Ilm talab qilishdagi umumiy qoidalar!
Ilm talab qiluvchi dastlabki bosqichda ixtiloflarga quloq solmasligi kerak. Bu narsa uning aqlini lol va zehnini shol qilishi mumkin.
Ilm talab qiluvchi har bir narsadan eng yaxshisini olmog'i lozim. Chunki hamma ilmlarni olishga umr yetmaydi. Asosiy quvvatni eng sharafli ilmga sarf qilish kerak. O'sha ilm oxiratga bog'liq ilmdir. Vallohu a'lam.
Ilm talab qiluvchining odoblari quyidagilar:
1. Ilm talab qiluvchi nafs pokligini axloqiy razolat va yomon sifatlardan yuqori qo'ymog'i lozim. Zotan, ilm qalbning ibodatidir.
2. Ilm talab qiluvchi o'zini chalg'ituvchi narsalardan aloqani kesmog'i lozim. Chunki fikr bo'linsa, haqiqatlarni idrok qilishdan ojiz bo'lib qoladi. Salafi solihlar ilmni boshqa barcha narsadan yuqori qo'yishar edi. Ba'zilari ilmda ko'zlagan maqsadiga erishmay turib, boshqa narsalarga qo'l urmas edi.
3. Ilm talab qiluvchi xuddi bemor o'zini tabibga topshirgani kabi, tamomila ustozi ixtiyoriga topshirmog'i, unga tavoze ko'rsatmog'i va xizmatida qoim bo'lmog'i kerak.
Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhu Zayd ibn Sobit roziyallohu anhudan dars olar edi. Zayd ibn Sobit xonadan chiqib, otiga minmoqchi bo'lsa, Ibn Abbos otning jilovidan ushlab turardi. Zayd bundan qaytardi.
Shunda Ibn Abbos roziyallohu anhu: "Ulamolarimizni shunday hurmat qilishga buyurilganmiz", dedi.
4. Ilm talab qiluvchi takabbur bo'lsa, johillik qilgan bo'ladi. Chunki hikmat mo'minning izlab yurgan narsasidir. Uni qayerdan topsa, oladi. U muallimining fikriga ergashsin. Chunki ustozining xatosi uning to'g'ri topganidan ko'ra foydalidir.
Ali ibn Abu Tolib roziyallohu anhu o'zlari ulug' olim o'laroq, ilm toliblariga nasihatlar ham qilar edilar. Ibn Abdulbarr, al-Marhabiy va al-Xatiblar keltirgan rivoyatda Ali roziyallohu anhu tolibi ilmga quyidagi nasihatni qiladilar:
"Olimning senda bo'lgan haqqi:
❌ Unga ko'p savol bermaslik.
❌ Javobni qattiq talab qilib, uni charchatmaslik.
❌ U xohlamasa, mahkam yopishib olmaslik.
❌ Agar tanballik qilsa, kiyimidan tutmaslik.
❌ Ustozga qo'l bilan ishora qilmaslik.
❌ Unga ko'z qisib ham ishora qilmaslik.
❌ Odamlar bilan majlis qurib o'tirgandan so'ramaslik.
❌ Uning adashishining payidan bo'lmaslik.
❌ Agar adashsa, qaytishini kutish va tavbasini qabul etish.
❌ «Falonchi siz aytganning xilofini aytdi”, demaslik.
❌ Uning sirini fosh qilmaslik.
❌ Uning huzurida hech kimni g'iybat qilmaslik.
✅ Uni hozirligida ham, g'oyibligida ham muhofaza qilish.
✅ Odamlarga umumiy salom berib, unga alohida tabrik aytish.
✅ Uning roʻparasida oʻtirish.
✅ Uning hojati bo'lsa, boshqalardan ko'ra oldin xizmatini qilish.
✅ Olim suhbatining uzunligini malol olmaslik.
✅ U bir xurmoga o'xshaydi. Sen undan o'zingga qachon manfaat tushishiga intizor bo'lib turmog'ing kerak.
✅ Albatta, olim Allohning yo'lida ro'za tutgan mujohid kabidir. Qachon bir olim vafot etsa, Islomda bir teshik paydo bo'lur va u qiyomatgacha to'silmas. Tolibi ilmni osmonning muqarrab farishtalaridan yetmishtasi kuzatib yurur.
QALBXONASI🫀 |by muttaq1y