Nargiza Ergasheva

Yoʻlda yozilgan post

Taʼtilda hamma ota-onalar farzandlarini atrofida parvona. Hamma narsa senga atab tayyorlanadi. Hamma narsa senga atab olib qoʻyilgan boʻladi. Axir sen "o'qishdan" qaytyapsan, aqliy mehnat seni charchatgan. Yana kamiga mabodo boshing ogʻrib qolsa unga ham oʻqish aybdor boʻladi. "Darslaring qiyin bilaman, faqat oʻqiyvermada, orada chalgʻib ham turish kerak" - degan javob olasan. Vijdoningni yulib olib otib yuborsang arziydimi?
Axir oʻqishdan boshqa majburiyat boʻlmasa, hamma sharoitni qilib bergansanku, nimasi qiyin ona? -desang ham baribir oʻqish aybdor boʻlib chiqaveradi oxirida.

Oʻzbek ota-onalari bolasi qolib, nevarasigacha qaygʻurishadi. Gʻarbdagidek 16, 17 yoshga yetganda, bor xohlasang oʻqi, xohlasang ishla, oʻz aravangni oʻzing tort, biz endi oʻzimiz uchun yashaymiz demaydi ular. Oʻzlari uchun yashamaydi ular. Bor energiya, resurslar farzandlar uchun. Hali mustaqil boʻlmagan farzandning kelajakda yashashi uchun uyigacha olib qoʻyish kerak.

Adashmasam moliya huquqi darsida ustoz aytgandi "Sizlar hali ota-onangiz uchun minussizlar" deb. Ayniqsa oʻzbek ota-onalari bolasi uchun, oʻqishi uchun borini berishga tayyor. Bu sarflangan energiyani, mehnatni, hayot tashvishlari peshonasiga chizayotgan ajinlarni kompensatsiya qilish kerak kun kelib. Xoh oʻgʻil boʻlsin, xoh qiz, har biri. (Chunki ular ajratmasdan sarflaydi).

Muhammad Yusuf aytgan quyidagi jumla bizga toʻgʻri kelmay qolsin kelajakda.

Kistamni toʻldirar mayiz, qurtlarga,
Toshkentdan naryog'in koʻrmagan onam.

Yillar oʻtib shu sheʼrga koʻz tushganda, yoʻq, shoir bu yerda adashgan ekan deyish nasib qilsin hammaga.

Kuchli boʻlishga majburmiz, doʻstlar.

Afgʻon qizlari Germaniya kansler (bosh vazir) iga oʻzlarining hayoti va orzularini saqlab qolishini soʻrab xat yozibdi.

"Qizlar Germaniyadan Afg‘onistondagi ayollar va qizlar huquqlariga jiddiy e’tibor qaratish, “Tolibon”ni tan olishdan bosh tortishni kutishlarini aytgan" deyiladi xabarda.

Xabarni koʻrib achinasan kishi. 99% ehtimol bilan Germaniya kansleri bu vaziyatda hech nima qilib bera olmaydi. Tolibon uchun Germaniya uni tan olish olmasligi bir tiyinlik ahamiyatga ega emas. Yaʼni qaysidir davlatni birorta davlat tan olmadi degani bu uning suvereniteti yoʻqligini anglatmaydi. Garchi tan olish davlatlar uchun xalqaro aloqalar oʻrnatishda fundament hisoblansada, davlat busiz ham oʻzining faoliyatini yurita oladi. Germaniya kansleri esa nari borsa Tolibonga ayollar huquqlarini tiklashga chaqiriq kabi javob qaytarishi mumkin (buniyam ehtimoli kam aslida).

Xolid Husayniy ning "Ming quyosh shuʼlasi" nomli, asosan afgʻon ayollarining hayoti aks etgan kitobini koʻpchilik bilsa kerak (hali oʻqimaganlarga kuchli tavsiya). Hech qaysi kitob meni shu asarchalik taʼsirlantirmagan. Shu kitobni oʻqiganimda, bunaqa vaziyatda, umrida bir ro'shnolik koʻrmasdan yashagandan koʻra yashamagan maʼqul degan fikrlar oʻtgan.

Mehrinoz Abbosovaning quyidagi sheʼri ham (qayerdadir yaxshi jumla koʻrib qolsam saqlab qoʻyadigan odatim bor) Sharq ayollari uchun emas, aynan afgʻon ayollari uchun yozilgandek goʻyo:

Chiq yodlardan, roʻyo boʻl, tush boʻl,
Koʻklarga uch, giryon oqqush boʻl,
Kabutar boʻl, bor-ey, boyqush boʻl,
Ayol boʻlib tugʻilma Sharqda.

P/s. Post shunchaki baʼzida nolish kelib qoladigan vaqtda, oʻzimizdan ham qiyin ahvoldagilar borligini eslab qoʻyish uchun yozildi.

Open budget haqida

Bulungʻurga kelib tushishim bilan hamma joyda odamlarning "20 mingdan ovoz olamiz" kabi hayqiriqlariga duch keldim. Har safar "Open budget" loyihasi ochilganda mahalladoshlarning jipslashib, yaxshi sharoit uchun qanchalik kurashishini koʻramiz (Har holda ertadan kechgacha tik turib ovoz yigʻish ham oson boʻlmasa kerak). Oxirida yutib chiqqan loyihalarning bayram qilganligi, aholining quvonchi aks etgan videolar ham aylana boshlaydi.

Koʻplab jurnalistlarning sahifalarida "Hukumat oʻzi qilishi kerak boʻlgan ishni aholining gardaniga yuklayapti, uyalinglar" kabi gaplarni koʻrish mumkin. Bu ham toʻgʻri gap-u, lekin hammasi bir ogʻiz ochishda aytiladigan soʻzdek oddiy emas.

Hamma narsa pulga, byudjetga borib taqaladi. Hukumat barcha ijtimoiy obyektlarni, yoʻllarni va boshqa infratuzilmalarni birdaniga rekonstruksiya qilib berishga qodir emas. Byudjet yuqoridagi video kabi u yogʻini tortsa bu yogʻiga yetmaydi.

Maslou ning ehtiyojlar piramidasini bilsangiz kerak. Birinchi oʻrinda fiziologik (oziq-ovqat, kiyim-kechak, uyqu va boshqalar), ikkinchi oʻrinda himoyaga boʻlgan ehtiyoj (xavfsizlik) kabi inson ehtiyojlarini keraklilik darajasiga qarab tartiblab chiqqan. Agarda insonda birlamchi ehtiyojlar qondirilmasa ikkinchisiga, ikkinchisi qondirilmasa uchinchisiga oʻtib boʻlmasligi tushuntirilgan. Davlat ham xuddi shunday, birlamchi (fiziologik), ikkilamchi (xavfsizlik) ehtiyojlarga pul ajratmasdan turib ijtimoiy obyektlar, muassasa, yoʻllarga pul ajrata olmaydi. Va bularga yetib kelguncha esa yana yuqoridagi videodagi holat kuzatiladi.

Bu borada aholini oʻziga tashlab qoʻyilganining ham asosiy sababi shu, barchasini qoplashni davlat daromadi koʻtarmaydi. Lekin ovoz toʻplashda yutgan sanoqli loyihani qila oladi. Umuman olganda Open budgetda ovozni sotib olib toʻplaydimi, naturaga almashtirishadimi buni yomon joyi yoʻq, faqat pedagog yoki boshqa soha vakillariga boshliqlar tomonidan qanchadir ovozni topib kelish majburiyati yuklanmasligi kerak.

Ushbu postga kichik yumorli qoʻshimcha.

Moliya huquqida ustoz aytyapti:

"Hind huquqi ham Britaniya mustamlakasi tufayli ingliz huquqi asosida qurilgan. Hind kinolarida kuzatgan boʻlsalaring, sud protsesslari taraflarning kuchli tortishuvi asosida boʻlib oʻtadi. Kinodan ilhomlanib, adolatni taʼminlayman, Kumar sohib boʻlaman, sudda hamma narsani isbotlab yorib tashlayman deb shu sohaga kelgan boʻlsalaring chuchvarani xom sanabsilar, bizda sudgacha hamma dalillar taqdim qilinib, asosan ish hal boʻlgan boʻladi. Bizda advokatlar sudda gapirmay ham yutib ketishi mumkin. Chunki ular sud majlisidan oldin hamma narsani sudga taqdim qilgan boʻladi. Sud esa haqiqiy holatlarni majlisgacha aniqlab boʻlgan boʻladi".

Oʻzbekiston sharoitida bizni buyuk ishsizlik kutib turibdi.

Raqobatda sinib ketmaslik uchun kadrda chet tillari + soha boʻyicha kuchli bilim + amaliy koʻnikmalar boʻlishi kerak

Kanikulga ham ikki kun qoldi. Deyarli koʻpchilik viloyatliklar hozir ketish uchun "чемоданное настроение" da boʻlsa kerak. Uzoq yoʻl yuradiganlar uchun "Ziyo taratamiz" sahifasi tavsiya. Yetib borguncha bitta-yarimta audio-kitobni tugatib qoʻysa boʻladi. Asosan jahon adabiyotidan namunalar mavjud.

~aslida ish beruvchi talaba, shuning uchun talaba darsda talab qilish huquqiga ega;

~yosh kadr boʻlib ishga kirgan vaqtimda talabalarning savollariga javob berolmay qolmaslik uchun har bir mavzuga alohida, ham amaliyotdan, ham sohaga aloqador bir nechtadan kitoblardan izlanishimga toʻgʻri kelgan;

~hard skills, soft skills bilan birga digital skills ham har bitta kadrda boʻlishi kerak.

Ustozdan shu va shu kabi bir qator foydali gaplar. Yaxshi suhbat boʻlibdi. Dam olish kunlari uchun tavsiya

Tunov kuni ijtimoiy tarmoqlarda bir kishining mansabdor shaxslarga qarata aytilgan "ishlayotgan tashkilotingiz sizga ishga borib kelishingiz uchun mashina/shofyor ajratib qoʻygan boʻlsa, bu bolalaringizni bogʻcha/oʻqishigacha oborib obkelish, ayolingizni toʻyma-toʻy olib yurish uchun emas, undan faqat belgilangan maqsadda foydalanish kerak" mazmundagi gapiga koʻzim tushgan edi.

Rostdan ham bunaqa holatlar atrofimizda juda koʻp. Davlat tashkilotlarida malum bir lavozimlar uchun mashina/haydovchi ajratiladi va bu tashkilot balansidagi mulk, bu mulk tashkilot ya'ni davlatdan moliyalashtiriladi (xususiy sektorlar mustasno). Uning yurib turish yonilgʻisidan tortib, tamirlanishgacha byudjet mablagʻlari hisobidan ajratiladi.

Notoʻgʻri shakllanib qolgan "davlatnikiku foydalanib qol" qabilidagi fikr bor (Bu faqat yuqoridagi misol asosida emas, umuman olganda davlat mulklariga munosabat shunaqa). Yoʻq, shu yerda toʻxtang, aslida bunday emas. Davlat bu mavhum tushuncha, davlat bu siz bilan biz. Davlatning puli bu siz bilan bizning pulimiz, yuqoridagi rasmga qarang davlat daromadlari (byudjeti) ning asosiy qismi siz bilan biz toʻlaydigan soliqlardan yigʻilgan. Rasmda faqat 2 ta yashil rang soliqdan boshqa tushumlar ekanligini koʻrish mumkin. Hammamiz soliq toʻlaymiz, misol uchun, doʻkondan 20 ming soʻmlik tovar xarid qilsangiz, shuning 12% ini, ya'ni 2400 soʻmini qoʻshilgan qiymat soligʻi uchun toʻlaysiz va soliq sizga 1% ini (24 soʻmini ) keshbek sifatida qaytarib beradi.

Endi oʻylab qarasangiz davlat tashkilotlaridan kimlarningdir choʻntagiga kiradigan pullar bu 36 mln. xalqni puli. Boshliqni farzandlari borib kelayotgan mashina siz bilan men toʻlaydigan pulga yuradi. Qayerdaki davlatniki degan soʻz mavjud boʻlsa, u siz bilan bizniki. Davlatniki degan soʻz bilan muomala qilishda ehtiyot boʻlaylik. Davlat mulkiga toʻgʻri munosabatda boʻlish juda muhim. Bu yerda millionlab qorakoʻzlarning haqqi boʻlishi mumkin.

Hech kim mukammal, aybsiz emas. Lekin toʻgʻri immunitetni shakllantirish har kimning oʻziga bogʻliq va bu uchun hech qachon kech emas.

Baʼzi bir fanlarda lektor ustozni eshitgandan koʻra, 2 soat kino koʻrish ham foydali boʻlsa kerak.

IMO (international maritime organization, xalqaro dengiz tashkiloti) ni qisqartmasini intellektual mulk tashkiloti deb talqin qilish va undan kelib chiqadigan munosabatlarga xalqaro harakterdagi jinoyat deb baholab ketish qanchalik qoʻpol xato bilmadim. (Bu faqat fuqarolik huquqi yoki xalqaro xususiy huquqda obyekt boʻlishi mumkin)

Bir necha haftalar oldin yurisdiksiya mavzusida faol fuqarolik prinsipi bu fuqarolik jamiyati va fuqarolarning jamiyatda faol ishtiroki deb gapirib ketilgan edi. Eʼtibor bilan tinglaganlarni koʻpchiligida miyasida majlis boshlangan boʻlsa kerak oʻsha payt. (Aslida bular bir ikkita misol xolos)

Soha boʻyicha professor, fan doktori boʻlishdan qatʼiy nazar darsga tayyorgarlik koʻradigan ustozlarga alohida rahmat.

Darsdagi eng yomon narsa gapni olib qochish va faktlarsiz "dejurniy" gaplardan foydalanish. (Xoh ustoz uchun, xoh talaba uchun).
Auditoriyada oʻtirgan 50 ta odam "lox" emas. Shuncha odamni ichida ustozga qarshi gapirib, hurmatsizlik qilishni xohlamay oʻtirganlar juda koʻpligi maʼlum. Essiz bir semestr 100 daqiqadan sarflanadigan vaqt.