Гуманизм — адамды орталыққа қоятын философиялық, этикалық және мәдени қозғалыс. Оның негізгі идеясы — адамның құндылығы мен құқықтарын жоғары бағалау, оның ақыл-ойы, еркіндігі, шығармашылық қабілеттері мен әлеуметтік жауапкершілігін құрметтеу. Гуманизм адамды табиғаттың бөлінбес бөлігі ретінде қарастырады және қоғамның дамуына және адамгершілік нормаларына көңіл бөледі.
Гуманизмнің негізгі принциптері:
1. Адамның құндылығы мен қадір-қасиеті: Гуманизм адамның ішкі құндылығын, даралығын, әлеуметтік қатынастарын және білім мен этиканың маңыздылығын мойындайды.
2. Адамның еркіндігі мен жауапкершілігі: Әр адам өз іс-әрекеттері үшін жауапты және өз болмысын өзі қалыптастыруы тиіс.
3. Ақыл-ой мен білімнің маңызы: Гуманизм ақыл-ойды, ғылымды және білімді дамытуды насихаттайды. Бұл адамның өмірін жақсартуға және қоғамды дамытуға мүмкіндік береді.
4. Әділдік пен теңдік: Гуманистер барлық адамдардың құқықтарының теңдігін, әділдік пен әлеуметтік теңдікті қолдайды.
5. Қоғамдық және моральдық жауапкершілік: Адам өз қоғамына, оның дамуына, әл-ауқатына жауапты болып, моральдық әрі этикалық нормаларды сақтауы керек.
Гуманизмнің тарихи дамуы:
• Антикалық кезең: Гуманизмнің алғашқы негіздері Ежелгі Греция мен Римде қалыптасты. Осы дәуірде адамның ақыл-ойы мен еркіндігі жоғары бағаланды.
• Қайта өрлеу дәуірі: Ренессанс (15-16 ғасырлар) гуманизмнің жаңарған кезеңі болып табылады. Бұл кезеңде адамзат мәдениеті мен өнері жоғары бағаланып, адамның еркіндігі мен білімге деген құштарлығы артты.
• Жаңа уақыт: Жаңа кезеңде гуманизм жеке тұлғаның құқықтары мен еркіндігін қорғауға, демократия мен құқықтық мемлекет құруға бағытталды.
Қазіргі гуманизм:
Қазіргі гуманизм негізінен ғылыми көзқарасқа сүйенеді және адамды жоғары интеллект пен моральдық қадір-қасиетке ие бола отырып, өзінің өмірі мен болашағына жауапты деп санайды. Сонымен қатар, гуманизм қазіргі әлемде адам құқықтары мен теңдік, әлеуметтік әділеттілік, табиғатпен үйлесімділік мәселелерін шешуге ықпал етеді.
Қорытынды:
Гуманизм адамның қадір-қасиеті мен құндылығын, оның еркіндігін және білім мен ақыл-ойдың маңызды рөлін атап өтетін философиялық ағым. Бұл философияның басты мақсаты — адамның және қоғамның дамуындағы ізгілік пен әділдікті насихаттау.
Гуманизмнің негізгі принциптері:
1. Адамның құндылығы мен қадір-қасиеті: Гуманизм адамның ішкі құндылығын, даралығын, әлеуметтік қатынастарын және білім мен этиканың маңыздылығын мойындайды.
2. Адамның еркіндігі мен жауапкершілігі: Әр адам өз іс-әрекеттері үшін жауапты және өз болмысын өзі қалыптастыруы тиіс.
3. Ақыл-ой мен білімнің маңызы: Гуманизм ақыл-ойды, ғылымды және білімді дамытуды насихаттайды. Бұл адамның өмірін жақсартуға және қоғамды дамытуға мүмкіндік береді.
4. Әділдік пен теңдік: Гуманистер барлық адамдардың құқықтарының теңдігін, әділдік пен әлеуметтік теңдікті қолдайды.
5. Қоғамдық және моральдық жауапкершілік: Адам өз қоғамына, оның дамуына, әл-ауқатына жауапты болып, моральдық әрі этикалық нормаларды сақтауы керек.
Гуманизмнің тарихи дамуы:
• Антикалық кезең: Гуманизмнің алғашқы негіздері Ежелгі Греция мен Римде қалыптасты. Осы дәуірде адамның ақыл-ойы мен еркіндігі жоғары бағаланды.
• Қайта өрлеу дәуірі: Ренессанс (15-16 ғасырлар) гуманизмнің жаңарған кезеңі болып табылады. Бұл кезеңде адамзат мәдениеті мен өнері жоғары бағаланып, адамның еркіндігі мен білімге деген құштарлығы артты.
• Жаңа уақыт: Жаңа кезеңде гуманизм жеке тұлғаның құқықтары мен еркіндігін қорғауға, демократия мен құқықтық мемлекет құруға бағытталды.
Қазіргі гуманизм:
Қазіргі гуманизм негізінен ғылыми көзқарасқа сүйенеді және адамды жоғары интеллект пен моральдық қадір-қасиетке ие бола отырып, өзінің өмірі мен болашағына жауапты деп санайды. Сонымен қатар, гуманизм қазіргі әлемде адам құқықтары мен теңдік, әлеуметтік әділеттілік, табиғатпен үйлесімділік мәселелерін шешуге ықпал етеді.
Қорытынды:
Гуманизм адамның қадір-қасиеті мен құндылығын, оның еркіндігін және білім мен ақыл-ойдың маңызды рөлін атап өтетін философиялық ағым. Бұл философияның басты мақсаты — адамның және қоғамның дамуындағы ізгілік пен әділдікті насихаттау.