www.kundalik-info.uz

8. Таълим тўғрисидаги қонунга ўзгартириш киритиб, иқтидорли, ўқиш ва ёзишни биладиган, чет тилларини биладиган 6 ёш болларни ҳам мактабда ўқишига имкон яратиш керак. Доимий аъло баҳоларга ўқиётган ўқувчиларни синфлардан синфларга сакраб ўтиш учун имконият берилиши ва шароит яратилиб бериши керак. Бундай ўқувчиларга мактаблик давридаёқ (масалан 9-10 синфда) Ўзбекистондаги Олий ўқув юртларига имтихон топшириш имконини бериш керак.
Имтихондан ўтса мактабни битирганидан кейин қайта имтихон топширмасдан олийгохга ўқишга қабул қилиниши керак.

Ассалому алайкум, Азизлар!

Мактабларда фанларни сифатли ўтилиши ва ўқувчилар томонидан мавзуларни сифатли ўзлаштириши, ёшлар орасидан Ал-Хоразмийлар, Берунийлар, Ибн Сино ва Улуғбеклар чиқиши учун қуйдаги чоралар кўрилса мақсадга эришиш учун бир қадам қўйган бўлар эдик:

1. Мактаблар сонини кўпайтириш керак албатта. Бунинг учун икки йўл бор. Биринчиси вилоятлардаги бўш ётган мактаб учун яроқли бўлган биноларни ХТВ тасаруфига ўтказиш керак. Уларни мактабга мослаштирилиб таъмирланиши ва ишга туширилиши керак. Бундай қилинса, ҳам маблағдан, ҳамда вақтдан ютилади. Бу дегани янги мактаб қурилиши керак эмас дегани эмас. Аксинча янги мактаблар қурилишини аҳоли ўсиш демографиясини инобатга олиб келажакдаги 5-10 йилни эмас 20-30 йилни мўлжаллаб 500 -600 кишилик эмас 2000 – 3000 ўринлик мактаблар қуриш керак. Ушбу мактаблардаги синфлар йиллар давомида бўш турмаслиги учун бўш хоналарда дурадгорлик, кулолчилик, тикувчилик, пазандачилик, хамширалик, компьютерда дастурлаш, робототехника, фото ва видео монтаж, чет тилларини ўқитиш, фанлардан репетиторлик, шахмат шашка тўгараклари, мусиқа ва рақс тўгараклари, рассомчилик тўгаракларини ташкил қилиш мумкин. Бу эса қўшимча равишда мактаб фондига оз бўлса ҳам маблағ ҳам келтириб туради. Ўқувчилар сони ортган сайин бу хоналар қайтариб олинади. Тўгараклар очган тадбиркорга эса ўқув маркази очиш учун қисман бўлса ҳам маблағ йиғиб олиш учун фурсат яратиб берилган бўлади.

2. Янги хусусий мактаб қурмоқчи бўлган тадбиркорларни 10 йилга ҳамма солиқлардан озод қилиш керак.

3. Ўрта маълумот олиш 11 йиллик эмас 10 йиллик қилиб белгиланиши керак. Шунга яраша мактаб дастури тузилиши керак. Албатта бу таклифга қарши чиқувчилар кўп бўлиши мумкин, аммо шундай қилинса мактабларда қисман синфлар бўшайди.

4. 9-10 синф ўқувчилари учун кечки мактабларни ташкиллаштириш керак. Истаган ўқувчи кундизи истаган кечки мактабда ўқиш имкониятини бериш керак. Бу ҳам кундиз куни мактабларда синф хоналарини қисман бўлса ҳам бўшатади ва синфдаги ўқувчилар сонини камайтиради. Яна кечки мактабларда ўқийдиган ўқувчилар кундиз куни ота оналарига қарашиши мумкин, меҳнат қилиб пул топиши мумкин. Меҳнат кодексида 14 ёшдан бошлаб ота ва онасининг рухсати билан оғир бўлмаган ишларда болларнинг меҳнат қилишига рухсат берилган.

5. Кўпқаватли янги уй жой қураётган тадбиркорларга қурилиш учун ер ажратилаётганда мактаб, МТМ ва поликлиника қуриш учун ҳам ер ажратилиши ва ушбу биноларни қурилиши шарт қилиб рухсат берилиши ва назорат қилиниши кеарак.

6. Устозларни ойлик маошини тезроқ ошириш керак. Штатлар сонини ва дарс соатларини камайтирмаслик керак. Аксинча устозлар сонини ошириб бориш эвазига рақобатни кучайтириш керак. Мактабларда замонавий техника ва технологиялардан фойдаланишни актив жорий қилиш керак. Буни амалга оширилишига тўсқинлик қилаётган директор ва ўқитувчиларни алмаштириш керак. Янги инавацион ғояларни қўллаган устозларга 20 – 30 миллион эмас, 20 - 30 минг доллар мукофот пули берилиши керак. Коррупцияга йўл қўйилмаслиги учун номзодларни дарс бериувчи синфхонасига интернетга уланган сифатли овозли камералар ўрнатилиб номзодларни 1 йил аввалдан истаган киши интернет орқали дарс жараёнини кўриб эшита оладиган тизимни яратиш керак. Бунинг учун kundalik.com сайтидан фойдаланса бўлади. 1 йилдан кейин эса номзодларни ҳалқни ўзи 1 йил давомида қўйган баҳосига қараб мукофотга лойиқларини мукофотлаш керак. Давлат танлов жараёнига аралашмаслиги керак.

7. 6 синфдан бошлаб аъло баҳоларга ўқиб олтин ва кумуш медалларга сазовор бўлган ўқувчилар учун ҳам олийгоҳларга имтиҳон топшириш вақтида имтиёзлар берилиши керак.

Халқ таълими вазирлиги ота-оналар ва ўқувчиларнинг мактаб формаси дизайни ва сифати бўйича ҳар қандай таклифларини кўриб чиқишга ва биргаликда ягона форма дизайнларини такомиллаштириб боришга тайёр эканлигини маълум қилади.

Шу билан бирга ҳозирги кунда ижтимоий тармоқларда жорий ўқув йилидан бошлаб ўқитувчилар учун ҳам ягона форма жорий этилаётганлиги ҳақида ҳеч қандай асосга эга бўлмаган маълумотлар тарқалмоқда.
Халқ таълими вазирлиги томонидан ўқитувчилар учун бундай талаб жорий этилмаганлигини, бу оддий “фейк” хабар эканлигини қатъий таъкидлаб ўтмоқчиман.

Ўз навбатида, Вазирлик томонидан тез орада Матбуот анжумани ташкил этилиши, унда халқ таълими тизимидаги ислоҳотлар ва янги ўқув йилига тайёргарлик бўйича олиб борилаётган ишлар юзасидан маълумот берилиши режалаштирилган ҳамда мазкур тадбирда барча масалалар, хусусан мактаб формаси бўйича атрофлича ахборот берилади.

Эътиборингиз учун раҳмат.

БАЁНОТ

Ассалому алайкум ҳурматли устозлар, азиз ота-оналар ва қадрли юртдошлар.
Сўнгги йилларда юртимизда, Ҳурматли Президентимизнинг бевосита раҳбарликларида таълим тизимида кенг ислоҳотлар олиб борилмоқда. Миллий дастур асосида янги мактаблар қурилмоқда, янги ўқув дастурлари, улар асосида замонавий дарсликлар яратилмоқда, муаллимларимизнинг малакаси ҳозирги талаблар асосида оширилмоқда.

Бу ишларнинг барчаси таълимдаги муаммоларни бартараф этиб, унинг сифатини янги даражага олиб чиқишга ва натижада дунё янгиликларини тез қабул қиладиган, кези келганда тенгма-тенг баҳслаша оладиган янги авлодни тарбиялашга қаратилган.

Мактабда ёшларимизга таълим бериш билан бир қаторда, уларни ҳар томонлама тарбия қилиш ҳам бугунги долзарб масалалардан биридир. Зеро, ҳар бир бола мактаб ёшида ҳаракатлари орқали ўз индивидуаллигини намойиш этишга интилади. Лекин мактаб қучоғида ўқувчи ўзлигини фақат билими ва одоби билан кўрсатиши зарур.

Акс ҳолда бошқалардан ажралиб туришга интилиш, кийинишдаги ўзига хослик натижасида ким ўзарга ўтиб кетиши ва бу омил ўқувчининг билим олишига кескин салбий таъсир кўрсатиши олимлар томонидан илмий жиҳатдан исботланган.

Шундан келиб чиқиб, мактаб формаси қатор ривожланган мамлакатларда ҳам жорий этилганини қайд этиш зарур.

Хабарингиз бор, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2022 йил 19 майдаги 271-сон қарорига асосан янги 2022/2023 ўқув йилидан бошлаб давлат умумий ўрта таълим муассасалари ўқувчилари учун ягона мактаб формасини жорий этиш белгиланган.

Бундан кўзланган мақсад ўқувчиларнинг кийиниш маданияти ва тартиб-интизомга амал қилиш кўникмаларини мустаҳкамлаш, ижтимоий тенгликни таъминлашдан иборат.

Айтиш жоизки, мактаб формаси масаласида бир кунда қарор қабул қилингани йўқ. Бунга узоқ муддатли ўрганиш ва таҳлиллар, хусусан, 2018 йилдан бошлаб кўплаб мактабларда ўтказилган тажриба-синов жараёнлари асос бўлган.
Мактаб формаси дизайни бир неча вариантлар орасидан танланиб, санитария қоидалари ва гигиена нормативларига мослиги бўйича тўқимачилик маҳсулотлари учун белгиланган сифат талабларига мувофиқлиги қатъий назоратга олинган.

Сўнгги кунларда кенг жамоатчилик томонидан мактаб ўқувчилари учун ягона мактаб формасини жорий этилиши муҳокама бўлмоқда ва турли фикр-мулоҳазалар билдирилмоқда.

Барчамизга маълумки, инсон қадрини улуғлаш, очиқлик тамойили Янги Ўзбекистоннинг бош мақсади ҳисобланади.

Шу боис ҳурматли ота-оналаримизнинг ва кенг жамоатчиликнинг фикр-мулоҳазалари, таклифлари асосида қуйидагиларни маълум қиламиз.
Биринчидан, мослашув жараёни учун маълум вақт кераклигини инобатга олиб, ягона мактаб формаси 2025 йилга қадар босқичма-босқич жорий этиб борилади.

Яъни, янги ўқув йили 2022 йил сентябрь ойидан бошлаб ота-оналар ягона формани харид қилишига мажбурий талаб қўйилмайди ва мактабга ягона формада келмаган ўқувчиларга нисбатан ҳеч қандай эътирозлар билдирилмайди.

Иккинчидан, миллий қадриятларимиздан келиб чиқиб, ўқувчи-қизларимизнинг мактабга очиқ рангдаги миллий рўмолни бошнинг орқа томонидан ўраган ҳолда келишлари маън этилмайди.

Учинчидан, ўқувчи-қизларнинг либослари, яъни юбка ва кофта енгларининг узунлиги борасида ҳам айрим тушунмовчиликлар бўлмоқда.
Таъкидлаш жоиз, тасдиқланган ўлчамларда энг минимал узунлик белгиланган. Яъни ўқувчи-қизларнинг юбка ва кофта енгларининг узунлигини узайтиришга рухсат берилади, аммо белгиланган ўлчамдан калта бўлиши мумкин эмас.
Тўртинчидан, маҳаллий ҳокимликлар томонидан кам таъминланган оилаларга маҳаллий бюджетнинг қўшимча манбалари ҳамда “Темир дафтар”, “Аёллар дафтари” ва “Ёшлар дафтари” жамғармалари маблағлари ҳисобидан мактаб формасини сотиб олинишига кўмак берилади.

Шунингдек, ота-оналаримизга алоҳида таъкидлаб ўтмоқчи эдим, мактаб формасини айнан бирор тадбиркордан/корхонадан харид қилиш бўйича мактаб маъмурияти томонидан мажбур этилмайди ва бундай ҳолатга йўл қўйилмайди.
Мактаб формаси савдоси август ойидан бошлаб ҳар бир туман ва шаҳар марказларидаги аҳолига қулай жойлар ҳамда мактаб ярмаркаларида ташкил этилади.