Философия – адамзаттың болмыс, ой, таным, ақиқат, мораль, қоғам және табиғат туралы ең терең және іргелі сұрақтарға жауап іздейтін ғылым мен даналық жүйесі. Философия грек тіліндегі “philos” (сүю) және “sophia” (даналық) деген сөздерден құралған, яғни “даналықты сүю” деген мағынаны білдіреді.
Философияның негізгі сұрақтары:
1. Болмыс туралы: Адам мен әлемнің табиғаты қандай? Барлық нәрсе қалай пайда болды?
2. Таным туралы: Ақиқат деген не? Біз шындықты қалай біле аламыз?
3. Этика туралы: Жақсылық пен жамандық деген не? Қалай дұрыс өмір сүру керек?
4. Эстетика туралы: Әдемілік пен өнердің мәні қандай?
5. Саясат туралы: Қоғамды қалай ұйымдастыру керек? Әділдік деген не?
6. Метафизика: Материалдық және материалдық емес құбылыстардың негізі не?
Философияның салалары:
1. Онтология (болмыс философиясы) – болмыстың табиғатын зерттейді.
2. Гносеология (таным теориясы) – білімнің шығу тегі, әдістері мен шектеулерін қарастырады.
3. Этика – мораль, адамгершілік, құндылықтарды зерттейді.
4. Эстетика – сұлулық, өнер, эмоциялар туралы философиялық ілім.
5. Логика – дұрыс ойлау заңдарын және дәлелдеу әдістерін зерттейді.
6. Саясат философиясы – билік, қоғам және әділеттілік туралы сұрақтарға жауап іздейді.
Философияның ерекшеліктері:
• Жалпылық: Философия нақты құбылыстарға ғана емес, жалпыға ортақ сұрақтарға жауап іздейді.
• Сыншылдық: Қабылданған көзқарастарды сыни тұрғыдан қарастыру.
• Рефлексия: Философия адамның өз ойлары мен ұғымдарына терең үңілуін талап етеді.
• Шексіздік: Философияның сұрақтары ешқашан толық шешілмейді, әр дәуір өз сұрақтарын қойып, өз жауаптарын ұсынады.
Философияның пайда болуы:
Философия шамамен 2500 жыл бұрын Ежелгі Грецияда пайда болды. Ең алғашқы философтар ретінде Фалес, Гераклит, Парменид, және Сократ сияқты ойшылдарды атауға болады. Олар әлемнің табиғатын, өмірдің мәнін және адамзаттың орнын түсіндіруге тырысты.
Неліктен философия маңызды?
• Философия адамға дүниені тереңірек түсінуге, сұрақтар қоюға және өз көзқарасын қалыптастыруға көмектеседі.
• Ол сыни ойлауды дамытады және ғылыми, діни, этикалық көзқарастардың негізін қалайды.
• Философия өмірдің мәні мен мақсатын іздеуге бағыт береді.
Қорытынды:
Философия — бұл тек ғылым ғана емес, сонымен бірге ойлау мәдениеті, даналықты іздеу және өз-өзіңді танудың құралы. Ол адамзаттың рухани дамуында маңызды рөл атқарып, әрқашан өзекті болып қала береді.
Философияның негізгі сұрақтары:
1. Болмыс туралы: Адам мен әлемнің табиғаты қандай? Барлық нәрсе қалай пайда болды?
2. Таным туралы: Ақиқат деген не? Біз шындықты қалай біле аламыз?
3. Этика туралы: Жақсылық пен жамандық деген не? Қалай дұрыс өмір сүру керек?
4. Эстетика туралы: Әдемілік пен өнердің мәні қандай?
5. Саясат туралы: Қоғамды қалай ұйымдастыру керек? Әділдік деген не?
6. Метафизика: Материалдық және материалдық емес құбылыстардың негізі не?
Философияның салалары:
1. Онтология (болмыс философиясы) – болмыстың табиғатын зерттейді.
2. Гносеология (таным теориясы) – білімнің шығу тегі, әдістері мен шектеулерін қарастырады.
3. Этика – мораль, адамгершілік, құндылықтарды зерттейді.
4. Эстетика – сұлулық, өнер, эмоциялар туралы философиялық ілім.
5. Логика – дұрыс ойлау заңдарын және дәлелдеу әдістерін зерттейді.
6. Саясат философиясы – билік, қоғам және әділеттілік туралы сұрақтарға жауап іздейді.
Философияның ерекшеліктері:
• Жалпылық: Философия нақты құбылыстарға ғана емес, жалпыға ортақ сұрақтарға жауап іздейді.
• Сыншылдық: Қабылданған көзқарастарды сыни тұрғыдан қарастыру.
• Рефлексия: Философия адамның өз ойлары мен ұғымдарына терең үңілуін талап етеді.
• Шексіздік: Философияның сұрақтары ешқашан толық шешілмейді, әр дәуір өз сұрақтарын қойып, өз жауаптарын ұсынады.
Философияның пайда болуы:
Философия шамамен 2500 жыл бұрын Ежелгі Грецияда пайда болды. Ең алғашқы философтар ретінде Фалес, Гераклит, Парменид, және Сократ сияқты ойшылдарды атауға болады. Олар әлемнің табиғатын, өмірдің мәнін және адамзаттың орнын түсіндіруге тырысты.
Неліктен философия маңызды?
• Философия адамға дүниені тереңірек түсінуге, сұрақтар қоюға және өз көзқарасын қалыптастыруға көмектеседі.
• Ол сыни ойлауды дамытады және ғылыми, діни, этикалық көзқарастардың негізін қалайды.
• Философия өмірдің мәні мен мақсатын іздеуге бағыт береді.
Қорытынды:
Философия — бұл тек ғылым ғана емес, сонымен бірге ойлау мәдениеті, даналықты іздеу және өз-өзіңді танудың құралы. Ол адамзаттың рухани дамуында маңызды рөл атқарып, әрқашан өзекті болып қала береді.