#نقد_روشنفکران
📘پیرامون ارزش موسیقی به بهانهٔ مرگِ ونگلیس
✍️#رضا_زمان
🎼 خیلی از ما احتمالاً گوشمان به موسیقیهای ونگلیس آشناست، حتی اگر نام سازندهاش را نشناسیم. یادم است اولین بار که قطعهای از موسیقی او را شنیدم، بچهمدرسهای بودم. دوران نوار کاست بود. با پدرم در خانه تنها بودیم و نمیدانم به چه سببی مدرسه نرفته بودم. اولین بار بود که قطعهی «
فتح بهشت» را شنیدم و در همان زمان، منقلب و شگفتزده شدم. اما نپرسیدم و نفهمیدم که سازندهاش کیست. آن زمان نه خبر از تلفن هوشمند بود و نه اینترنت در دسترس، همان یکبار شد و بس.
🎼 بعدها که بیشتر از ونگلیس شنیدم، دانستم که خالق آن شاهکار حماسی، که برای من همراه با احساسی نوستالژیک کودکی است، ونگلیس است. غیر از این قطعه، «
آلفا»، «
ارابههای آتش» و «
برای مردی ناشناخته» را، با اینکه مخاطب خاص او نبودم، بارها و بارها گوش دادم، لذت بردم و سرخوش شدم.
🎼 خوب گفتهاند که موسیقی صدای خداست. اگر خدا میخواست با ما سخن بگوید، با موسیقی سخن میگفت که زیباترین، معنویترین و عامترین زبان، همین زبان موسیقیست. صدای موسیقی فراتر از ملل و فرهنگها مینشیند و مخاطب دارد.
🎼 هنرمندِ خلاق، در آفرینش و خلق اثر، با خدای آفریننده، در صفت خلاقیت او شریک میشود. او چیزی بر جهان میافزاید و با آفرینش، خود را جادوان میکند در روحها و ذهنها، اما مؤلف موسیقی با خدا همزبان میشود؛ بلکه زبان و کلامش میشود.
🎼 استاد سروش زمانی، به پیروی از عارفان و به سیاق سالکان، گفته بود که انبیاء نیهایی هستند بر لب و دهان خداوند. دم خدایی را، در حدود شخصی و ذهنی خویش، بیرون میدهند و به ما میرسانند؛ به تعبیر مولانا: دم که مرد نایی اندر نای کرد/درخور نایست نه درخورد مرد.
🎼 با احترام به مقام شامخ انبیاء، من گمان میکنم این صفت بیشتر برازندهی خالقان موسیقی باشد. هنرمندانِ موسیقیساز، بیش از همه سزاوار آنند که نیهایی باشند بر لب خداوند؛ نیهایی که مینوازند و میسرایند و میآفرینند و گویی با هر آفرینش هنری، دم خدایی را با ساز و نُت، در گوش و جان ما میدمند.
🎼 ونگلیس، یکی از این نیهای شایسته بود که بی او، جهان ما چیزی کم داشت؛ حالا بهشت با حضور او بهشتیتر میشود. موسیقی ونگلیس یکی از آن چیزهای باارزشی است که به ما میگوید این زندگی، ارزشمند است و این دنیای انسانی، چیزی بیش از مادهی بیجان، صاحب جان و روحِ بزرگ و مغتنمی است.
📘نابسندهبینیِ «من»، تکرار «خدا» و ازدیادِ خطا
— «قطعاً خدا بر سرود #سلام_فرمانده نظر داشته»
✍️#فریدون_فرخ
۱- بنا به استدلالهایی که تاکنون در نقدآگین ارائه شدهاست (خصوصن از جانب آقای علیرضا موثق)، اگر وجود خدایی موجه باشد، خدای نامتشخصِ بی قصد و غرض و سخنگو و بهشت است (
+ +)؛ یعنی همین «امکانِ شعوریِ ماده» (که ما نیز حصهای از آنیم و چیزی جدا-فرای این جهان در دسترسِ فهم ما نیست)؛ تنها باید مادهشناسی خود را از حالت صلب، بسته و کلیشهوار عامه اعتلا دهیم.
۲- انبیا در نزد اهل خرد و انصاف، هیچ مقام شامخی ندارند؛ اگر تعارفات اضافی و بهاصطلاح «ادب چاکرمسلکانهٔ» رایج فرهنگ دینخو را کنار بگذاریم. این نگاههای صفر و صدی و مقدستراش از «حزبی واحد و کلی» به نام انبیا برای جهان سنت و همین جغرافیای محدودِ میانرودان است.
بنا به
ادلهای که دکتر خزئل ماجدی ارائه کرده، ما برای وجود حتا یک پیامبر نیز حداقلی از شواهد تاریخی را در دست نداریم. بر فرض وجود تاریخی هر یک از این انبیای درون کتابهای مقدس، کارنامهٔ عملی و نظری هر کدام، باید بشکلی جداگانه و در فضایی آزاد، توسط تفکر نقاد سنجیده شود.
کسی که اندکی با بایبل و قرآن و تاریخ اسلام آشنا باشد، میداند که بخشی از این بهاصطلاح نیهای خدا(!)، در کارنامهشان، شرارت (از انواع رابطهٔ نامشروع و تجاوز و امر بدانها، تا حکم به قتل مخالفان فکری-سیاسی تا سخنان نامدلل گزاف تحویل جامعه دادن و جامعه را به رذیلت عظیمِ خرافات آلوده کردن) و حماقت (خود را فرزند و خود خدا یا آخرین و برترین و خُوشخُلقترین پیامبرش تا پایان گیتی توهم کردن) کم نداشتند که بتوان بنا به انصاف، مقامی شامخ برایشان قائل بود؛ هرچند نباید به شکل واژگون از آنها اهریمنسازی کرد و وجوه مثبت بزرگ و کوچکشان را نیز نادیده گرفت؛ همانطور که از تیمور خان لنگ، محمد خان قاجار و هیتلر نیز نباید بنا به رسم غلط رایج چنین تصویرسازیهای مطلقی کنیم و نقاط مثبتشان را بازگو نکنیم.
۳- موسیقی نیز تحلیل دارد و نوعی هنر و علم است و ربطی به خدایان و آسمانیان و امور ماورایی ندارد و هیچ چیز فرا طبیعت و علمی در دل آن نیست. برای اینکه نوایی در مغز بخشی از مردم، زیبا درک شود، باید قواعد خاصی رعایت شود و علل لازمی فراهم آید تا این پدیده رخ دهد.
🔖 ۱۶۷۷ واژه
⏰ زمان مطالعه: ۸ دقیقه
🌐
ادامه متن
➖➖➖
🌾
@Naqdagin