Rayyan

#نام_گذاری_فرزند_به_نام_پدر

7180: آداب نامگذاری فرزندان

✉️ سؤال:

می‌خواهم فرزندم را نامگذاری کنم؛ آداب شرعی نامگذاری فرزند چیست؟

📝 پاسخ:

الحمدلله

بدون شک مساله‌ی نام از مسائل مهم در زندگی مردم است چرا که نام، عنوان و تابلوی شخص و آدرس او و یک چیزی ضروری برای ایجاد تفاهم و ارتباط متقابل است. نام، زینت شخص و نشانه‌ای است که در دنیا و آخرت با آن صدا زده می‌شود و اشاره‌ای است به دین او و اینکه وی از اهل دینداری است و نزد مردم نیز اعتبارها و نشانه‌های خود را دارد، مانند لباس که اگر خیلی کوتاه باشد زشت و است و اگر خیلی بلند باشد نیز زشت و نامناسب.

اصل در نام‌ها اباحه و جواز است، جز آنکه برخی ممنوعیت‌های شرعی وجود دارد که باید در هنگام نام نهادن از آن دوری کرد، از جمله:

ـ اشاره به بندگی غیر الله، چه آن غیر الله پیامبر باشد یا از ملائکه و بنده‌ی کسی جز الله دانستن مطلقا جایز نیست. از این نام‌های ناجایز: عبدالرسول، عبدالنبی، عبدالامیر و دیگر نام‌هایی است که نشانه‌ی بندگی یا ذلت برای غیر الله عزوجل است.

این نام‌ها را باید تغییر داد. صحابی جلیل عبدالرحمن بن عوف ـ رضی الله عنه ـ می‌گوید: نام من عبدعمرو ـ و در روایتی عبدالکعبه ـ بود؛ وقتی اسلام آوردم رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ مرا عبدالرحمن نام نهاد. به روایت حاکم (۳/ ۳۰۶). حاکم آن را صحیح دانسته و ذهبی با وی موافقت کرده است.

ـ نام‌گذاری به نام‌هایی که الله تبارک و تعالی آن را خاص خود دانسته است، مانند آنکه کسی خود را خالق با رازق یا رب یا رحمان یا مانند این نام‌هایی بنامد که مختص الله عزوجل است یا نام‌هایی که نمی‌توان جز بر الله عزوجل صدق داشته باشد مانند ملک الملوک (شاهنشاه) یا قاهر یا مانند آن. نهادن اینگونه نام‌ها حرام است و تغییرش واجب. الله عزوجل می‌فرماید:

هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِيًّا [مریم: ۶۵]

(آیا برای او همنامی می‌شناسی؟)

نامگذاری از نام‌های مخصوص کافران که تنها دال بر آنان است نه غیر آنان (یعنی نام مشترک بین مسلمانان و کافران نباشد) مانند عبدالمسیح، پطرس، جرجس و مانند آن که دال بر ملت کفر است.

ـ گذاشتن نام‌های بت‌ها یا دیگر طاغوت‌هایی که به جای الله پرستش می‌شوند، مانند گذاشتن نام شیطان یا مانند آن.

همه‌ی نام‌هایی که ذکر شد نامگذای به آن جایز نیست و حرام است و کسی که چنین نامی بر فرزندش گذاشته یا برایش چنین نامی انتخاب کرده‌اند باید آن را تغییر دهد.

ـ گذاشتن نامی که باعث تنفر می‌شود یا معنایی زشت دارد و جلب تمسخر می‌کند مکروه و ناپسند است، چنانکه مخالف راه و روش پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ است که امر به نام نیکو نهادن کرده است. نام‌هایی مانند حرب (جنگ)، رشاش، هیام که نام بیماری مخصوص شتران است و مانند آن که زشت است و نیکو نیست.

ـ گذاشتن نام‌هایی که معانی شهوانی دارد جایز نیست. چنین نام‌هایی معمولا در بین دختران شایع است مانند اسم‌هایی که شامل اوصافی جنسی یا شهوانی است.

ـ مکروه است که نام فاسقان و ترانه خوانان و هنرپیشه‌های بدکار و مانند آن را به عمد بر فرزند خود گذاشت. اما اگر نامشان نیکو است به سبب معنای خوب آن نه به سبب شبیه ساختن خود با آنان یا تقلیدشان جایز است.

ـ نام‌هایی که معنایش دال بر گناه است مانند سارق و ظالم، یا نهادن نام‌های فراعنه و ستمکاران مانند فرعون و هامان و قارون مکروه است.

ـ نام‌های حیواناتی که صفت خوبی ندارند مانند الاغ و سگ و میمون و مانند آن مکروه است.

ـ نامگذاری به نام‌ها یا صفاتِ مضاف به دین یا مضاف به اسلام مکروه است. نام‌هایی مانند نورالدین، شمس الدین، نور الاسلام، شمس الاسلام، چرا که شامل تعریف و تمجیدی بالاتر از حق شخص است. علمای سلف نیز ملقب کردنشان به این القاب را نمی‌پسندیدند. امام نووی ـ رحمه الله ـ اینکه او را محیی الدین لقب داده بودند دوست نداشت و همینطور شیخ الاسلام ابن تیمیه لقب تقی الدین را که بر وی گذاشته بودند دوست نداشت و می‌گفت: اما خانواده‌ام این لقب را بر من گذاشتند و مشهور شد.

ـ اضافه به نام الله ـ به جز کلمه‌ی عبد ـ مکروه است، مانند حسب الله و رحمت الله و مانند آن. همینطور اضافه به لفظ رسول.

ـ همینطور گذاشتن نام ملائکه و همینطور نام سوره‌های قرآن مانند طه و یاسین و مانند آن. این نام‌ها از حروف مقطعه است و نه از نام‌های پیامبر صلی الله علیه وسلم. نگا: تحفة المودود ابن قیم رحمه الله (۱۰۹).

نهادن این نام‌ها مکروه است اما کسی که خانواده‌اش اینگونه نامها را بر وی گذاشته‌اند و بزرگ شده و مردم او را اینگونه می‌شناسند و تغییرش سخت است، واجب نیست که نامش را عوض کند.

مراتب نام‌ها بر حسب بهتر بودن بر چهار دسته است:

مرتبه‌ی نخست: نام‌های عبدالله و عبدالرحمن چرا که در روایت صحیح از پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ آمده که فرمودند: محبوب‌ترین نام‌ها نزد الله عبدالله و عبدالرحمن است به روایت مسلم (۱۳۹۸).

14250: چرا باید پیامبر صلی الله علیه وسلم را از هر کس دیگری بیشتر دوست داشته باشیم؟

✉️ سؤال:

دلیل اینکه باید پیامبران محمد ﷺ را بیش از هر کس دیگری دوست داشته باشیم و از ایشان اطاعت و پیروی کنیم و به وی احترام بگذاریم چیست؟

📝 پاسخ:

الحمدلله

۱- الله متعال طاعت پیامبر ﷺ را بر ما واجب ساخته است. خداوند می‌فرماید: وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَاحْذَرُوا فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّمَا عَلَى رَسُولِنَا الْبَلاغُ الْمُبِينُ [مائده/ ۹۲] (و اطاعت الله و اطاعت پیامبر کنید و [از سرکشی آنان] برحذر باشید؛ پس اگر روی گرداندید بدانید که بر عهده‌ی پیامبر ما فقط رساندن [پیام] آشکار است).

۲- و ما را به این حقیقت آگاه نموده که اطاعت از پیامبر ﷺ اطاعت از الله تعالی است. خداوند متعال می‌فرماید: مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ وَمَنْ تَوَلَّى فَمَا أَرْسَلْنَاكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظاً [نساء/ ۸۰] (هر کس از پیامبر فرمان برد در حقیقت الله را فرمان برده و هرکس روی‌گردان شود ما تو را بر ایشان نگهبان نفرستاده‌ایم).

۳- الله عزوجل ما را از سرپیچی از طاعت ایشان برحذر داشته و بیان داشته که مخالفت از امر او ما را دچار فتنه ـ یعنی شرک ـ خواهد کرد. الله عزوجل می‌فرماید: لا تَجْعَلُوا دُعَاءَ الرَّسُولِ بَيْنَكُمْ كَدُعَاءِ بَعْضِكُمْ بَعْضاً قَدْ يَعْلَمُ اللَّهُ الَّذِينَ يَتَسَلَّلُونَ مِنْكُمْ لِوَاذاً فَلْيَحْذَرِ الَّذِينَ يُخَالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ أَنْ تُصِيبَهُمْ فِتْنَةٌ أَوْ يُصِيبَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ [نور/ ۶۳] (پس کسانی که از فرمان او سرپیچی می‌کنند بترسند که مبادا بدیشان بلایی رسد یا به عذاب دردناکی گرفتار شوند). و آگاهمان نموده که مقام پیامبری که به پیامبرش ﷺ عطا کرده از سوی مومنان مستوجب احترام و بزرگداشت ایشان است، چنانکه می‌فرماید: إناأَرْسَلْنَاكَ شَاهِدًا وَمُبَشِّرًا وَنَذِيرًا * لِتُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتُعَزِّرُوهُ وَتُوَقِّرُوهُ وَتُسَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَأَصِيلا [فتح/ ۸-۹] (ما تو را گواه و بشارتگر و هشداردهنده فرستاده‌ایم، تا به الله و پیامبرش ایمان آورید و او را یاری کنید و ارجش نهید و [الله] را بامدادان و شامگاهان به پاکی ستایش کنید).

۴- و ایمان مسلم کامل نمی‌شود مگر آنکه پیامبر ﷺ را دوست بدارد، و نه تنها این، بلکه ایشان را از پدر فرزندش و خودش و همه‌ی مردم بیشتر دوست بدارد. از انس روایت است که پیامبر ﷺ فرمود: هیچ‌یک از شما ایمان نمی‌آورد مگر آنکه من برایش محبوب‌تر از پدرش و فرزندش و همه‌ی مردم باشم بخاری (۱۵) و مسلم (۴۴).

عبدالله بن هشام می‌گوید: همراه پیامبر ﷺ بودیم؛ ایشان دست عمر بن الخطاب را گرفته بودند. عمر به ایشان گفت: ای پیامبر خدا، شما نزد من از همه چیز جز خودم، محبوب‌ترید. پیامبر ﷺ فرمود: نه، قسم به آنکه جانم به دست اوست [ایمانت کامل نمی‌شود] تا آنکه مرا از خودت هم بیشتر دوست بداری. عمر گفت: اکنون شما را از خودم بیشتر دوست دارم. آنگاه پیامبر ﷺ فرمود: الان ای عمر بخاری (۶۲۵۷).

شیخ الاسلام ابن تیمیه ـ رحمه الله ـ می‌گوید: سبب وجوب محبت وی ﷺ و بزرگداشت او بیش از هر کس دیگر این است که بزرگترین خیر در دنیا و آخرت جز توسط رسول الله ﷺ یعنی با ایمان و پیروی از او حاصل نمی‌شود زیرا هیچکس نمی‌تواند از عذاب خداوند نجات یابد و به رحمت او دست یابد مگر به واسطه‌ی پیامبر؛ با ایمان به او محبت و دوستی و پیروی‌اش. او کسی است که خداوند به واسطه‌اش مردم را از عذاب دنیا و آخرت نجات می‌دهد و توسط او خیر دنیا و آخرت به دست می‌آید. چرا که بزرگترین و سودمندترینِ نعمت‌ّها، نعمت ایمان است که جز از طریق ایشان به دست نمی‌آید، و او برای هر کس از خودش و خانواده‌اش دلسوزتر و سودمندتر است؛ چرا که خداوند به سبب او [بندگان را] از تاریکی‌ها به سوی نور بیرون می‌آورد و راهی جز راهِ او وجود ندارد، اما خودش و خانواده‌اش نزد الله هیچ سودی برایش ندارند» مجموع الفتاوی (۲۷/ ۲۴۶).

یکی از علما می‌گوید: اگر بنده به سود حاصل از سوی رسول الله ﷺ بنگرد که خداوند به واسطه‌اش وی را از تاریکی‌ّها به سوی نور هدایت کرده، خواهد دانست که وی سبب بقای ابدی‌اش در نعیم سرمدی است و خواهد دانست سودی که از جهت رسول الله ﷺ به وی رسیده بزرگتر از همه‌ی انواع منافع است، به همین سبب، ایشان مستحق آن است که نصیبش از محبت بنده بیش از دیگران باشد.

"اگر كسي زنا كرد، جايز است كه به گناهش اعتراف كند تا حكم شرعي را بر او اجرا نمايند و بدين سان پاك شود. البته اعترافش نبايد به قصد رسوا كردن خود باشد. بنابراين كسي كه به قصد اجراي حكم شرعي، نزد قاضي به گناهش اعتراف مي كند شايسته ي سرزنش نيست؛ اما اگر كسي نزد عموم از زنا كردن خود سخن بگويد، خود را رسوا كرده است و جزو كساني ست كه بخشيده نخواهد شد زيرا رسول الله صلّي الله عليه و سلّم فرموده اند: "همه ي امتم بخشيده مي شوند مگر كساني كه گناهشان را آشكار مي كنند".
[شرح رياض الصالحين/علامه ابن عثيمين]

سه شرح برای این حدیث

#زن_جهميه
"اگر كسي كه ازدواج كرده است، زنا كند، سنگسارش واجب است؛ زيرا ابتدا آيه ي رجم، در قرآن وجود داشت كه مسلمانان آن را مي خواندند و حفظ بودند و به آن عمل مي كردند. پيامبر صلّي الله عليه و سلّم و خلفاي پس از او نيز اين حكم را اجرا كرده اند ولي الله عزّوجلّ بنا به حكمت خويش، الفاظ مربوط به اين حكم را منسوخ نمود اما خود حكم را منسوخ نكرد و آن را در اين امت، ابقا كرد، از اين رو اگر كسي كه ازدواج كرده است، زنا كند، بايد سنگسارش كنن تا بميرد. براي سنگسار، شخص را در زمين هموار و وسيعي سرپا مي بندند و مردم اطرافش جمع مي شوند و او را سنگسار مي كنند تا بميرد. اين از حكمت الله است كه براي سنگسار امر ننموده است تا سنگ را به سر شخص بزنند كه كارش به يك باره تمام شود، بلكه او را سنگ مي زنند تا عذاب شود و طعم عذاب را در برابر لذت حرام بچشد. علما گفته اند سنگسار نبايد با سنگ بزرگ انجام شود زيرا به مرگش سرعت مي بخشد و زود مي ميرد و درد و روج كمتري تحمل مي كند و همين طور نبايد هم با سنگ كوچك باشد زيرا بيش از حد باعث آزار و اذيت شخص مي شود و دير مي ميرد؛ بلكه بايد با سنگ هاي متوسط سنگسارش كنند تا مقداري درد بكشد و بميرد".
[شرح رياض الصالحين/علامه ابن عثيمين]

#رياض_الصالحين
عَن أبي نُجَيْد بضم النّون و فَتح الجيم، عِمْران بن الحُصَيْنِ الخُزاعِيّ رضي الله عنهما أنَّ امْرأَةً مِن جُهَيْنَةَ أتَت رَسولَ الله صلّي الله عليه و سلّم و هي حُبْلَي مِنَ الزِّنَا، فقَالَت: يا رسول الله! أصَبْتُ حَدًّا فَأقِمْهُ عَلَيّ، فَدَعَا نَبِيُّ الله صلّي الله عليه و سلّم وَليَّهَا فَقَالَ: أحْسِنْ إلَيْها، فَإذا وَضَعَتْ فَأتِنِي فَفَعَلَ فَأمَرَ بِهَا نَبِيُّ الله صلّي الله عليه و سلّم فَشُدَّتْ عَلَيْهَا ثِيَابُها، ثُمَّ أمَرَ بِهَا فَرُجِمت، ثُمَّ صلَّي عَلَيْهَا. فَقَالَ لَهُ عُمَر: تُصَلِّي عَلَيْهَا يا رَسولَ الله وَ قَدْ زَنَتْ، قال: لَقَدْ تابَت تَوبَةً لَوْ قُسِمَتْ بَيْن سَبْعينَ مِن أهْلِ المَدينَةِ لوسعتهُم و هل وَجَدْتَ أفْضَلَ مِن أنْ جَادَتْ بِنَفْسِها لله عزّ وجلّ؟"

📚 (رواه مسلم/١٦٩٦)

ابو نجيد، عمران بن حصين خزاعي رضي الله عنهما مي گويد: زني از طايفه ي جهينه كه زنا كرده و باردار بود، نزد رسول البه صلّي الله عليه و سلّم آمد و گفت: سزاوار حد (مجازات شرعي) شده ام، آن را بر من اجرا كن. رسول البه صلّي الله عليه و سلّم سرپرست او را فراخواند و فرمود: "به او خوبي کن و وقتي وضع حمل كرد، او را نزدم بياور". (و چون وضع حمل كرد) سرپرستش او را نزد پيامبر صلّي الله عليه و سلّم برد؛ به فرمان رسول خدا صلّي الله اليه و سلّم، لباسش را محكم بر او پيچيدند و سنگسارش کردند و آن گاه پيامبر صلّي الله عليه و سلّم بر او نماز خواند. عمر رضي الله عنه عرض كرد: او زنا كرده است و شمابر او نماز مي خوانيد؟ فرمودند: "اين زن چنان توبه اي كرده است كه اگر توبه اش را ميان هفتاد نفر از اهالي مدينه تقسيم كنند، همه ي آن ها را در بر مي گيرد. آيا وضعي بهتر از اين ديده اي كه خودش را تسليم الله عزّوجلّ كند؟"