အနာဂတ်သို့ ခြေလှမ်းများ
လက်ျာ
ဇလဗေဒဆိုသည်မှာ မိုးလေဝသနှင့်ရာသီဥတုတို့ကို ကြိုတင်ခန့်မှန်းနိုင်ရန်လေ့လာခြင်း၊ တွက်ချက်ခြင်းတို့ပြုလုပ်ရသော ဘာသာရပ်ဖြစ်သည်။ သူကိုယ်တိုင်လည်း ဇလဗေဒ၏အဓိပ္ပာယ်ကို အလုပ်မဝင်ခင်အထိဘာမှန်းမသိခဲ့။ ကျောင်းတွင်လည်း မသင်ခဲ့ရ၊ ပြင်ပ၌လည်း မကြားစဖူး၊ လုပ်ငန်းခွင်ကျမှ သေသေချာချာ သိနားလည်လာရခြင်းဖြစ်၏။
သူက မိုးလေဝသဌာနတစ်ခုမှာ အလုပ်လုပ်သည်။ ဘာမျှနားမလည်ဘဲ အစိမ်းသက်သက် ဝင်ရောက်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်တော့မဟုတ်။ အလုပ်မရခင် သင်တန်းအရင်တက်ခဲ့ရသေးသည်။ မိုးလေဝသနှင့်ဆိုင်သောအချက်အလက်များကို စစ်တမ်းကောက်ယူခြင်း၊ လေ့လာသုံးသပ်ခြင်း၊ မှတ်တမ်းတင်ခြင်းတို့ကို အကျွမ်းဝင်လာတော့မှ လုပ်ငန်းခွင်ဝင်ရလေသည်။
သူသည် လူပျိုလူလွတ်ဖြစ်၍ မိဘနှင့်အတူနေသူမို့ ဘတ်စ်ကားနှင့်ရုံးတက်ရ၏။ သူနေသောမြို့သစ်မှ ဇလဗေဒဌာနသို့ ကားအကြာကြီးစီးရသည်။ ထိုအခါ လူပေါင်းစုံနှင့် ထိတွေ့ရသလို သဘာဝဝန်းကျင်မျိုးစုံကိုလည်း မြင်တွေ့ရလေသည်။
သူသည် သဘာဝကိုချစ်သူဖြစ်၏။ သဘာဝကျသော သဘာဝ၏အလှများကို တစိမ့်စိမ့်ကြည့်ရှု ခံစားနေတတ်ခြင်းကိုက သူ၏သဘာဝဖြစ်သည်။ လမ်းဘေးဝဲ၊ ယာရှိ ကောက်ပင်စိမ်းစိမ်းများ၊ အရေခွံခွာချလိုက်သော ယူကလစ်ပင်များမှစ၍ စိုစွတ်နေသောလမ်းပေါ်၌ တင်ကျန်ရစ်သည့် ရေအိုင်လေးများ၊ နှင်းများတွဲခိုနေသည့် မြက်တောများအထိ သူသဘောကျ၏။
ထို့ကြောင့်လည်း သဘာဝကိုလေ့လာရသော ဇလဗေဒ၌ သူအာရုံဝင်စားခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ သူ့ထံသို့နေ့စဉ်သဘာဝ၏ အချက်အလက်များစွာ နည်းလမ်းမျိုးစုံဖြင့် ဝင်ရောက်လာသည်။ ဌာနခွဲများမှ ပေးပို့လိုက်သော မြစ်ရေမှတ်တိုင်းတာခြင်း၊ ရေစီးထုထည်၊ သဲနုန်းထုထည် စီးဆင်းမှုတိုင်းတာချက်၊ မြစ်ရေအရည်အသွေးစသည်တို့ကို သူတို့က မှတ်တမ်းတင် တွက်ချက်ကြရသည်။
မိုးရေချိန်၊ လေတိုက်နှုန်း၊ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်အခြေအနေ စသည်တို့ကိုလည်း စောင့်ကြည့်လေ့လာ၍ ခန့်မှန်းချက်ထုတ်ပြန်ကြရ၏။ သို့သော်သူ့ထံရောက်ရှိလာသော သတင်းအချက်အလက်များမှာ ဌာနခွဲများမှပေးပို့ချက်ချည်းတော့ မဟုတ်ချေ။ နေ့စဉ်မြင်တွေ့နေရသော ပတ်ဝန်းကျင်ကလည်း မိုးလေဝသကို ခန့်မှန်းပေးတတ်၏။
စာကလေးများအမိုးကြားသို့ တိုးဝင်အသိုက်ဆောက်နေကြပြီဆိုလျှင် မိုးကြီးရွာတော့မည်ဟု ရွာတွင်နေခဲ့စဉ်က မှတ်သားရဖူးသည်။ ယခုမြို့တွင်တော့ ပုရွက်ဆိတ်များတွင်းမှထွက်၍ အိမ်နံရံများတစ်လျှောက် ဥများသယ်ကာသွားလာနေကြပါက မိုးများမည်၊ ရေကြီးမည်ဟု သိနေကြပြီ။
ဘတ်စ်ကားစီးရင်း တွေ့ရသူတို့ကလည်း သူတို့ဘာသာ မိုးလေခန့်မှန်းနိုင်ကြပါပေသည်။ သူတို့စကားများကို နားဆင်ကြည့်ပါဦး။
“စနေထောင့်မှာ မည်းနေတာပဲ၊ ညနေတော့ မိုးမိပါပြီ” “မိုးသားတွေ ပွနေတာများ ဖွေးဖွေးလှုပ်လို့။ မိုးဖြူမစဲ မိုးမည်းမရွာဆိုတဲ့အတိုင်း ဒီနေ့တစ်နေ့လုံးချတော့မှာ”
“သားချေ... ကြားလား၊ ရေဆုတ်သွားပြီဆို။ နင့်အဖေကို လှေမဆင်းခိုင်းနဲ့ဦးနော်။ အေး…အေး… ကုန်းပေါ်တက်နေကြ... ကြားလား” ဤသို့သော ဘာသာဘာဝခန့်မှန်းချက်များကို နေ့စဉ်လိုလို ကြားနေရတတ်၍ သူပြုံးမိသည်။ တိရစ္ဆာန်များလောက် အားမကောင်းသော်ငြားလူတို့တွင်လည်း မိုးလေဝသကို ကြိုတင်အာရုံခံနိုင်သော အသိရှိကြပေ၏။ တစ်ခါတစ်ရံ ခရီးသည်များသည် သူတို့ဌာနမှ ထုတ်ပြန်ချက်များအပေါ် ဆွေးနွေးပြောဆို အသိပေးကြသည်လည်းရှိ၏။
“ဟဲ့... နင် ကြားပြီးပြီလား။ ၂၁ ရက်ကနေ ၂၅ ရက်အထိ မုန်တိုင်းရှိတယ်တဲ့” “အင်း... ကြားတယ်၊ တို့ဆီက အဖျားခတ်ရုံပါ။ ရခိုင်နဲ့ ဧရာဝတီဘက် ဝင်မယ်ပြောတာပဲ” “အတွင်းထဲထိ မဝင်လောက်ပါဘူး။ အနောက်မြောက်ဘက်ကို ရွေ့လျားနေတာဆိုတော့။ မိုးတော့ များဦးမှာပဲနော်” “တို့ရွာတွေ မိုးမျှော်နေတာ တစ်ပေါက်တောင်မကျသေးဘူး။ မုန်တိုင်းရှိမှပဲ သီးနှံတွေ မပစ်ရမှာ” ဟုတ်ပေ၏။ မြန်မာနိုင်ငံမှ တောင်သူအများစုသည် မိုးနှင့်အလုပ်လုပ်ကြရသည်။ မိုးရာသီကိုချိန်၍ သီးနှံစိုက်ပျိုးကြ၏။ ရွာသင့်ချိန်မရွာလျှင် သောကရောက်ကြရသလို အလွန်အကျွံမိုးကြီးလျှင်လည်း စိုက်ခင်းများရေမြုပ်သွားတတ်ပြန်၏။ သူတို့အဖို့မိုးလေဝသသတင်းသည် အခြားသောပြည်သူများထက် အပြောများသော၊ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းသော အကြောင်းအရာမျိုးဖြစ်လေသည်။
သူတို့သာလော၊ မဟုတ်ပါ။ ရေလုပ်ငန်းနှင့် အသက်မွေးကြသည့် တံငါ၊ ငါးဖမ်းလှေ၊ လှေသမား၊ သင်္ဘောသားတို့သည်လည်း မိုးလေဝသသတင်းကို မပြတ်နားစိုက်နေကြရသည်သာ။ သူတို့အတွက်ပို၍ပင် အရေးကြီးသေးသည်။ မြစ်ရေကြီးမည်၊ ရေနည်းမည်၊ ပင်လယ်ပြင်၌ လှိုင်းထန်မည် သို့မဟုတ် မုန်တိုင်းရှိသည်ဟူသော သတင်းများသည် အသက်နှင့်အမျှ အဖိုးတန်သည် မဟုတ်ပါလား။
ထို့ကြောင့် မိုးလေဝသနှင့်ဇလဗေဒဝန်ထမ်းများအဖို့ အချိန်မှန်သတင်းမှန်ထုတ်ပြန်နိုင်ရန် လိုအပ်သလို ထူးခြားသတင်းများကိုလည်း တိကျသည်ထက် တိကျအောင် ခန့်မှန်းနိုင်ရန် အရေးကြီး၏။ သဘာဝဘေးနှင့်ဆိုင်သောအခါ သူတို့ပို၍ ဝါယမစိုက်ကြရသည်။ လူ့အသက်ပေါင်းများစွာကိုကယ်တင်နေသည့် သူရဲကောင်းကြီးများအလား ကြိုးစားကြရလေသည်။
လက်ျာ
ဇလဗေဒဆိုသည်မှာ မိုးလေဝသနှင့်ရာသီဥတုတို့ကို ကြိုတင်ခန့်မှန်းနိုင်ရန်လေ့လာခြင်း၊ တွက်ချက်ခြင်းတို့ပြုလုပ်ရသော ဘာသာရပ်ဖြစ်သည်။ သူကိုယ်တိုင်လည်း ဇလဗေဒ၏အဓိပ္ပာယ်ကို အလုပ်မဝင်ခင်အထိဘာမှန်းမသိခဲ့။ ကျောင်းတွင်လည်း မသင်ခဲ့ရ၊ ပြင်ပ၌လည်း မကြားစဖူး၊ လုပ်ငန်းခွင်ကျမှ သေသေချာချာ သိနားလည်လာရခြင်းဖြစ်၏။
သူက မိုးလေဝသဌာနတစ်ခုမှာ အလုပ်လုပ်သည်။ ဘာမျှနားမလည်ဘဲ အစိမ်းသက်သက် ဝင်ရောက်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်တော့မဟုတ်။ အလုပ်မရခင် သင်တန်းအရင်တက်ခဲ့ရသေးသည်။ မိုးလေဝသနှင့်ဆိုင်သောအချက်အလက်များကို စစ်တမ်းကောက်ယူခြင်း၊ လေ့လာသုံးသပ်ခြင်း၊ မှတ်တမ်းတင်ခြင်းတို့ကို အကျွမ်းဝင်လာတော့မှ လုပ်ငန်းခွင်ဝင်ရလေသည်။
သူသည် လူပျိုလူလွတ်ဖြစ်၍ မိဘနှင့်အတူနေသူမို့ ဘတ်စ်ကားနှင့်ရုံးတက်ရ၏။ သူနေသောမြို့သစ်မှ ဇလဗေဒဌာနသို့ ကားအကြာကြီးစီးရသည်။ ထိုအခါ လူပေါင်းစုံနှင့် ထိတွေ့ရသလို သဘာဝဝန်းကျင်မျိုးစုံကိုလည်း မြင်တွေ့ရလေသည်။
သူသည် သဘာဝကိုချစ်သူဖြစ်၏။ သဘာဝကျသော သဘာဝ၏အလှများကို တစိမ့်စိမ့်ကြည့်ရှု ခံစားနေတတ်ခြင်းကိုက သူ၏သဘာဝဖြစ်သည်။ လမ်းဘေးဝဲ၊ ယာရှိ ကောက်ပင်စိမ်းစိမ်းများ၊ အရေခွံခွာချလိုက်သော ယူကလစ်ပင်များမှစ၍ စိုစွတ်နေသောလမ်းပေါ်၌ တင်ကျန်ရစ်သည့် ရေအိုင်လေးများ၊ နှင်းများတွဲခိုနေသည့် မြက်တောများအထိ သူသဘောကျ၏။
ထို့ကြောင့်လည်း သဘာဝကိုလေ့လာရသော ဇလဗေဒ၌ သူအာရုံဝင်စားခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ သူ့ထံသို့နေ့စဉ်သဘာဝ၏ အချက်အလက်များစွာ နည်းလမ်းမျိုးစုံဖြင့် ဝင်ရောက်လာသည်။ ဌာနခွဲများမှ ပေးပို့လိုက်သော မြစ်ရေမှတ်တိုင်းတာခြင်း၊ ရေစီးထုထည်၊ သဲနုန်းထုထည် စီးဆင်းမှုတိုင်းတာချက်၊ မြစ်ရေအရည်အသွေးစသည်တို့ကို သူတို့က မှတ်တမ်းတင် တွက်ချက်ကြရသည်။
မိုးရေချိန်၊ လေတိုက်နှုန်း၊ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်အခြေအနေ စသည်တို့ကိုလည်း စောင့်ကြည့်လေ့လာ၍ ခန့်မှန်းချက်ထုတ်ပြန်ကြရ၏။ သို့သော်သူ့ထံရောက်ရှိလာသော သတင်းအချက်အလက်များမှာ ဌာနခွဲများမှပေးပို့ချက်ချည်းတော့ မဟုတ်ချေ။ နေ့စဉ်မြင်တွေ့နေရသော ပတ်ဝန်းကျင်ကလည်း မိုးလေဝသကို ခန့်မှန်းပေးတတ်၏။
စာကလေးများအမိုးကြားသို့ တိုးဝင်အသိုက်ဆောက်နေကြပြီဆိုလျှင် မိုးကြီးရွာတော့မည်ဟု ရွာတွင်နေခဲ့စဉ်က မှတ်သားရဖူးသည်။ ယခုမြို့တွင်တော့ ပုရွက်ဆိတ်များတွင်းမှထွက်၍ အိမ်နံရံများတစ်လျှောက် ဥများသယ်ကာသွားလာနေကြပါက မိုးများမည်၊ ရေကြီးမည်ဟု သိနေကြပြီ။
ဘတ်စ်ကားစီးရင်း တွေ့ရသူတို့ကလည်း သူတို့ဘာသာ မိုးလေခန့်မှန်းနိုင်ကြပါပေသည်။ သူတို့စကားများကို နားဆင်ကြည့်ပါဦး။
“စနေထောင့်မှာ မည်းနေတာပဲ၊ ညနေတော့ မိုးမိပါပြီ” “မိုးသားတွေ ပွနေတာများ ဖွေးဖွေးလှုပ်လို့။ မိုးဖြူမစဲ မိုးမည်းမရွာဆိုတဲ့အတိုင်း ဒီနေ့တစ်နေ့လုံးချတော့မှာ”
“သားချေ... ကြားလား၊ ရေဆုတ်သွားပြီဆို။ နင့်အဖေကို လှေမဆင်းခိုင်းနဲ့ဦးနော်။ အေး…အေး… ကုန်းပေါ်တက်နေကြ... ကြားလား” ဤသို့သော ဘာသာဘာဝခန့်မှန်းချက်များကို နေ့စဉ်လိုလို ကြားနေရတတ်၍ သူပြုံးမိသည်။ တိရစ္ဆာန်များလောက် အားမကောင်းသော်ငြားလူတို့တွင်လည်း မိုးလေဝသကို ကြိုတင်အာရုံခံနိုင်သော အသိရှိကြပေ၏။ တစ်ခါတစ်ရံ ခရီးသည်များသည် သူတို့ဌာနမှ ထုတ်ပြန်ချက်များအပေါ် ဆွေးနွေးပြောဆို အသိပေးကြသည်လည်းရှိ၏။
“ဟဲ့... နင် ကြားပြီးပြီလား။ ၂၁ ရက်ကနေ ၂၅ ရက်အထိ မုန်တိုင်းရှိတယ်တဲ့” “အင်း... ကြားတယ်၊ တို့ဆီက အဖျားခတ်ရုံပါ။ ရခိုင်နဲ့ ဧရာဝတီဘက် ဝင်မယ်ပြောတာပဲ” “အတွင်းထဲထိ မဝင်လောက်ပါဘူး။ အနောက်မြောက်ဘက်ကို ရွေ့လျားနေတာဆိုတော့။ မိုးတော့ များဦးမှာပဲနော်” “တို့ရွာတွေ မိုးမျှော်နေတာ တစ်ပေါက်တောင်မကျသေးဘူး။ မုန်တိုင်းရှိမှပဲ သီးနှံတွေ မပစ်ရမှာ” ဟုတ်ပေ၏။ မြန်မာနိုင်ငံမှ တောင်သူအများစုသည် မိုးနှင့်အလုပ်လုပ်ကြရသည်။ မိုးရာသီကိုချိန်၍ သီးနှံစိုက်ပျိုးကြ၏။ ရွာသင့်ချိန်မရွာလျှင် သောကရောက်ကြရသလို အလွန်အကျွံမိုးကြီးလျှင်လည်း စိုက်ခင်းများရေမြုပ်သွားတတ်ပြန်၏။ သူတို့အဖို့မိုးလေဝသသတင်းသည် အခြားသောပြည်သူများထက် အပြောများသော၊ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းသော အကြောင်းအရာမျိုးဖြစ်လေသည်။
သူတို့သာလော၊ မဟုတ်ပါ။ ရေလုပ်ငန်းနှင့် အသက်မွေးကြသည့် တံငါ၊ ငါးဖမ်းလှေ၊ လှေသမား၊ သင်္ဘောသားတို့သည်လည်း မိုးလေဝသသတင်းကို မပြတ်နားစိုက်နေကြရသည်သာ။ သူတို့အတွက်ပို၍ပင် အရေးကြီးသေးသည်။ မြစ်ရေကြီးမည်၊ ရေနည်းမည်၊ ပင်လယ်ပြင်၌ လှိုင်းထန်မည် သို့မဟုတ် မုန်တိုင်းရှိသည်ဟူသော သတင်းများသည် အသက်နှင့်အမျှ အဖိုးတန်သည် မဟုတ်ပါလား။
ထို့ကြောင့် မိုးလေဝသနှင့်ဇလဗေဒဝန်ထမ်းများအဖို့ အချိန်မှန်သတင်းမှန်ထုတ်ပြန်နိုင်ရန် လိုအပ်သလို ထူးခြားသတင်းများကိုလည်း တိကျသည်ထက် တိကျအောင် ခန့်မှန်းနိုင်ရန် အရေးကြီး၏။ သဘာဝဘေးနှင့်ဆိုင်သောအခါ သူတို့ပို၍ ဝါယမစိုက်ကြရသည်။ လူ့အသက်ပေါင်းများစွာကိုကယ်တင်နေသည့် သူရဲကောင်းကြီးများအလား ကြိုးစားကြရလေသည်။