وانەی یەکەم: شێوەی گشتی پێغەمبەری خوا ﷺ
بێگومان خوای گەورە ڕێزێکی زۆری ناوە لە پێغەمبەرمان ﷺ بەوەی کە بە جوانترین و تەواوترین شێوە دروستی کردوە، هەروەکو چۆن ڕێزی لێناوە بەوەی جوانترین و باشترین خووڕەوشتی پێ بەخشیوە، پێغەمبەری خوا ﷺ لەوپەڕی ڕازاوەیی و جوانیی کەشخەییدا بووە، گەورە بوو لە دڵی هاوەڵانی و لە دڵی ئەو کەسانەی دەیانبینی.
لێرەدا لەچەند ڕوویەکەوە باسی شێوەی دروستکرانی پێغەمبەری خوا دەکەین ﷺ:
شێوەی لاشەی پێغەمبەری خوا ﷺ:
پێغەمبەری خوا ﷺ پیاوێکی چوار شانە بوو، سنگی پان و فراوان بوو، نێوان شانەکانی لێک دوور بوو (واتە: پان بوو)، وە لای سەرەوەی پشتی لێک دوور و پان بوو، پێغەمبەری خوا ﷺ لاشەیەکی بەهێزو پتەوی هەبوو.
پێغەمبەر ﷺ زۆر قەڵەو قورس نەبوو، وە جەستەشی شل و نەرم و خاو نەبووە، هەروەها جەستەی نە لاواز بوو، نە قەڵەویش بوو، بەڵکو جەستەی پڕ بووە، ئەمەش جۆرێکە لە وەسفی لاشە بەبەهێزە، واتە: لاشەی بەهێز بووە.
دەرچوون و بەرزی لە سک و سنگیدا نەبوو (ورگی نەبوو)، بەڵکو ڕاست و وەک یەکتری بوو.
جەستەی مووی زۆر و توکن نەبوو، سکی و مەمکەکانی موویان لەسەر نەبوو، بەڵکو هەندێک شوێنی لاشەی مووین بووە، جا سینگی مووی لەسەربوو، لەسەرووی سینگییەوە تا ناوکی هێڵێکی موو بەشێوەیەکی تەنک و باریک درێژ ببوویەوە.
پێغەمبەری خوا ﷺ گەردەنی ڕێک و ڕاست و جوان بوو، زەندەکانی درێژ بوو (زەند خوارووی باڵە).
ئەو ئەندامانەی موویان پێوە نەبوون، یان جلیان لەسەر نەبوون ڕوون و صاف بوون، واتە: ئەوەی لە جەستەیدا بێ موو بوو، یان بێ جل بوو ڕووناکی و درەوشاوەیی لێوە دەردەکەوت.
خوا سبحانە وتعالی منەت و چاکەی ئەوەی لەگەڵ کردبوو لاشەیەکی هاوسەنگ و ڕێک و پێکی پێدابوو، کە هەموو ئەندامەکانی لاشەی گونجاو بوون بۆ یەکدی، جا بۆیە لاشەی پیرۆزی ﷺ زۆر جوان بوو، ئەندامەکانیشی ڕێک و شیاو گونجاو بوون.
باڵای پێغەمبەری خوا ﷺ:
باڵای ناوەنجی بووە لە نێو زۆر درێژ بووندا، وە کورت بوونێک کە لاشەی کورت دیـار بێت، هەروەها پێغەمبەری خوا ﷺ زیاتر بە لای درێژیدا بوو نەک بە لای کورتی.
سەری پێغەمبەری خوا ﷺ:
سەری موباڕەکی بچووک نەبوو، بەڵکو گەورە بوو.
ڕووخسار و ناوچەوانی پێغەمبەری خوا ﷺ:
ڕووخساری پڕشنگدارو گەشاوە بوو، دەدرەوشایەوە وەک درەوشانەوەی مانگ، پێغەمبەری خوا ﷺ ڕووخسارى زۆر خڕ نەبووەو زۆریش درێژ نەبووە، بەڵکو لەو نێوانەدا بووە، ئیمامی علی (ڕەزای خوای لێ ىێ) دەڵێ: لە ڕووخساریدا خڕییەک هەبوو، لەگەڵ ئەو خڕییەدا ئەندازەیەکیش بۆ خوار بوو.
تەوێڵی (ناوچەوانی) فراوان بووە لە ڕووی درێژیی و پانی.
لە لوتیدا تۆزیکی کەم درێژیی هەبووە.
ڕوومەتەکانی بەرز نەبوون.
لە چەند فەرموودەیەکدا وێکچوواندنی ڕووخساری پێغەمبەری خوا ﷺ بە مانگەوە دێت، وە مەبەستیش لەم وێکچواندنە لێرەدا تەنها بۆ نزیک کردنەوەیە لە واتاو ڕوونکردنەوەیەتی، ئەگەرنا خوای بەرز ڕووخساری پێغەمبەری ﷺ داپۆشیوە بە جوانییەکی زۆر گەورە، جوانیەکی هێندە زۆر، کە زۆر زیاترە لە جوانی مانگ.
لێرەدا بۆ وەسفکردنی ڕووخساری موباڕەکی وتەی دوو لەهاوەڵانی دەهێنین:
یەکەم: بەڕائی کوڕی عازیب (رەزای خوای لێبێ) دەڵێ: هیچ شتێک و هیچ کەسێکی لەو جوانترم نەبینی بوو ﷺ، لێرەدا ئەگەر سەرنج بدرێ بەڕاء نەیوتوە: هیچ مرۆڤێکم نەبینیوە، بەڵکو گوتوویەتی: هیچ شتێکم نەبینیوە، تاکو هەموو شتێک بگرێتەوە کە بینیویەتی.
دووەم: جابری کوڕی سەموڕە (رەزای خوای لێبێ) دەڵێ:«پێغەمبەری خوام ﷺ بینی لە شەوێکی ڕووناک (مانگە شەو)دا، منیش بەراوردم دەکرد، تەماشای ئەوم دەکردو، تەماشای مانگم دەکرد (تا بزانم کامیان جوانترە!)، جا ئەو ﷺ لە لای من (ڕووی موباڕەکی) زۆر جوانتر بوو لە مانگی چواردە».
دە‌سا خوایە گیان! بێبە‌شمان نە‌كە‌ی لە‌بینینی ڕووخساری موباڕە‌كی لەسەر حە‌وزی كە‌وسە‌ر...
کۆتایی وانەی یەکەم.
بێگومان خوای گەورە ڕێزێکی زۆری ناوە لە پێغەمبەرمان ﷺ بەوەی کە بە جوانترین و تەواوترین شێوە دروستی کردوە، هەروەکو چۆن ڕێزی لێناوە بەوەی جوانترین و باشترین خووڕەوشتی پێ بەخشیوە، پێغەمبەری خوا ﷺ لەوپەڕی ڕازاوەیی و جوانیی کەشخەییدا بووە، گەورە بوو لە دڵی هاوەڵانی و لە دڵی ئەو کەسانەی دەیانبینی.
لێرەدا لەچەند ڕوویەکەوە باسی شێوەی دروستکرانی پێغەمبەری خوا دەکەین ﷺ:
شێوەی لاشەی پێغەمبەری خوا ﷺ:
پێغەمبەری خوا ﷺ پیاوێکی چوار شانە بوو، سنگی پان و فراوان بوو، نێوان شانەکانی لێک دوور بوو (واتە: پان بوو)، وە لای سەرەوەی پشتی لێک دوور و پان بوو، پێغەمبەری خوا ﷺ لاشەیەکی بەهێزو پتەوی هەبوو.
پێغەمبەر ﷺ زۆر قەڵەو قورس نەبوو، وە جەستەشی شل و نەرم و خاو نەبووە، هەروەها جەستەی نە لاواز بوو، نە قەڵەویش بوو، بەڵکو جەستەی پڕ بووە، ئەمەش جۆرێکە لە وەسفی لاشە بەبەهێزە، واتە: لاشەی بەهێز بووە.
دەرچوون و بەرزی لە سک و سنگیدا نەبوو (ورگی نەبوو)، بەڵکو ڕاست و وەک یەکتری بوو.
جەستەی مووی زۆر و توکن نەبوو، سکی و مەمکەکانی موویان لەسەر نەبوو، بەڵکو هەندێک شوێنی لاشەی مووین بووە، جا سینگی مووی لەسەربوو، لەسەرووی سینگییەوە تا ناوکی هێڵێکی موو بەشێوەیەکی تەنک و باریک درێژ ببوویەوە.
پێغەمبەری خوا ﷺ گەردەنی ڕێک و ڕاست و جوان بوو، زەندەکانی درێژ بوو (زەند خوارووی باڵە).
ئەو ئەندامانەی موویان پێوە نەبوون، یان جلیان لەسەر نەبوون ڕوون و صاف بوون، واتە: ئەوەی لە جەستەیدا بێ موو بوو، یان بێ جل بوو ڕووناکی و درەوشاوەیی لێوە دەردەکەوت.
خوا سبحانە وتعالی منەت و چاکەی ئەوەی لەگەڵ کردبوو لاشەیەکی هاوسەنگ و ڕێک و پێکی پێدابوو، کە هەموو ئەندامەکانی لاشەی گونجاو بوون بۆ یەکدی، جا بۆیە لاشەی پیرۆزی ﷺ زۆر جوان بوو، ئەندامەکانیشی ڕێک و شیاو گونجاو بوون.
باڵای پێغەمبەری خوا ﷺ:
باڵای ناوەنجی بووە لە نێو زۆر درێژ بووندا، وە کورت بوونێک کە لاشەی کورت دیـار بێت، هەروەها پێغەمبەری خوا ﷺ زیاتر بە لای درێژیدا بوو نەک بە لای کورتی.
سەری پێغەمبەری خوا ﷺ:
سەری موباڕەکی بچووک نەبوو، بەڵکو گەورە بوو.
ڕووخسار و ناوچەوانی پێغەمبەری خوا ﷺ:
ڕووخساری پڕشنگدارو گەشاوە بوو، دەدرەوشایەوە وەک درەوشانەوەی مانگ، پێغەمبەری خوا ﷺ ڕووخسارى زۆر خڕ نەبووەو زۆریش درێژ نەبووە، بەڵکو لەو نێوانەدا بووە، ئیمامی علی (ڕەزای خوای لێ ىێ) دەڵێ: لە ڕووخساریدا خڕییەک هەبوو، لەگەڵ ئەو خڕییەدا ئەندازەیەکیش بۆ خوار بوو.
تەوێڵی (ناوچەوانی) فراوان بووە لە ڕووی درێژیی و پانی.
لە لوتیدا تۆزیکی کەم درێژیی هەبووە.
ڕوومەتەکانی بەرز نەبوون.
لە چەند فەرموودەیەکدا وێکچوواندنی ڕووخساری پێغەمبەری خوا ﷺ بە مانگەوە دێت، وە مەبەستیش لەم وێکچواندنە لێرەدا تەنها بۆ نزیک کردنەوەیە لە واتاو ڕوونکردنەوەیەتی، ئەگەرنا خوای بەرز ڕووخساری پێغەمبەری ﷺ داپۆشیوە بە جوانییەکی زۆر گەورە، جوانیەکی هێندە زۆر، کە زۆر زیاترە لە جوانی مانگ.
لێرەدا بۆ وەسفکردنی ڕووخساری موباڕەکی وتەی دوو لەهاوەڵانی دەهێنین:
یەکەم: بەڕائی کوڕی عازیب (رەزای خوای لێبێ) دەڵێ: هیچ شتێک و هیچ کەسێکی لەو جوانترم نەبینی بوو ﷺ، لێرەدا ئەگەر سەرنج بدرێ بەڕاء نەیوتوە: هیچ مرۆڤێکم نەبینیوە، بەڵکو گوتوویەتی: هیچ شتێکم نەبینیوە، تاکو هەموو شتێک بگرێتەوە کە بینیویەتی.
دووەم: جابری کوڕی سەموڕە (رەزای خوای لێبێ) دەڵێ:«پێغەمبەری خوام ﷺ بینی لە شەوێکی ڕووناک (مانگە شەو)دا، منیش بەراوردم دەکرد، تەماشای ئەوم دەکردو، تەماشای مانگم دەکرد (تا بزانم کامیان جوانترە!)، جا ئەو ﷺ لە لای من (ڕووی موباڕەکی) زۆر جوانتر بوو لە مانگی چواردە».
دە‌سا خوایە گیان! بێبە‌شمان نە‌كە‌ی لە‌بینینی ڕووخساری موباڕە‌كی لەسەر حە‌وزی كە‌وسە‌ر...
کۆتایی وانەی یەکەم.