Arabning “Biz bermoqni oʻrgandik, olmoqni oʻrganolmadik” maqolidagi
singari olim ham beradi-yu, birovdan olmaydi. Nihoyat, bunday olimlar
haqiqatda ziyorat etilgan, amirlar esa ziyorat etgan boʻladilar Aytilganlarga
uncha uygʻun boʻlmasa ham xayolimga ushbu oyatni tafsir etmoq fikri keldi.
Modomiki, xayolimga shunday fikr kelgan ekan, gapiray-da undan qutulay.
Ulugʻ Tangri: “Ey Paygʻambar, qoʻl ostingizdagi asirlarga aytingki: Ollohu
Akbar koʻnglingizda xayr (yaxshi niyatlar) borligini bilsa, sizdan
olinganidan ham koʻprogʻini sizga beradi. Sizni yorlaqaydi, Olloh
yorlaqaguvchi va kechirguvchidir”, — deya buyuradi. Ushbu oyatning nozil
boʻlishi sababi shudir: Mustafo (Olloh marhamat qilsin) kofirlarni qirib
oʻldirgan, mollarini gʻanimat (qilich haqi oʻlaroq dushmandan olingan mol, pul, asir va h.k. — tarj.) sifatida olgan, bir qanchalarini esa asir qilib
qoʻl oyoqlarini bogʻlagandi. Amakisi Abbos (Xudo undan rozi boʻlsin) ham
bularning biri edi. Asirlar bogʻlangan, ojiz va tushkun holda yigʻlab
siqtashar, butun umidlarini porakanda etuvchi qilich va oʻlimni kutishardi.
Mustafo ularga qarab kuldi. Bunga javoban: “Ana koʻrdingmi, unda
insonlik (ojizlik-tarj.) bor, menda ojizlik yoʻq, deya soʻzida turib olishi
toʻgʻri emasdi. U bizlarga qaramoqda va bizni arqonlar ichida oʻz asiri
sifatida koʻrish bilan goʻyo nafslariga yengilgan insonlarning oʻz
dushmanlari ustidan gʻalaba qozonib, ularni mahv boʻlganlarini koʻrarak
xursand boʻlgani va xursandchilikdan oʻynaganlari kabi u ham sevinmoqda,
mamnun boʻlmoqda, dedilar.
Mustafo (Olloh marhamat qilsin) ularning koʻngillaridan kechgan bu
oʻyni tushundi va buyurdi: «Xudo saqlasin! Men buning uchun kulmayapman.
Balki sir koʻzi bilan bir qavmni jahannamdan, olov yonib turgan qip-qizil
oʻchoqdan va kin bilan qoraygan moʻridan arqonu zanjirlar bilan torta-torta
zoʻrlab jannatga, oʻlim yoʻq bir gul bogʻiga olib ketayotganim holda, ularning:
«Bizni bu tahlikali joydan u ishonchli gul bogʻiga nega sudrayapsan?” deya
baqirib badduo etganlarini koʻrganimdan kulyapman. Shu bilan birga, siz
hozir bunday bir qarashga (nuqtai nazarga) ega boʻlmaganingiz tufayli
aytganlarimni anglamaysiz va aniq-tiniq koʻrolmaysiz».
Ulugʻ Olloh buyuradi: Asirlarga bildiringki: Siz avval askar
toʻpladingiz, oʻz mardligingizu pahlavonligingizga, quvvat va qudratingizga
tamoman ishondingiz, oʻz-oʻzingizga: “Biz unday qilaylik, musulmonlarni
bunday qiraylik, shunday yoʻq etaylik” dedingiz. Oʻzingizdan qudratli bir
qudrat sohibi mavjudligini esa koʻrolmadingiz. Maqsadni koʻzlab qancha
ishladingiz, qancha tadbir oldingiz, ammo hammasi aksincha boʻldi. Endi ham
qoʻrquv ichida qolganingiz holda tavba qilmayapsiz. Sizda umid yoʻq va
tepangizda bir qudrat sohibi mavjudligini koʻrmayapsiz. Kuch-qudratli va
shavkatli boʻlganingiz vaqtlar meni koʻrishingiz lozim. Menga taslim
boʻlganingizni bilingizki, ishlaringiz qulaylashsin. Qoʻrqqan paytingizda
mendan umidingizni uzmang. Sizni qoʻrquvdan qutqarmoqqa va
xavfsizligingiz toʻla ishonch bilan taʼminlanganini sizga bildirmoqqa
qudratim yetadi. “Olloh kechani kunduzga kiritur va kunduzni kechaga
kiritur”[1]. (“Oʻlimni tirikdan va tirikni oʻlikdan chiqaradi”) oyati
karimada buyurilganidek, oq sigirdan qora sigirni vujudga keltirgan, qora
sigirdan ham oq sigirni paydo qiladi. Buning uchun asir boʻlgan shu
holingizda mening hozir va nozir boʻlganimdan umidingizni uzmangki, men
ham sizning qoʻlingizdan tutay. Chunki “Ollohning rahmatidan faqat kofir
qavmgina noumid boʻlur”[2] deya buyurilgandir. Ulugʻ Olloh buyuradiki: Ey
asirlar! Agar birinchi diningizdan qaytar, qoʻrquv va xavotir ichida qolgan
vaqtingizda meni koʻrar va barcha hollarda menga taslim boʻlganingizni
qabul etar boʻlsangiz, men sizni bu qoʻrquvdan qutqaraman: talanganu ziyon
koʻrgan mollaringizning hammasini, balki ortigʻi bilan va yana-da
yaxshilaridan sizga qaytarib beraman. Sizni yorlaqayman. Oxirat saodatiga,
dunyo saodatiga yaqinlashtiraman.
@Ruhiy_Ilm
