه برشمرلعینهَ
سیهَ پُش بشَیِه که اربعینه ، رُزِچِلُمِ سروردینهَ(۲)
ازداغ اُسِنُ وسوزاکبر ، پرپرشدن طفلکِ اصغر
ازسوزوتب امام سجاد ، ناقِ اِشتَه شَه روی دل وجغَر
ازشام بلاتَه شام غربت ، اولاداُسینَ دراسارَت
بی حرمتیهِ وَخوردوکَلو ، برزینب وبرشاه ولایت
ایی ماه عزای سرورینه ، وَرخلق خدابهترینه
سیهَ پُش بشَیِه که اربعینه ، رُزِچِلُمِ سروردینهَ(۲)
درماه صفربعدمحرم ، لعن اَمَه برشمرلعینهَ
سیهَ پُش بشَیِه که اربعینه ، رُزِچِلُمِ سروردینهَ(۲)
رُزِغم وغصه وعزابشَه ، ماتم وََراولادخدابشَه
ازسوی یزیدوشمرملعون ، خیلی ستم وجوروجفابشَه
ازجورفلک وَدادوبیداد ، بیماربودَک امام سجاد ازگورگورآتش خیمه َآ ، طفلواَمَگی مِیزدِه فریاد
چِل رُزَکه بریونهَ دل ما ، آوارَه وروُمامنزل ما
اَستِه زن ومردماعزادار ، آغِشتِیهَ غم خِ گِلِ ما
فریادکنهِ که دل غمینهَ ، ایی ماه محرم حزینه
ماهِ که دراُ اُسِینِ مظلوم ، برتمام مابودَک سفینه
سیهَ پُش بشَیِه که اربعینه ، رُزِچِلُمِ سروردینهَ(۲)
درماه صفربعدمحرم ، لعن اَمَه برشمرلعینهَ
سیهَ پُش بشَیِه که اربعینه ، رُزِچِلُمِ سروردینهَ(۲)
درکانال عشق سیستو عضو شوید
✅ «عشق سیستو»
🌹 @ESHGHE30STO