КАЛБ КАЛИТИ

(давоми)
Узоқ суҳбатлашдик. Мақсуда опанинг йиғиси тинмасди. У ўз ташвишларининг ҳақиқий сабабини англаган, бундан севиниш керакми, ҳафа бўлишми, билмасди. Унинг хатоси учун болажони қийналаётганини ҳис этиш ғоят оғир эди.
Мақсуда опа хайрлашиб кетди. Орадан икки ҳафта ўтиб, уйимизга кириб келди. У менга ўша йигитнинг уйига борганини, ўзидан, ота-онасидан кечирим сўраганини айтиб берди. Улар, ўтган ишга салавот, деб уни кечиришибди ва қизига фарзанд тилаб дуо ҳам қилишибди.
Мақсуда опа Аллоҳ тақдирига таслим бўлгани кўриниб турар, анча сокин эди.
Мен яна қўлимга Қуръонни оламан, 6-“Анъом” сураси, 54-оят: “Қачон сизнинг олдингизга Бизнинг оятларимизга имон келтирадиган зотлар келсалар: “Сизларга тинчлик бўлсин, Парвардигорингиз Ўз зиммасига раҳмат қилишни ёзгандир.
Сизлардан ким билмасдан бирон ёмонлик (гуноҳ) қилса, сўнгра ўша ёмонлигининг кетидан тавба қилиб, (ўзини) тузатса, бас (гуноҳи кечирилади), албатта (Аллоҳ)мағфиратли,меҳрибондир”, деб айтинг”.
Аллоҳ Каломи –қонун. Зора, Мақсуда опанинг синови тугаса! Ахир, у ўз хатосини англаб, тан олди ҳамда ундан азият чекканлардан кечирим сўради. Бу, албатта, жасорати эди онанинг.
Қодири Самовотдан Мақсуда опага набира, қизи учун фарзанд тилаб, дуо қиламан.
Мана, бугун яна бир одамнинг қалби очилди. Аллоҳга бўлган ишончи-имони кучайди. Бу ҳикояни ўқиган шу сингари тақдир эгалари ҳам бошларига тушган ташвишларнинг асосий сабабини англаб етишар ва ўз хатоларини тузатишар, деган умиддаман. Чунки хато қачон англанса ва тузатилса, синов тугайди.

ҲАЁТХОН ҚУРБОНОВА
(Дилафрўз Умарова кўчирди)

(давоми)
Риштонлик Мақсуда опа қизининг бефарзандлигидан нолиб келди.
–Қизим турмушга чиққанига 7 йилдан ўтди,–дейди кўзлари тўла ёш билан онаизор,–бола кўрмайди эмас, кўради, аммо… уч нафар фарзанди ҳам чақалоқлигидаёқ нобуд бўлди. Тўрт йилдан буён эса, бўйида бўлмаяпти. Бошимизда Аллоҳнинг шундай кўргуликлари ҳам бор экан.
Аёлнинг нолиш ва арзларга тўла узундан-узоқ ҳикояси тугагач, аста сўз бошладим. Устозларим–фаришталардан бу
синовлар сабабини сўрадим. Дафтарим варағларида қуйидаги ёзувлар пайдо бўлди:
–Ҳаётхон, бу аёл ўзи билмаган ҳолда хатога йўл қўйган.
Қизининг оқ фотиҳасини бузган. Бўлажак куёв операцияни бошидан кечирганлигини эшитгач, қизим унга турмушга чиқса, фарзанд кўрмаслиги мумкин, деб шу ишни қилган. Аллоҳ ҳар бир иш Ўз амри билан бўлишини Мақсудага англатиш учун қизи орқали уни тарбиялаяпти.
Номани Мақсуда опага ўқиб бердим. Унинг кўзлари ҳайронликдан катта-катта бўлиб кетди ва бироз ўйланиб тургач,
деди:
–Тўғри айтасиз, шундай бўлган. Қизимни Зарифжон деган йигитга унаштириб, тўй кунини белгилаган эдик. Қўшнимиз, йигит операция бўлган экан, бола кўрмаслиги мумкин, деган гап топиб келгач, фотиҳани бузганман. У йигит уйланган, ҳозир 3 фарзанднинг отаси. Лекин ўшанда ота-онасининг мендан жуда қаттиқ диллари оғриган. Қарангки, соппа-соғ қизимда бола йўқ, у йигит эса… Ҳаётхон, бу менга жазоми?
–Мақсуда опа, фарзанд туғилмасидан аввал Аллоҳ Ўзи тақдир битади. Шу тақдир дастури сиз учун вазифа. Фотиҳанинг бузилиши ҳам Аллоҳ амри. Қизингизнинг бефарзандлиги жазо эмас, сиз йўл қўйган хатони кўрсатувчи бир дарс. Мана, энди, ўз хатоларингизни англаб етдингиз. Ҳар бир иш сабабчиси Аллоҳ эканини тасдиқладингиз.
Ота-она бўлиш учун фақат жисмнинг соғломлиги кифоя эмас. Жисм нуқсонли, руҳ эса соғлом бўлган ҳолатда ҳам Аллоҳ фарзанд ато қила олади. У ахир Қодир-ку!

ТАҚДИР – БУЮК ТАРБИЯ ДАСТУРИ

Инсонлар тақдирини кузатиш асноси Яратганнинг буюк тарбиячи эканлигини англайман. У ҳар биримизнинг тақдир аталмиш ҳаёт дастуримизни олдиндан белгилаб қўяди. Бундан мақсад – бизга тўғри ва нотўғри аъмоллар сабоғини беришдир. Шу буюк тарбия дастурининг мақсадига асосан ҳар бир инсон вазифалар олади. Сабримиз кам бўлса, қийинчилик; кибримиз баландласа, камситилиш; шукримиз синалиши учун бойлик оламиз. Аммо бу ҳақиқатларни тушунмасдан, нола чекамиз.
Ҳаёт– мактаб, одамлар эса ўқувчилардир. Ўқувчи аввалдан белгиланган дастур асосида мактабда ўқийди, синфдан-синфга кўчади. Она тили, математика, табииёт, физика… сингари фанлар ўқувчи бошланғичдан юқори синфларга ўтгани сайин мураккаблашиб боради. Ҳаёт мактабида ҳам худди шундай–
ёшликда енгил синовлар берилади. Ёшимиз улғайгани сари синовлар кўпайиб, моҳиятан мураккаблашиб боради. Бу синов-вазифаларни “аъло”га ёки “икки” га бажариш эрки-ихтиёри ўз қўлимизда.
Ҳаёт–мактабида Улуғ Устоз берган вазифани қанчалар яхши бажарсак, “аъло” баҳо–мағфират совғасини оламиз. Лекин одамзот бу ҳақиқатларни англамай, худди “иккичи” қайсар ўқувчи сингари ўзини қийнайди. Ўқувчи қанчалик қайсарлик қилмасин, устоз-ўқитувчи вазифани такрор бераверади, ўзгартирмайди. Чунки вазифа аввалдан белгиланган дастурга мувофиқ берилади, маълум бир мақсад сари йўналтирилади. Айтайлик, карра жадвалини ёдламаган ўқувчи математикадан мисоллар ечишга қийналади.
Тарбия-ўқув жараёнига таслим бўлиб, қоидаларга амал қилган ўқувчи ютади, кейинги дарсларда хатога йўл қўймайди.
Мактабдаги хатони тузатиш осон, ўқувчи нотўғри ечган амалларни дафтар варақларига тўғрилаб ёзса бўлади. Аммо Ҳаёт мактабида йўл қўйган хато учун синовларинг, изтиробларинг билан жавоб бериб, хатони тузатасан. Фикримнинг тасдиғи учун бир тақдир ҳақида ҳикоя қилиб бераман, ибрат бўлиб, баъзиларга тўғри йўлни кўрсатса, ажаб эмас.

(давоми)
Ўспирин ҳаётимнинг бир лаҳзасига кириб келди-ю, тез чиқиб кетди. Қалбимда маҳзунлик қолди. Бу–ҳақиқатни билмаслигимиз сабабли йўл қўяётган хатоларимиз оғриғи. Минг-минглаб мусулмон замондошларим Қуръон оятлари моҳиятини билмасликлари туфайли хатоларга йўл қўяётганликлари қалбимни оғритмоқда.
Замондошим, шу ҳақиқатни яна такрор-такрор тасдиқ этаман:
Қуръон─тўғри яшашимиз учун панд-насиҳат, ҳаёт дастури эрур.
14-“Иброҳим” сураси, 1-оятда дейилмиш: “Алиф, Лом, Ро. (Эй, Муҳаммад, бу Қуръон) Биз сизга, одамларни Парвардигорларининг изни-иродаси билан зулматлардан нурга – қудрат ва ҳамду сано эгаси бўлган зотнинг йўлига – олиб чиқишингиз учун нозил қилган Китобдир”.
Демак, бу Китоб инсонларни билимсизлик, жаҳолат зулматидан илм-тафаккур нури, қалб поклиги сари олиб чиқувчи йўл экан.
Яна такрор Каломга юзланаман. 20-“Тоҳа” сураси, 1-4-оятларига кўзим тушади: “То, Ҳа. “(Эй Муҳаммад), Биз сизга бу Қуръонни қийналиб жафо чекишингиз учун эмас, балки (Аллоҳдан) қўрқадиган кишиларга панд-насиҳат бўлсин учун нозил қилдик. (У) ерни ва юксак осмонларни яратган Зот
томонидан нозил қилингандир”.
Ҳа, бу сура Каломнинг асл мақсадини англатмоқда. Эшитиш ёки ўқиб қўйиш учун эмас, балки, амалда бажариш учун панд-насиҳат қилинади. Ҳаётга тадбиқ этилмаган қонунлардан, панд-насиҳатлардан нима фойда?! Қуръони Карим оятларини қийналиб, жафо чекиб, мазмунини тушунмай арабийда ўқигандан кўра, Аллоҳ изни билан ўзбек тилига тафсир қилинган нусхасини ўқиб ўрганиб, ўша асосида яшаш фурсати келмадимикан?! Мен Қуръонни арабийда ўқиманг, деган фикрдан йироқман. Китоб мазмунини англаб, сўнг ёдлаган афзал.
Кези келганда, Расулуллоҳ, саллолоҳу алайҳи ва салламнинг шунга тааллуқли ҳадисларини эслатиб ўтмоқчиман: «Қуръон оятларининг маъносини тушунмай ўқисангиз, Қуръон сизга лаънат ўқийди».
Эй Яратган Эгам, бизга берган Китобинг мазмунини Ўзинг англат ва Қуръоний дастур асосида яшашимизга Ўзинг мадад қил.

2006 йил, сентябрь

ҲАЁТХОН ҚУРБОНОВА
(Дилафрўз Умарова кўчирди)

(давоми)
Ҳар бир жоннинг қилган гуноҳи фақат ўз зиёнига бўлур. Ҳеч бир кўтаргувчи (яъни гуноҳкор жон) ўзга жоннинг юкини (яъни гуноҳини) кўтармас. Кейин Парвардигорингизга қайтишингиз бор. Бас, У сизларга ихтилоф қилиб ўтган нарсаларингизнинг (яъни Қиёматнинг) хабарини берур”. Демак, одамзот йўл қўйган ҳатоси учун уни шу хатога
йўллаган киши эмас, ўзи айбдор экан.
Дўстингиз сизни ҳақоратлаб, ҳафа қилди. У бу хатоси учун Аллоҳ ҳузурида ўзи жавоб беради, тўғрими?
–Ҳа,–деди Муҳсинжон.
–Лекин сиз ҳафа бўлиш ўрнига уни кечирсангиз, аъло-ку.
–Бундан чиқди, дуч келган киши мени ҳафа қилаверсин экан-да!
–Аллоҳ бандасига, кечиримли бўл, деб амр қиляпти.Токи сиз
кечиримли бўлмагунингизча, у сизга ҳафа қилувчиларни дуч келтираверади.
Қуръоннинг 6-“Анъом” сураси, 54–оятида шундай дейилган:
“Қачон сизнинг олдингизга Бизнинг оятларимизга имон келтира-диган зотлар келсалар: “Сизларга тинчлик бўлсин, Парвардигорингиз Ўз зиммасига раҳмат қилишни ёзгандир. Сизлардан ким билмасдан бирон ёмонлик (гуноҳ) қилса, сўнгра ўша ёмонлигининг кетидан тавба қилиб, (ўзини) тузатса, бас, (гуноҳи кечирилади), албатта
(Аллоҳ) мағфиратли, меҳрибондир”, деб айтинг”.
57-“Ҳадид” сураси, 14-ояти: “Улар (мўминларга): “Биз
(ҳаёти-дунёда) сизлар билан бирга эмасмидик?!”, деб нидо
қилганларида, (мўминлар) дерлар: “Ҳа, кўринишда биз билан бирга эдинглар), лекин сизлар (мунофиқлик билан) ўзларингизни фитнага дучор қилдинглар ва (бизларга бало-офатлар етишига) кўз
тутдинглар ҳамда (Исломнинг ҳақ дин эканлиги тўғрисида) шубҳаландинглар ва то Аллоҳнинг амри (яъни ўлим) келгунича сизларни (ҳали умр узоқ эканлиги, Аллоҳ ҳар қандай гуноҳни кечиб юборавериши каби) хомхаёллар алдади. Сизларни Аллоҳ ҳақида (У зотнинг карами кенг, ҳеч қачон Ўзи яратган бандаларни азобга гирифтор қилмайди, деб) алдагувчи шайтон алдаб қўйди”.
Оятлар шундан далолат беряптики, инсон хатоларини англаб етса, тузатса, қайтиб такрорламаса, шундагина кечирилади. Бугун гуноҳга ботиб, намозда тавба қилдик, дейлик. Эртага шу хатони яна такрорласак, субутсизлик эмасми?
Муҳсинжон сўзларимни эшитиб, чуқур ўйга толди. Балки у ўз хатоларини тушуниб етгандир. Ажаб эмас, энди у ўзгаларга баҳо берувчи қозилик “тахт”идан тушиб, Аллоҳга бандалик “тахт”ига ўтирса, йўл қўйган хатоларини тузатиб, Яратган эгаси марҳаматига эришса...

ҚОЗИЛИК “ТАХТИ”

Хатоларимизни тузатсаккина, кечириламиз

Касб тақозоси боис Муҳсин исмли бир ўспирин билан ҳамсуҳбат бўлдим. Йигитча бироз жаҳлдор бўлиб, ғазаби ортганда, ўзини бошқаролмай қолиши сезиларди.
У бировларнинг хатоларини санаб, бундан ҳафа бўлиб, узоқ сўзлади.
–Опа, одам ўзига қолса гуноҳ қилармиди, уни бошқалар шунга мажбурлайди,–деди ўспирин,–аммо Яратганнинг карами кенг, гуноҳларимизни кечиради.
–Муҳсинжон, гуноҳга ботиб, бунга ўзгаларни айбдор қиляпсиз, устига-устак бу гуноҳларимни Аллоҳ кечиради, деб адашяпсиз. Қуръони карим оятларини билганингизда эди…
–«Фотиҳа», «Ёсин», «Таборак» сураларини, кичик суралардан анчасини ёд олганман, опоқдадам– домла, –деди Муҳсинжон.
–Ўша сураларнинг мазмунини биласизми?
Муҳсинжон, йўқ, дегандай бош чайқади. Ҳа, ўспирин йўл қўйган энг катта хато шунда эдики, у Муқаддас Китоб сураларини ёдлаган, холос, маъносини билиш зарурлигини унга айтишмаган.
Қуръони каримнинг 25-«Фурқон» сураси, 20-оятида: “(Эй, Муҳаммад), Биз сиздан илгари юборган барча пайғамбарлар ҳам,
шак-шубҳасиз, таом ер ва бозорларда юрар эдилар. Биз сизларнинг баъзиларингизни баъзиларингиз учун фитна–синов қилиб қўйдик (яъни сизнинг оддий одамлар каби фақирона кун кечиришингиз бошқалар учун синовдир. Чунки агар Биз сизни бой-бадавлат қилиб қўйганимизда, улар сизга мол-дунёнгиз учун итоат қилган бўлур эдилар). Сизлар (Бизнинг бу синовимизга) сабр қила олурмисизлар?
Парвардигорингиз кўриб тургувчи бўлган Зотдир», дейилади.
Демак, одамзот теварагидаги инсонларнинг хатолари, ёмонликлари, алдовларига Аллоҳнинг изни билан дуч келади. Одамнинг вазифаси
эса, бу фитна, алдовларга чиройли сабр қилишдан иборат.
Ўзгаларнинг хатосидан ҳафа бўлиб ёки ғазабланиш ўрнига кечириш афзал.
Чунки Яратган эгамиз кечиримли бўлишга буюряпти.
Каломуллоҳнинг 6-“Анъом” сураси, 164-оятида шундай дейилган:
“Айтинг: “Аллоҳдан ўзгани Парвардигорим дейинми?! Ахир У барча нарсанинг Парвардигори-ку?!

(давоми)
…Сўзларимни жим тинглаётган келинга нечоғли жоним ачинмасин, ўзим англаб етган ҳақиқатни унга билдирмоғим шарт. Зумрад ёш тўла кўзлари билан менга боқаркан, деди:
–Опа, кўчадаги қанчадан-қанча енгилоёқ аёлларга ҳам Аллоҳ фарзанд беряпти-ку! Нима улар харом-хариш ишлар қилсалар ҳам Она бўлишлик бахтига лойиқми? Сизни тушунмаяпман.
–Синглим, сиз тақдирингизда берилаётган синов билан келишмаяпсиз, бесабрлик қиляпсиз. Қуръони каримнинг 70-сура, 20-,21-оятларида шундай дейиляпти: “Қачон унга ёмонлик (камбағаллик-кулфат) етиб қолса, у ўта бесабрлик қилгувчидир.
Қачон унга яхшилик (бойлик, саломатлик) етса, у ўта манъ қилгувчи-бахилдир”. Зумрадхон, бесабрлик, алалоқибат, ношукурликка, исёнга бошлайди. Ўзингиз англамаган ҳолда бахиллик ҳам қиляпсиз, чунки сиз айтаётган енгил аёллар фарзанд олаётган бўлса, бу-Қодири Аллоҳнинг амри, ҳукми. Балки улар лойиқлиги учун эмас, тайёрлиги учун она бўлаётгандирлар. Балки Аллоҳ фарзанд орқали уларни тўғри йўлга чорлаётгандир. Уларга
баҳо бериб, қозилик қилиш ҳам хатолигини, гуноҳлигини эсдан
чиқарманг.
Бу дунёдан ўтганимиздан сўнг Аллоҳ Ўз ҳузурида биз лойиқ бўлган ишни беради. Ҳозир, ҳаётий дунёда эса, бажара олишга тайёр бўлсак, вазифа оламиз. Ахир барча пайғамбарлар, авлиёлар, пирлар ҳам машаққатлар, изтиробларда ҳаёт кечирганлар, ҳақоратларга, очлик-муҳтожликка дучор бўлганлар. Улар оғир кунларга лойиқ бўлмаганлар, балки руҳлари, имонларининг кучи
шундай синовларга тайёр эди.
Қалбингизга боқинг. Бор кучингизни тўплаб, ундан сабр қидиринг. Яхши, оқил фарзанд бўлишга киришинг. Зора руҳингиз тинчланиб, шукур қилиб, қувват тўпласа, ва шу зайл, оналик вазифасига тайёр бўлса…
Юраги алам, изтиробга тўла Зумрадни бағримга босиб, унга сабр тилайман.
Яратган Эгам, Ягона Шоҳимиз ўзингсан, бизни сабр, таслимга йўлла. Ўзинг берган синовларга чидаб, улардан аъло ўтиш учун руҳий қувват бер.

ҲАЁТХОН ҚУРБОНОВА
(Дилафрўз Умарова кўчирди)

(давоми)
Сизни энди кўриб турган бўлсам-да, руҳингиздаги камчиликларни айтиб бердим. Шунинг ўзи мўъжиза эмасми?! Бу Ҳаётхоннинг эмас, сизни ўзингиздан ҳам яхшироқ билган, сизга нима даво бўлишини кўриб турган Аллоҳнинг мўъжизаси-ку! Сизга Аллоҳ фарзанд бермаяпти. Танангиздаги шамоллаш бунга сабаб эмас. Ахир руҳи тайёр бўлса, шамоллаган, касалванд танага ҳам Яратган фарзанд бера олади.
Қуръоннинг 7-“Аъроф” сураси, 42-оятида: “Иймон келтириб, яхши амаллар қилган зотлар – Биз ҳеч бир жонни тоқатидан ташқари нарсага таклиф қилмаймиз–улар жаннат эгалари бўлиб, унда абадий қолажаклар”. Бу оят оналик юкини кўтаришга жонингиз-руҳингизнинг тоқати етмаслигини тасдиқламоқда.
Одамзот ўзи ўзгармагунча, Аллоҳ унинг аҳволини ўзгартирмайди. Сиз қайсар, аразчи, худбин қизсиз. Онангизни ҳафа қилиш ҳам сиз учун оддий нарса, мана, энди қайнонангизни қийнаяпсиз. У ҳам она эканини англаб етмаяпсиз.
–Ҳаётхон опа,–гапимни бўлди Зумрад,–кечирасиз-у нотўғри
гапиряпсиз. Мен қайнонамни қийнаганим йўқ, аксинча, у киши зулм ўтказяпти. Дардим ичимда.
–Зумрадхон, тилингиз жим холос, руҳингиз эса исёнда.
Қайнонангизнинг ўгитларидан, насиҳатларидан ҳафа бўласиз, зарда қилиб, қовоқ соласиз. У гапирган гапига ҳам пушаймон ейди, оғиз очишга юраги безиллайди. Бу қийнаш бўлмай, нима?! Бир эмас, икки онангиз бор. Оналарингиздан қайси бирини қувонтира олдингиз? На қизлик, на келин-қизлик бурчингизни яхши бажаролмасангиз, айтинг-чи, она бўлишга лойиқмисиз? Оналик юкини кўтаришга тайёрмисиз? Ҳозир фарзанд берса, эҳтимол, яхши она бўларсиз, аммо болангизни яхши одам қилиб тарбиялай оласизми? Ўзингиз ҳали тўла англаб етмаган, бажариб кўрмаган вазифани болага ўргата оласизми? Аллоҳ бизни ўзимиздан кўра яхшироқ билади, шу сабаб У сизга нимани, қачон беришни билади.
Мана, ўзингиз ҳар бир иш Аллоҳдан деяпсиз, аммо тақдирингиздаги ишлар билан келишмаяпсиз. Яратганнинг
иродаси билан фарзанд кўрмаётган экансиз, нега таслим бўлмаяпсиз? Қалбда исён билан даво излаяпсиз, шу сабаб, натижа йўқ. Аллоҳ руҳингизни кўради. Лекин ҳозирча руҳингиз оналик масъулиятини, жавобгарлигини олишга қодир эмас, кучи етмайди.
Жисм ва ёшнинг она бўлишга тайёрлиги беҳуда, зеро, жон-
руҳингиз кучи етсагина, янги вазифа оласиз.

ОНАЛИК ВАЗИФАСИГА ТОҚАТИНГ ЕТАДИМИ?

2007 йил ёз ойлари бошида ҳовлимизга икки ёш овсинлар кириб келишди. Катта овсин, беш йилдирки, бефарзанд, кичигининг эса боши оғрийди. Муолажа кунини белгилагач, овсинларга касалликлари сабабини тушунтира бошладим. Суҳбат асноси уларни кузатаман. Каттаси Зумрадхон асабий, ғазаби ичига сиғмаганлиги боис ҳаракатлари қўпол эди. У сўзларимни шунчаки эшитар, ёнимдан тезроқ чиқиб кетгиси келарди. Кичик овсин–
Сунбула ғоят мулойим бўлиб, менинг Аллоҳ ҳақидаги, одамзотга У юклаган вазифалар тўғрисидаги сўзларимни диққат билан тингларди.
Овсинларга касалликлари сабабларини тушунтириб, бу сабабларни бартараф этиш учун дастур ёзиб бердим. Сунбула
хурсанд бўлганча, ўз дастурини бажаришга тайёрлигини айтди.
Зумрад эса мен берган дастурга қараб:
–Опа, яхши келин-қиз бўлолмаётганлигимнинг фарзанд кўрмаётганимга нима дахли бор? Менга психолог-руҳшунос эмас, жисмимни даволовчи табиб керак. Даволаш қўлингиздан келмаса, гапни кўпайтириб нима қиласиз?–деди.
Унга тикилганча, ўйланиб қоламан. Ҳа, Қодир Аллоҳ, Сен ҳақсан, бирон-бир ишни бесабаб қилмайсан. Қаршимдаги аёл она бўлишга руҳан тайёр эмас, шу сабаб унга бола бермаяпсан. Ахир ўзгаларга зарда қила оладиган, аразчи, дилозори қандай қилиб фарзанд кўрсин?! У барча ғубор, қусурларини фарзандига ўтказиб, ўзи сингари худбинни дунёга келтиради.
Фикрларимни жамлаб, яна Зумрадга юзланаман:
–Синглим, сизни Аллоҳ ёнимга олиб келди. Парвардигор эса,
асло, бесабаб иш қилмайди. Мен инсонларнинг руҳини даволашга буюрилганман. Руҳ–тананинг шоҳи. Руҳ касал бўлса, албатта, тана ҳам касалланади. Сиздаги бефарзандлик сабаби ҳам руҳий ҳолатингиздан. Танангизни беш йил даволабсиз, фойдаси
бўлмабди. Чунки сизнинг нуқсонингиз руҳда. Уни ҳеч қандай дори-дармон даволай олмайди. Руҳингизни даволаш учун Аллоҳ сизга мени рўбарў қилди.

(давоми)
“Аллоҳ ҳеч бир жонни тоқатидан ташқари нарсага таклиф қилмайди. (Ҳар кимнинг) қилган (яхши) амали ўзи учундир ва (ёмон) амали ҳам ўзининг бўйнигадир...”, 2-“Бақара” сураси, 286-оят.
Кўрсатмалар Ҳақнинг ҳақиқатлари, демак, биз буларга бўйсунишимиз имон шартидир.
Тилимизда имон келтирсаг-у, аъмол билан дилда уни тасдиқламасак, бу ўлик имон саналади. Қай бир инсоннинг имони ўлик экан, унинг қалбида зулм, исён бўлади.
Аллоҳни адолатсизликда айблаётган «қаҳрамоним» аслида ўзи ноҳақ. Ўзгаларни золимликда айблаб, уларга нисбатан зулм яратаётган инсон ҳақ бўлолмайди. Мавлуда Аллоҳдан ҳақиқат талаб қиляпти, аммо, ўзи Аллоҳ қонунларини поймол этяпти.
Душманим, деб ҳисоблаётган кишилар, аслида, унинг тарбиячилари эканлигини англаб етмаяпти. Аллоҳ «душмани»нинг қўли билан Мавлудани тарбияламоқда, яъни унинг қалбида зулм, жаҳолат
борлигини кўрсатмоқда. У ўзи қарғаётган «душман» билан бир хиллигини билмаяпти. «Душман»и зулм қилса, кечириш ўрнига, унинг ортидан Мавлуда ҳам зулм яратяпти. Ҳар икки банда ҳам, Аллоҳ наздида, зулм яратмоқда. Модомики шундай экан, Аллоҳ нима учун биринчи хатокорни жазолаб, иккинчи хатокор Мавлуданинг бошини силаши керак?!
Мавлудага шундай хитоб қиламан:
–Эй, сингилжоним, аламларинг, исёнларинг, нолишларинг–
кибрингдан! Ўзинг қандай яхшилик қилиб қўйгансанки, ўзгаларга баҳо берасан? Аввало ўзинг бирор ишни қойиллатиб, сўнг ўзгалардан аъло ишлар талаб қилсанг, ярашади. Вақт борида қозилик, шоҳлик тахтингдан тушгин-да, ҲЕЧ КИМ бўлиб яшаб кўр. Бошқалардан
ўзгаришларини талаб қилгунча, ўзинг ўзгар. Ўзгалар Аллоҳнинг
бандалари, шундай экан, уларни ўзгартиришни Яратганнинг Ўзига қўйиб бер. Руҳий қудратингни нолиш, ҳафа бўлиш, қарғаш каби нуқсонларга эмас, балки, кечирим, таслим, ширинсўзлик
фазилатларига сарфлай олсанг, ғолибсан. Майли, мендан ҳафа
бўласанми, сен эмас, Аллоҳ берган даволаш ҳуқуқларимдан маҳрум қиласанми, ихтиёр ўзингда. Мен учун сўзларинг пуч, яъни тилда, холос. Ахир сендан ҳафа бўлишликнинг ўзи хато! Мен эса тўғри аъмоллар қилиб яшашим керак. Аллоҳнинг Ўзи мени даволовчи вазифасидан озод қилгунча, сабр ва шукурда бўламан.

ҲАЁТХОН ҚУРБОНОВА
(Дилафрўз Умарова кўчирди)

ЖОНСИЗ ИМОН

Мақолаларим Республика матбуотида чоп этила бошлагач, менга кўплаб вилоятлардан, қўшни мамлакатлардан хатлар ёғилди. Мактубларда инсон изтироблари, ғам-аламлари ёзиларди. Хат орқали танишганим, тенгқурим бўлмиш чимкентлик Мавлуда
исмли аёл ҳақида сўзлаб бермоқчиман. Мавлуда анча йил муқаддам тухматга учраб, қамоққа тушган, бор молу мулки мусодара қилинган экан. Сатрларда тутқинлик ситамини тортган ўрта ёшли аёл қалбининг изтироби, аламлари, нолишлари мужассам эди. Зора Мавлуда ўзини қийнаётган савол-ларга жавоб топса, юпанса, деган умидда китобимни Чимкентга жўнатиб юбордим. У тез-тез хат ёзар, бу хатларда қўни-қўшни-
ларидан, бозордаги сотувчиларнинг олғирлигидан, теварагидаги инсонларнинг адолатсизлигидан нолигани-нолиган эди.
Вақтим ғоят зиқлигига қарамай Мавлуданинг ҳар бир хатига
насиҳатлар, кўрсатмалар тўла жавоб мактубларини жўнатардим.
«Аллоҳ», «имон», «мусулмон» деган сўзлар мактубларида кўп
тилга олинарди. «Аллоҳга имон тилда эмас, дилда бўлади. Аллоҳ десаг-у Унинг қонунларини бузсак, имонли саналмаймиз», дея унга қилган насиҳатларимдан фойда йўқ эди. Ҳамон уни ҳафа қилганларни қарғарди
Мавлуда мени эшитмас, ҳар мактубида: «Нега Аллоҳ адолатсиз иш қилади, мени ҳақорат қилганларнинг жазосини бермайди?», дея нолирди. Сўнгги хатларида эса менга ҳам “тош” ота бошлади: «Ҳаётхон, сиз билан кўп бора мулоқот қилсам ҳам тақдирим ўзгармади. Кечаги хатингизда эса, ҳеч ким сизга душман
эмас, деб ёлғон ёзибсиз. Менимча, одамларни даволашга сизнинг ҳаққингиз йўқ!».
Мавлуданинг хатларини ўқиб, беихтиёр устозларим–фаришталарнинг ИМОН ҳақидаги номалари хаёлимга урилди:
–Ҳаётхон, сиз – одамлар, тилда Аллоҳ десам, имонли бўламан, дея янглишасизлар. Аслида Имон тилда айтилади, дилда
тасдиқланади, амаллар билан жонланади. Амалда, яъни хатти-
ҳаракатда мустаҳкамланмаган имон ЎЛИК ИМОН ҳисобланади.
Ҳа, устозларим ҳақ. Мавлуда ҳам ўзини имонли деб санайди.
Ҳар сўзида Аллоҳ, дейди лекин Яратганнинг қонунларини
бузаверади. Мана, энг улуғ Устоз Парвардигори олам зиммамизга қандай вазифаларни юклаяпти: “Яхшилик билан ёмонлик баробар бўлмас. Сиз (ҳар қандай ёмонликни) энг гўзал сўзлар
билан дафъ қилинг! (Шунда) баногоҳ сиз билан ўрталарингизда
адоват бўлган кимса қайноқ-содиқ дўст каби бўлиб қолур. Унга (Ёмонликни яхшилик билан дафъ қилиш хислатига) фақат сабр-тоқатли зотларгина эришурлар, унга фақат улуғ насиба эгасигина эришур”, 41-“Фуссилат” сураси, 34-, 35-оятлар.

(давоми)
Укаларимиз дунёга келгач, опа (ака); улғайсак, эр (ёки рафиқа);
фарзанд кўрсак, она(ёки ота) вазифаларини оламиз. Ана шу етти либосли “мен”лик вазифалари сабабли ташвиш чекамиз, нолиймиз,
исён кўтарамиз. Қалбдаги руҳимиз ҳолига парво қилмаймиз.
Руҳимиз нурини одамлик нолиши-ю, оталик иззатталаблигига, оналик куйинчаклиги-ю, акалик норизолигига сарфлаймиз. Чунки бизни тирилтириб турган боқий руҳни эмас, умри ўлчовли
жисмимизни кўпроқ севамиз.
Умримиз сўнгида Аллоҳга қайтиши керак бўлган руҳ
ғуборли, қадрсиз, ерга кўмилиб кетадиган жисмимиз азиз, кибрли бўлади.
Қуръон оятларида ҳамиша жон, дил, руҳ поклиги таъкидланади. Жисм бор-йўғи бир либос, холос. Еттита «қимматбаҳо» либосга ўралган Аллоҳ мулки–руҳ ўз қимматини қачон билади?! Қани эди, одамзот руҳини ўз жисми сингари эъзозласа, аввал руҳни ўйлаб, сўнг жисм вазифаларини аълога бажарса, руҳ доимо Аллоҳ мулки ҳолатида турса! Жисмимиз эса унинг ёнида ҲОЗИР КИМ турганини ўйлаб, сўнг амал қилса, нақадар соз бўларди!
Айтайлик, сиз ҳеч кимсиз, лекин аёлингиз ёнингизга
келганда, яхши эр бўлинг, кетса, яна ҳеч кимга айланинг. Болангиз «дада», дея пешвоз чиқди, яхши ота бўлинг.
ҲЕЧ КИМЛИК–бу камситилиш эмас, аксинча заминий боғланилган “мен”лик либосларидан ОЗОДЛИК–комиллик
ҳолатидир. Бу ҳақиқатни англаб етмоғим учун 5 йил умрим кетди.
Инжиқ опа, эрка аёл, қаҳрли она либосларимни ечиб (яъни енгиб),
руҳимни улардан озод қилдим.
Ҳозир мен ҲЕЧ КИМЛИК ҳолатини танийман. КИМлигимни шоҳлик тахтидан тушириб, бу тахтни асл эгаси–руҳимни шоҳ қилиб кўтардим. Қалбимдаги икки шоҳдан бири йўқ энди. Унда
Аллоҳ мулки–руҳим менлиги қолди, холос.
“Мен”инг КИМлигимни ҳафа қилсалар, ҲЕЧ КИМ бўлиб кечира оламан.
“Мен”лигим ўлиб, руҳим тирилди. Унинг борлигига шукур.
Азиз замондошим, сиз ҳам бу ҳақиқатни англаб қабул
қилинг. Ерга кўмилувчи кимлигингиз–жисмингизни эмас, Яратганга қайтувчи Руҳингизни шоҳ сананг, уни ҲУР қилинг, жисм кибридан озод айланг!

ҲАЁТХОН ҚУРБОНОВА
(Дилафрўз Умарова кўчирди)

«ҲЕЧ КИМ» БЎЛИШЛИК ЙЎЛЛАРИ

Бир қалбга икки шоҳ сиғмас

Азиз замондошим, кибримдан, «мен»лигимдан, иззатталаблигимдан озод бўлганим, Аллоҳимни таниганим бир ҳақиқат тўғрисида сўзламоқчиман. Бир қалбга икки шоҳ сиғмаслигини шу ҳақиқатни англагач, тушундим ва қалбимдан «мен»лик шоҳлигини ирғитиб ташладим.
Табиийки, бу ҳақиқатга етишувим ҳам самовий устозларим мадади билан бўлган.
Одам жисм ва уни тирилтириб турувчи руҳдан иборат. Унинг
жисми Ердаги “мен”лиги–шахси бўлиб, бу “мен”ликнинг қуйидаги
етти қобиғи мавжуд:
1.Одам-банда;
2.Фарзанд (қиз ёки ўғил);
3.Опа-сингил (ака-ука);
4.Дўст;
5.Касб-кор ёки ҳунар эгаси;
6.Рафиқа (эр);
7.Она (ота).
Кўриб турганингиздек, “мен”ликнинг еттита либоси–етти хил вазифадан иборат. Еттита либосли жисм ичида уни тирилтириб турган руҳ-жон эса ҲЕЧ КИМ. У фарзанд ҳам, аёл ҳам, эркак ҳам,
ўзбек ёки рус ҳам эмас, У – нур, Аллоҳнинг мулки. Жисм ўз
“мен”лик либослари сабаб хатога йўл қўйса, руҳ покликка, Аллоҳга
интилиб, кураш бошлайди. Жисм ва руҳнинг ўртасидаги ана шу
кураш эса–тақдир дейилади. Одам жисм ва руҳнинг қай бири
муҳимлигини тушуниб етсагина, тўғри яшай бошлайди.
Айтайлик, сиз онасиз, болангиз бетоб бўлиб қолди. Бундай
вазиятда “Мен”нинг оналик либоси устун келади-да, жисмингиз-ақлингиз саросимага тушиб, норозиликни, исённи бошлайди. Руҳ эса сабрга интилади. Бу икки қарама-қаршилик жангида, кўпинча, жисм енгади. Чунки болангизнинг танаси жисмингизга яқин, у сизнинг мулкингиз. Яратганнинг мулки бўлган руҳингиз учун эса болангиз ҲЕЧ КИМ. Боланинг қалбида ҳам Аллоҳнинг мулки
бўлган руҳ мавжуд. Бетоблик жисм учун бир синов, яъни “мен”лик ғуборидан покловчи сабаблигини англасангиз, руҳингизга ён босасиз. Оналик либоси ғолиб келиб йиғлагандан кўра, бандалик–ҲЕЧ КИМЛИК поклигини афзал кўрасиз. Шу “мен”ликни енгиш учун руҳдан куч қидирасиз. Ичингиздаги руҳ–ҲЕЧ КИМ бўлиб турибди, шу нур сабаб тирик жисмингиз эса “Мен”лик тахтига
чиқиб олган.
Бечора руҳ аслида ҲУР бўлиши лозим эса-да, еттита либосли
“мен”ликка қул, барчасининг хоҳиш-истакларини бажаради, алал-оқибат, ҳақсизга айланиб, ухлаб қолади.
Яратган шу руҳга-жонга тақдир битар экан, унинг тоқатига
қараб, вазифа юклайди. Туғилиб, банда бўламиз, онамиз бағрида
фарзанд (ўғил ёки қиз) саналамиз.

(давоми)
Қайнонанинг машмашаларидан
ғазабланиб, руҳингизга бесабрлик, норозилик ҳисларини солманг.
Билиб олинг, тарбия-тузатиш, тўғрилаш осон бўлган одамдан
бошланади. Сизнинг мисолингизда бўлажак «аълочи» ўзингиз, «иккичи» эса нодон қайнонангиздир. Унга дилдан раҳм қилинг-да, сизни поклашига қўйиб беринг. Чойнакни поклаган ювгич ахлат
ичида қолиши мумкин. Энди уйга қайтинг. Қайнотангиз билан гаплашиб, сизга ачинмаслигини, жанжалларга аралашмаслигини, бувингизни сўкавермаслигини илтимос қилинг, ана шунда жанжал тўхтайди. Ахир у киши, энг аввало, аёлининг эри, кейин эса сизга қайнота. Қайнотангиз яхши эр бўлса, вақти келиб, қайнона ҳам унга қараб ўзгарса, хатоларини тузатса, ажаб эмас. Чунки эри 20-30 йиллик хотинининг эмас, кеча келган келиннинг ёнини олса, алам
қилади-да. Феруза, Аллоҳ сизга чиройли сабр берсин, қайнонангизга эса, меҳр йўлини кўрсатсин.
Феруза каби ёш келинларга таскин бўлиб, тўғри йўлга
чорлаш, гумроҳлик тўнига ўралган қайноналарга эса туртки бериш мақсадида ушбу ҳикояни ёздим.
Эрк-ихтиёр ўзингизда, хоҳланг, тиришиб, ақл билан
«аълочи» чойнак бўлинг-да, тахтга кўтарилинг; хоҳланг, «иккичи» ювгич бўлиб, «ахлат пақир»да қолинг.
Барчамизга Аллоҳ ақл берсин, ҳаётдаги ўрнимизни тўғри
топа олишга мададкор бўлсин.

ҲАЁТХОН ҚУРБОНОВА
(Дилафрўз Умарова кўчирди)

(давоми)
Ана сизга даҳанаки жанг! Сабабчиси эса ҳар доимгидек–мен.
Хатто ўз жигарбандларим ҳам бу жанжалда мени айблай
бошлашди. Ҳеч кимга керагим бўлмаса, ўлганим яхши, деган
қарорга келдим.
…Ҳаммаси тушунарли. Оилага келин келса, энг аввало унинг
камчиликлари кўзга кўринади. Ферузанинг қайнона-қайнотаси
азалдан бир-бири билан чиқишмай яшашган, келин келгач эса, бу муросасизлик чуқурлашди. Инсон ўз бахтсизлиги учун кимнидир
айблашга мойил бўлади, айниқса, «айбдор» кучсиз, ҳимоясиз бўлса! Феруза ҳам ана шундай айбсиз «айбдор»ларнинг биттаси. Қайнота четдан қараб, ўз аёлининг камчиликларини кўргач, уни тартибга чақирган, холос. Гумроҳ қайнона эса бундан тўғри хулоса
чиқариб, ўзини ўнглаш ўрнига айбдор қидирган. Бундай муаммолар ҳозирда кўп учрайди. Бир-бири билан чиқишмайдиган оила аъзоларининг ўзаро жанжалларида келинлар «айбдор»га айланиб
қоляпти. Майли, келинлар ҳали ёш, мустақил ҳаётга энди қадам босдилар, ҳали кўп хатоларга йўл қўядилар. Лекин ёши улуғ, ҳаёт тажрибаси катта қайноналар адолатсизлигига нима дейиш мумкин?
Майли, Уларни қўя турайлик. Яратган менинг олдимга
Ферузани олиб келди, демак, унинг қулоқлари насиҳат эшитиши керак экан-да. Қўлимга ҳадис китобини оламан-да, аста ўқийман:
«Аллоҳ инсонларни бир-бирови билан синайди, алдаб, фитна
қилади».
–Тушуняпсизми, Феруза, сизни Аллоҳ қайнонанинг қўли билан
синаяпти. Лекин сиз бу синовга рози бўлмаяпсиз. Сиздаги қизлик-келинлик «мен»лигини, кибрини қайнона ёки она енгади. 20 ёшда она бағридан қайнона оғушига келдингиз. Модомики, бир умр бирга яшаркансизлар, сизни тарбиялаш қайнонангиз зиммасига юклатилган. Унинг адолатсизликлари вақтинча, сизнинг кибрингиз ўлгунча давом этади, холос. Сизни чойнак деб тасаввур қилсак,
қайнона бамисли ювгич. Чойнакнинг ғуборлари кетгач, ювгичга ҳожат қолмайди. Аслини олганда, қайнонангиз сизни поклаяпти.
Унутманг, тозаланган чойнак ютади, ювгич эса ютқизади. Шундай экан, майли, қайнонангиз Аллоҳ қўлида ювгич бўлсин, сизни ҳафа
бўлишдан, қадрига йиғлашдан, иззатталабликдан покласин. Сиз эса покланишдек улуғ вазифани «2» баҳога эмас, «5» га бажаринг.
Қадрингизга, ҳол-аҳволингизга ачиниб, йиғлаш ўрнига, ўзга бир
кишини покловчи ювгич этиб сайланмаганингизга шукур қилинг.
Зеро, ўз қадрига йиғлагандан кўра, Қодир Аллоҳнинг қалбдаги мулки-руҳга раҳм этган афзал.

ПОКЛАНАВЕР, ФЕРУЗА!
Ўзгаларни душман билма.

Ҳаёт–бу улуғ мактаб. Шу мактаб бағрида барча одамнинг
ўз ўрни, бажарадиган вазифаси, «аълочи»лари-ю «икки»чилари
мавжуд. Кимдир кимгадир ибрат, кимдир ўқувчи, кимдир устоз.
Фақат сиз шу мактабда ўз ўрнингизни топа олсангиз, бас. Касбим тақозоси, ҳаёт мактаби бағридаги «ўқувчилар» тақдирига гувоҳ бўламан.
Кейинги пайтларда ҳузуримга келинлар кўп келишяпти.
Оилавий муаммолар, қайнона, қайинсингил можаролари.
Марҳаматлик Феруза ҳам энди 33 баҳорни қаршилаган бўлса-да, юзларига ажин тушган, кўзларидан изтироб изларини ҳис этаман.
Келин бўлиб тушганига 13 йилдан ўтибди. Янги оиласи ўртамиёна кун кечирар, тўрт нафар фарзанд уйланиб-жойланмаган экан.
Хонадоннинг барча юмушлари Ферузага юклатиб қўйилибди. Тонг саҳардан ҳовли супуриш, мол-ҳолга қараш, нонушта тайёрлаш, хамир қориб, нон ёпиш келиннинг зиммасида эди. Икки фарзандли бўлгунча ҳам аҳвол ўзгармади.
–Ҳаётхон опа, меҳнат оғирлигидан шикоят қилмайман, ҳамма юмушга улгураман, гапвозликка, ғийбатга вақтим йўқ.
Оиламиздаги нохуш муҳит мени чарчатяпти,–деди у оғир тин
олиб.–Қайнонамнинг ўринсиз жанжаллари жонимдан тўйдирди, асти миннатдор бўлмайди. Бирор марта қани кўнглимни кўтарса!
Ҳатто исмимни айтишни ҳам раво кўрмай «эй келин», деб
чақиради. Кеча эса жонимдан ўтказиб юборди, шартта ўзимни бир нарса қилмоқчи ҳам бўлдим, аммо оёқларим сизникига тортиб келди.
–Барча оғирчиликларга чидаган, наҳот бир онанинг
инжиқликларини кўтаролмасангиз, Феруза?
–Опажон, бу шунчаки инжиқлик эмас. Мана, кечани айтай,
уйдаги юмушларни тинчитиб, кир юваётсам, қайнотам меҳмон бошлаб келиб қолди. Уларга овқат пиширдим, чой-пойига қарадим.
Энди кузатиб, идиш-товоқни ювиб, пича нафас ростлаётсам, бувим тўйдан қайтди. Ювилмаган кирларни кўриб, урмади-ю, ундан бери
қилди. Оғиз очиргани қўймайди, одати шунақа, уйда фақат у
гапириши керак. Ўртага қайинотам тушиб, қайириб ташлади:
–Ўйнаб ўтиргани йўқ, ҳозиргина меҳмонларимни кузатишди.
Кирингни ҳамиша ювади-ку, мунча жаврамасанг!

(давоми)
Аввало, Абдували синашта йигит, етти ўлчаб бир
кесади, қолаверса, дасти узун, давлати иккита оилани тебратишга етишини хомчўт қилган, ҳар икки аёли ва фарзандларига ҳам бирдай меҳр беришига кўзи етган. Кўз очиб кўрган аёли вақти келиб, эрини тушунади, савобига шерик бўлади.
Агар эр киши нафси учунгина уйланган бўлса, биринчи
оиласи меҳрсиз, сармоясиз барбод бўлади. Фарзандлар қалби изтиробга тўлади, аёл эса жаҳолатга ботади. Нафс васвасаси ёлғонлар, уруш-жанжаллар билан хотима топади. Савоб ўрнига
дилозорлик, вайрона рўзғор, ўксик кўнгиллар… буларнинг
барчасига кўпхотинликни ҳавас қилган эркак айбдор. Кўп
учраётганлиги боис кўпчиликни ажаблантирмай қўйган
кўпхотинлик можароларида азият чеккан аёллардан кўра, эрларга ачинаман. Кўпхотинлик моҳиятини тушунмай, икки-учтадан аёлга
уйланган эр вафот этиб, руҳи Аллоҳ ҳузурига борганда, қандай жавоб бераркин? Кўпхотинлиги туфайли йўл қўйган хатолари,
дилозорликлари учун жазо олмайдими?..
«Эрим устимга хотин олволди, уйга асло келмаяпти,
болаларимнинг қорнига топсам, устига йўқ», дея фарёд чекиб
келаётган аёлларни, отаси тирик бўла туриб, унинг меҳрига ташна ўтаётган болаларни кўриб, қалбим изтиробга тўлади. Ва сиз – азиз юртдошларимга юзланаман:
–Эй ўзбекнинг ўз нафсига «бек» бўла оладиган ўғлонлари!
Қўлингиздан келса, бошқа аёлларга ўз мол-мулкингиздан
олижаноблик ила беринг, етимларининг бошини силанг. Лекин нафсингизга қул бўлиб, кўпхотинлик юкини ўз зиммангизга олсангиз-у, аёлингизни тирик бева, фарзандларингизни тирик етим
қилсангиз, тўхтанг! Фақат ўзингиз фойда кўраётган, лекин
ўзгаларга зарари тегаётган бу ишдан қайтинг. Эркингиз ўзингизда.
Пешонангизга кўпхотинлик битилган бўлса, бу ҳолда
аёлларингизни бир кўзда кўриб, тенг меҳр беринг, икки рўзғорни
тенг тебратинг, кийинтиринг, бир-бирига дўст айланг.
Аллоҳ барчамизга тўғри йўлни кўрсатсин.

ҲАЁТХОН ҚУРБОНОВА
(Дилафрўз Умарова кўчирди)

(давоми)
Орадан кўп йиллар ўтиб, ўша саволларимга самовий устозларимдан жавоб олдим. Улар Қуръоннинг 4-«Нисо» сураси, 3-оятини очиб ўқишимни айтишди. Китобнинг ўзбекча
тафсирини қўлимга олиб, ўша сура ва оятни топдим: «Агар
етим қизларга адолат қила олмасликдан қўрқсангиз, сизлар учун никоҳи ҳалол бўлган аёлларга иккита, учта, тўрттадан уйланаверинглар. Энди агар (улар орасида) адолат қила
олмасликдан қўрқсангиз, бир аёлга (уйланинг) ёки қўл
остингиздаги чўри билан (кифояланинг). Мана шу жабру
зулмга ўтиб кетмаслигингизга яқинроқ ишдир».
Ояти-калима мазмунини яхши тушуна олмадим. Устозларим
яна мададга ошиқишиб, ушбу номани битишди: «Ҳаётхон, Аллоҳ кўпхотинликка рухсат берган бўлса-да, бунинг ўз шартлари бор.
Эркаклар моддий жиҳатдан имкониятлари етса ҳамда адолат қила олишса, 2-3 нафар аёлга уйланишлари мумкин. Лекин фақат шаҳвоний нафсини қондириш учунгина кўп хотин оладиган эркаклар охиратда кўп азоб-уқубатга дучор бўлади. Сиз-одамлар, Қуръон оятлари моҳиятига тўлиқ етмаганлигингиз сабабли, кўп
хатоларга йўл қўясизлар. Кўпхотинликка рухсат берилганлигини
биласиз-у, аммо бунинг энг муҳим шартларини билмайсиз, Заминда адолатсизликлар бисёрлиги сабаби ҳам ана шунда».
Самовий устозларим ҳақ эдилар. Қуръонни ўқисак-да, асл маъносини тушунмасак… ўзимиз англаб етмаган ҳақиқатга қандай тўғри амал қилиш мумкин?! Кўпхотинлик гирдобида қийналаётган
ҳамкасбим Рокияхоннинг эри ҳам худди шундай хато қилмоқда.
Бир неча хотинга уйланиш мумкинлигини эшитган, аммо
шартларини англаб етмаган. Ўз хоҳиш-истаклари, нафси кўйига
кириб уйланди, муштипар аёлини эрсиз, фарзандларини отасиз
ташлаб қўйди. Унингдек билимсизлар, гумроҳлар Аллоҳ
қонунларини оёқости қилишмоқда.
Яна бир танишим Сафияхон икки фарзанди билан ёшгина
бева қолганди. Акасининг ўртоғи фарзандларига ҳомий, аёлга
мададкор бўлиш, яъни савоб учун Сафияхонга уйланмоқчи
эканлигини айтибди. Ота-она даставвал рози бўлишмади. Аммо энди 25 ёшга кирган қизлари қандай қилиб рўзғор тебратиши, бева боши билан ишда, кўча-кўйда юришини мулоҳаза қилишди, чоғи, рози бўлишди.

КЎПХОТИНЛИК ЖАФОСИ

Ёшлигимдан қўш хотинли одамларни ёқтирмасдим. Ён
қўшнимизнинг қизи мактабдошим эди. Оилаларида осойишта кун йўқ, дадаси тез-тез жанжал қилиб, қаергадир кетиб қоларди.
Мактабдошимнинг ўқувчи формаси ҳам йўқ, қишда ҳам юпун юрарди.
Кейин билсам, мактабдошимнинг дадаси қўш хотинлик экан. Ота бўлмиш тез-тез бошқа хотининикига кетиб қолар, бу
оиласидан хабар ҳам олмасди. Ўша воқеа туфайли кўпхотинлик зулм сифатида онгимга муҳрланиб қолган. Аллоҳ нима учун кўпхотинликка рухсат берган, ахир бу зулм, қалби яраланган гўдаклар тақдири-ку, дея Яратгандан сўрар, саволларим жавобсиз
қоларди.
Институтни тугатгач, мактабда ўқитувчилик қилдим. Ҳаёт
мени яна кўпхотинлик азобидан азият чеккан, ўз жонига бир неча бор қасд қилган аёл билан учраштирди. Онгим тубига кўмилиб кетган саволларим қайта уйғонди. Ҳамкасбим бўлмиш Рокияхонни
ҳарчанд юпатсам ҳам, кўз ёшлари тўхтамасди. Унинг сўлиб бораётган чиройли чеҳрасидаги изтироблардан қалбим ўртанарди.
Нега Аллоҳ адолатсизликка йўл қўйди, наҳот Унинг хотинбоз «бек»ка кучи етмайди, 3 нафар фарзанд ота меҳрига ташна яшаши, шу муслима аёл эрсиз ўтиши, хўрликларга дучор бўлиши тўғрими, деган саволлар мени қийнарди.

(давоми)
Ҳа, мен Яратганнинг нурли мавжудотлар–фаришталар
бўйсундирилган мўъжизакор ҳилқатиман. Модомики шундай экан, эртанги кунда, Унга керак бўлсам, албатта мени тирик, ризқли қилиб уйғотиш Ўзининг зиммасида! Эртаю кеч едириб-ичириш ташвишларини қилаётганим фарзандларим ҳам, энг аввало, Аллоҳнинг бандалари-ку! Яратганнинг Ўзи уларга керакли ризқни беради, ўша ризқни топиб ейишлари учун имкониятни ҳам Ўзи яратади…
Бу фикрлар хаёлимдан кечаркан, қалбимда ажиб бир
сокинликни ҳис этдим. Ўша-ўша ризқ, уни кўпайтириш ҳақида
ташвиш қилмайдиган бўлдим. Ногаҳон эртанги кун ташвишлари хаёлимга келар бўлса, улуғ ҳақиқатни кашф этганим–тош ичидаги
қурт ҳодисасини эслайман-да, шукур қиламан.
Ризқ дардида жонлари сарсон-саргардон юртдошларимга юзланиб, бизнинг зиммамизда ризқ топиш эмас, берилаётган ризққа
шукур қилиш вазифаси бор, холос дегим келади. Зеро Аллоҳ–осмонда, биздан йироқда эмас, балки, яқинимизда эканлигини ушбу оят ҳам тасдиқлайди: «Аниқки, инсонни Биз яратганмиз, (демак), унинг нафси васваса қиладиган (яъни кўнглидан ўтган барча) нарсаларни ҳам билурмиз. Биз унга жон томиридан ҳам
яқинроқдирмиз», 50-“Қоф”сураси, 16-оят.
Яратгандан қалбимизни очишини ва Ўзининг тўғри йўлига
бошлашини сўраб қоламан.

ҲАЁТХОН ҚУРБОНОВА
(Дилафрўз Умарова кўчирди)