آدم‌ها تا زنده‌اند احتمال عوض شدن دارند. حتی یک لحظه پیش از رفتن. به هیچ زنده‌ای دل نبندید. معنای سخنی که از ابن مسعود رضی الله عنه نقل شده نیز همین است. می‌فرماید: «آن‌که دوست دارد الگو بگیرد، آنان که مرده‌اند را الگو گیرد، زیرا زنده از فتنه در امان نیست» (جامع بیان العلم وفضله). منظور این نیست که الگوی عملی نداشته باشی، اما این را ته ذهنت داشته باش که او تا وقتی «خراب نکرده» الگوست. اما آن‌که با کارنامهٔ خوب از دنیا رفته دیگر قرار نیست خراب کند. بسیاری با فروپاشی کسانی که الگویشان می‌دانستند سقوط کردند.

بسیاری از اشتباهات ما منشأ عاطفی دارد، حاصل ضربه است. شوکِ کسی که فکر می‌کردیم کوه است و دیدیم هیچی نبود، سوء تفاهم بود. این‌جا دیگر عقلی که به ستایش آن «الگو» عادت کرده نمی‌تواند این را هضم کند که فقط او سقوط کرده، بلکه او و هر آن‌چه گفته بود ـ حتی درست ـ را نفی می‌کند.

یک چیز دیگر؛ از سرگرمی‌سازان زیاد انتظار نداشته باشید. اگر فوتبالیستی نماز می‌خواند خُب، الحمدلله. قرآن می‌خواند؟ عالی است. همین! او همین است، یک فوتبالیست. الگو نیست. در محیط او کمتر به چیزهای جدی پرداخته می‌شود. اگر هم بپردازد به ضررش تمام می‌شود. (نمونهٔ اوزیل و حمایت از مسلمانان اویغور) برای همین غالبا، از دردسر دوری می‌گیزنند. البته همیشه استثناهایی هم هست. مثلا، ابوتریکه، کاپیتان سابق تیم ملی مصر. این آدم همیشه هزینه داد و ایستاد، با وجود این‌که می‌توانست زندگی آن‌چنانی بی‌دردسری داشته باشد. البته همان‌طور که گفتم، این یک تزکیهٔ موقتی است. تا یک دقیقه بعدش هم تضمینی نیست.

#عبدالله_محمد