Солиқ кодексининг концептуал хатолиги
#мулоҳаза
Янги таҳрирдаги солиқ кодекси замонавий солиқ тажрибасига мос ҳолда ёзилди. Лекин, ундаги баъзи концептуал хатоликларга хозир эътибор қаратилмаса, оқибати жиддий йўқотишларга олиб келади.
СКдаги ушбу икки банд иқтисодиётга қанчалик салбий таъсир кўрсатиши мумкинлигини қуйидаги сабаблар билан изоҳлашга харакат қиламиз:
Биринчидан, трансферт нархларини қўллаш (ТН) қоидаларини ҳар қандай операцияга, боғлиқ томонлар бўлиши ёки бўлмаслигидан қатъий назар қўллаш глобал стандартларга зид келади.
Иккинчидан, BEPS мувофиқлигига хавф туғдиради. Бундай амалиётлар Ўзбекистоннинг Солиқ базасини емирилиши ва фойдани кўчириш (BEPS) минимал стандартларига риоя қилишига тўсқинлик қилиши мумкин. Бу эса унинг халқаро солиқ мавқеига таъсир қилади.
Учинчидан, хорижий инвестицияларга салбий таъсир кўрсатади. Адолатсиз солиқ сиёсати хорижий компанияларни Ўзбекистонга инвестиция киритишдан қайтариши ва тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар камайишига олиб келиши мумкин.
Тўртинчидан, халқаро савдони тўхтатиб қўяди. Юқори, олдиндан айтиб бўлмайдиган солиқларга дуч келиш хавфи компанияларни Ўзбекистон билан чегаралараро савдо қилишдан қайтариши, мамлакатнинг савдо имкониятларини чеклаши мумкин.
Бешинчидан, солиқ базасининг емирилишига олиб келиши мумкин. Ортиқча солиқ солиш умумий солиқ базасининг қисқаришига олиб келиши мумкин, чунки бизнес Ўзбекистондаги операциялардан қочиши ёки бошқа жойга кўчиб ўтиши мумкин.
Олтинчидан, коррупция хавфини оширади. Солиқ текширувчиларига юқори солиқлар белгилаш ваколатини бериш коррупция эшикларини очиши мумкин. Бунда мансабдорлар мажбурлаш ёки норасмий музокаралар орқали ушбу ваколатдан шахсий манфаат учун нотўғри фойдаланиши мумкин.
Еттинчидан, бу муаммо айниқса номоддий активлар - ёки бозор қиймати ўрнатилмаган ҳар қандай активлар ҳақида гап кетганда янада катталашади.
Хулоса қилиб айтганда, соядаги иқтисодиётга қарши Солиқ Кодекси билан курашадиган бўлсак, унинг асосий тамойиллари ўз кучида қолмайди.
@auditor_team
#мулоҳаза
Янги таҳрирдаги солиқ кодекси замонавий солиқ тажрибасига мос ҳолда ёзилди. Лекин, ундаги баъзи концептуал хатоликларга хозир эътибор қаратилмаса, оқибати жиддий йўқотишларга олиб келади.
Бу хатоликлардан энг биринчиси мустақил томонлар ўртасидаги битимларга солиқ органи ўз мулоҳазасига кўра тузатиш киритиш ҳуқуқининг берилишидир. Буни СКнинг 248-моддаси 4-бандини мустақил банд деб талқин қилиниши ва СК 297-моддаси 25-1 банди киритилиши билан изоҳлаш мумкин. Икки катта солиқ ҚҚС ва фойда солиғида мустақил томонларнинг нарх бўйича келишувига давлатнинг солиқ мақсадларидаги аралашуви бирор халқаро тажрибада мавжуд эмас.
СКдаги ушбу икки банд иқтисодиётга қанчалик салбий таъсир кўрсатиши мумкинлигини қуйидаги сабаблар билан изоҳлашга харакат қиламиз:
Биринчидан, трансферт нархларини қўллаш (ТН) қоидаларини ҳар қандай операцияга, боғлиқ томонлар бўлиши ёки бўлмаслигидан қатъий назар қўллаш глобал стандартларга зид келади.
Иккинчидан, BEPS мувофиқлигига хавф туғдиради. Бундай амалиётлар Ўзбекистоннинг Солиқ базасини емирилиши ва фойдани кўчириш (BEPS) минимал стандартларига риоя қилишига тўсқинлик қилиши мумкин. Бу эса унинг халқаро солиқ мавқеига таъсир қилади.
Учинчидан, хорижий инвестицияларга салбий таъсир кўрсатади. Адолатсиз солиқ сиёсати хорижий компанияларни Ўзбекистонга инвестиция киритишдан қайтариши ва тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар камайишига олиб келиши мумкин.
Тўртинчидан, халқаро савдони тўхтатиб қўяди. Юқори, олдиндан айтиб бўлмайдиган солиқларга дуч келиш хавфи компанияларни Ўзбекистон билан чегаралараро савдо қилишдан қайтариши, мамлакатнинг савдо имкониятларини чеклаши мумкин.
Бешинчидан, солиқ базасининг емирилишига олиб келиши мумкин. Ортиқча солиқ солиш умумий солиқ базасининг қисқаришига олиб келиши мумкин, чунки бизнес Ўзбекистондаги операциялардан қочиши ёки бошқа жойга кўчиб ўтиши мумкин.
Олтинчидан, коррупция хавфини оширади. Солиқ текширувчиларига юқори солиқлар белгилаш ваколатини бериш коррупция эшикларини очиши мумкин. Бунда мансабдорлар мажбурлаш ёки норасмий музокаралар орқали ушбу ваколатдан шахсий манфаат учун нотўғри фойдаланиши мумкин.
Еттинчидан, бу муаммо айниқса номоддий активлар - ёки бозор қиймати ўрнатилмаган ҳар қандай активлар ҳақида гап кетганда янада катталашади.
Хулоса қилиб айтганда, соядаги иқтисодиётга қарши Солиқ Кодекси билан курашадиган бўлсак, унинг асосий тамойиллари ўз кучида қолмайди.
@auditor_team