نکته: جامعه شناسی تجربه

درد بی درمان سدسازی

روزی نیست که مصاحبه، میزگرد، اظهارنظر کارشناسی و نوشتار کارشناسان و مسئولان سابق و حاضر و حتی متهمان وضعیت موجود آب کشور از آب‌های زیرزمینی گرفته تا آب‌های سطحی و تالاب‌ها در رسانه های معتبر کشور چاپ نشود.

اما دریغ از این که یک مدیر به این هشدارها توجه کند. اگر چنین بود این همه فریادهای دلسوزان کشور و کنشگران به جایی می رسید.
یک دهه است که کارشناسان هشدار می‌دهند؛ اما روزبه روز وضعیت منابع آب بدتر و تصمیمات مدیران در همه حوزه ها ترسناک تر شده است. سدسازی و خشکاندن رودها و تالاب‌ها با تعداد چاه‌های غیرمجاز و مجاز مسابقه خشکاندن ایران گذاشته اند.

بعنوان مثال احداث سد خرسان 3 برای منابع برفی و یخچالهای زاگرس سم است؛ اما شرکت آب نیرو که دهها کارشناس دارد درخواست‌ احداث آن را می کند. سوال این است که با وجود نقش مهم جنگل‌های زاگرس در تعادل بخشی به آب و هوا و تامین منابع آب کشور؛ ایا آنها نمی‌دانند این سد چه عواقبی برای زاگرس و منابع آب کشور دارد؟
بسیار بعید است که ندانند اما چرا با این که می‌دانند (و یا اگر هم نمی‌دانند صدها کارشناس درباره همه پیامدهای زیستی، اجتماعی و اقتصادی آن هشدار می‌دهند) این همه برای احداث این سد که جهنمی در دل زاگرس ایجاد می‌کند دست و پا می زنند؟

منافع چه کسانی مهمتر از محافظت از آب و خاک و جنگل و زمین‌های باارزش کشاورزی کشور است که اینچنین تیشه بر ریشه پایداری سرزمین می زنند؟ چه کسانی از منافع این سد سود می برند که از قانون و اصل 50 قانون اساسی فراترند؟

این مساله است که فهم این همه سدسازی و پشت بند آن پروژه های انتقال آب را بر سرشاخه های کارون و زاگرس دشوار می کند.

🆔@ruralwomenissues

#نه_به_سد_خرسان۳

"یکی از رویکردهای تحلیلی، رویکردی اسطوره‌ای است که نیچه آن را در «زایش تراژدی» استفاده کرد. دو موقعیت متضاد: وضعیت آپولونی در برابر وضعیت دیونیزی. در اسطوره‌شناسی یونان باستان، آپولون خدای قدرت عقلانی، سازمان‌دهندگی و هوشمندی است که از خلال کنترل بر خویشتن و - در زبان نیچه - از خلال عقلانیت فرهنگی نظم آفریننده، به بیان در می‌آید؛ در حالی که دیونیزوس خدای لذت و خودانگیختگی و شور و هیجان است؛ خدایی که با آزادگذاشتن غرایز طبیعی انسان به او امکان خلاقیت می‌دهد و باز به زبان نیچه، خدایی که توانایی زایش را از خلال درد فراهم می‌کند. حال اگر به تاریخ فرهنگ بازگردیم، باید اذعان کنیم آنچه امروز به مثابه پرارزش‌ترین آثار در حوزه‌ی اندیشه می‌شناسیم، از رمان‌ها و داستان‌ها تا مهارت‌هایی چون مجسمه‌سازی، نقاشی و غیره، تقریباً همگی شکوفایی خود را در موقعیت‌های دیونیزی، در دردمندی و سرگشتگی و شور یافته‌اند. هنرمندان و نویسندگانی چون موتسارت، بتهوون، ون‌گوگ، کافکا و بسیاری از نام‌آورترین هنرمندان این سده و سده‌های گذشته اکثراً تا شور و خودباختگی دیوانه‌واری پیش رفته بودند. در حوزه‌ی دانشگاهی نیز اندیشمندانی همچون دورکیم، موس، وبر موقعیت های حاد اجتماعی و شرایط ناگواری را تجربه کرده بودند و شاید اگر از این موقعیت‌ها وجود نمی‌داشتند ، ما هرگز شاهد خلق شاهکارهای علمی و فرهنگی آنها نمی‌بودیم."

ناصر فکوهی
آیا شرایط بحرانی مانعی برای رشد فرهنگی است؟
دفتر اول انسان‌شناسی و فرهنگ: زیستن با بحران، صفحات ۴۵-۴۲

"به نام آفریننده فکر و قلم "
"در روز جهانی قلم ، حرمت خانه صاحبان قلم شکسته شد" مورخین ، این اتفاق نامبارک را نیز در کنار سایر اتفاقاتی که در ساحت علم و برای صاحبان اندیشه افتاده است بنویسند ، بدبینی و کم لطفی به علوم انسانی و اجتماعی و اندیشمندان این عرصه از نخستین ماه‌های بعد از انقلاب و فطرت سه ساله دانشگاه‌های کشور و شکل‌گیری کمیته‌های پاکسازی استادان و طرح فراگیر بازسازی علوم انسانی با محوریت دفتر حوزه و دانشگاه آغاز شد و با شدت و ضعفی استمرار پیدا کرد و اینک در دولت سیزدهم به اوج خود رسیده است به گونه‌ای که یک مدیر شهری (مدیری که صلاحیت او به جهت بی‌تجربه بودن در این حوزه و غیرمرتبط بودن تخصص ایشان مورد تایید قرار نگرفت ولی به این سمت منصوب شد) به خود اجازه می‌دهد ، علی رغم عدم تایید شورای شهر (که او باید مجری مصوبات و تصمیمات این شورا باشد) دستور به تصرف قهرآمیز خانه اندیشمندان را می‌دهد آنهم در آستانه غدیرخم ، روزی منتسب به علی(ع) که پیامبراکرم اورا باب علم معرفی میکند . انتخاب روز قلم(که توسط شورای انقلاب فرهنگی نیز به رسمیت شناخته شده است) برای فتح قهرآمیز خانه اندیشمندان یک بی‌بصیرتی آشکار است که از یک مدیر ولایی سر می‌زند ! مدعیان پیروی از مکتب ولایت چرا از اندیشه ورزان و فرهیختگان واقعی و آزاده بیمناک هستند ؟ آیا این اتفاق نامبارک زمینه را برای مهاجرت گسترده‌تر نخبگان فراهم نمی‌کند ؟ آیا یأس و سرخوردگی را در میان دانش‌آموختگان برتر که غرب در پی شناسایی و شکار آن‌ها است افزایش نمی‌دهد ؟
تغییر آیین‌نامه ارتقا و گنجانیدن ماده فرهنگی وتو کننده در آن ، تغییر آیین‌نامه انضباطی دانشجویان و محرومیت‌ها و محکومیت‌های ناشی از آن ، بلاتکلیفی در تبدیل وضعیت استخدامی اساتید دگراندیش ، عدم تمدید قرارداد مدرسین پیمانی ، احضار و تهدید مستقیم و غیرمستقیم استادان رسمی ، برخورد فیزیکی و خشن با دانشجویان در صحن دانشگاه‌ها ، اعمال نظر جناحی در هیئت‌های جذب استادان جوان ، یکدست کردن جناحی مدیران دانشگاهی با تغییر گسترده روسای دانشگاه‌ها ، بی‌توجهی به نظرات و پیشنهادات دلسوزانه اندیشمندان جهت اصلاح امور و خروج از بحران‌های فعلی و....
از جمله شیوه‌های به کار گرفته شده از سوی مدیران ذیربط است که قطعاً عاقبت خوبی نخواهد داشت و فاصله دولت با ملت و به ویژه نخبگان و اندیشمندان را بیشتر خواهد کرد . دولت سیزدهم به پایان دومین سال مسئولیت خود نزدیک می‌شود و این در شرایطی است که اکثریت قریب به اتفاق وعده‌های انتخاباتی رئیس دولت همراه با اصول ۱۲ گانه‌ای که ایشان در آغاز مسولیت ، پایبندی خود را به آن اعلام کردند ، تحقق پیدا نکرده است و به نظر اینجانب و بسیاری از استادان و اندیشمندان پیشکسوت وطن پرست و دل سوخته ، علت اصلی چنین وضعیتی با شیوه حکمرانی درارتباط است ، حکمرانی که به اشکال مختلف ، خودرا از بهره مندی تجارب نظری و عملی نخبگان اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و سیاسی ، محروم ساخته است که نمونه آنرا میتوان در مسئله تورم و معیشت مردم به وضوح مشاهده کرد ، موضوعی که به دفعات از سوی دلسوزان کشور اعلام شد ولی توجهی به آن معطوف نگردید . راه نجات کشور از طوفان‌های سهمگین خودساخته ، پرهیز از تندروی‌ها و کوتاه کردن دست رانت خواران و ابر مفسدان اقتصادی و آشتی با علم و عالم واقعی و فراخوان تمامی اندیشه ورزان دغدغه‌مند به همراهی و همدلی است ، کشوری با نعمت‌های بی‌نظیر الهی و منابع انسانی فرهیخته‌ای که حتی دشمنان ملت و کشور نیز به توانمندی آنها اذعان دارند .
واقعه غدیر یک درس بزرگ برای حاکمان است و آن اینکه حکومت بدون پشتوانه مردمی و علمی محکوم به شکست است همانگونه که امیر مؤمنان همواره بر آن تاکید داشت و عامل بر آن بود .قسم به حرمت این ایام ، این قبیل اقدامات قهرآمیز و فشارهای فزاینده به نهادهای علمی و اندیشه ورزان عاشق وطن ، نه تنها نتیجه ندارد بلکه فضای کشور را بیشتر ملتهب می‌کند و امید به اصلاح امور را به ویژه در میان نسل جوان و دانش آموختگان فرهیخته از بین می‌برد و خسارت‌های جبران ناپذیری را به سرمایه‌های انسانی و اجتماعی کشور وارد می‌سازد. محمد زاهدی اصل استاد بازنشسته مددکاری اجتماعی شانزدهم تیرماه ۱۴۰۲

📝 این پنجره را نبندید

🔻نعمت الله فاضلی، ۱۴ تیر ۱۴۰۲

✅ چهارشنبه ۱۴ تیر ماه ۱۴۰۲ روز قلم خبر تلخی شنیدم. زاکانی شهردار تهران دستور داده است که خانه اندیشمندان در اختیار معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری قرار گیرد و خانه را پلمپ کرده است. این هم هدیه شهردار به اهالی قلم  است.

🔻مسولان خانه اندیشمندان مقاومت کرده اند و می کوشند چنین فاجعه ای رخ ندهد و می خواهند هدیه شهردار را نپذیرند. 

✅ ساعت ده صبح به خانه اندیشمندان رفتم. مدیر کل دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری آنجا بود. او مامور اجرای حکم شهردار بود. تعدادی از استادان علوم انسانی و اجتماعی هم آمده بودند.

🔻دو ساعتی گفتگو کردیم. دم گرم ما در آهن سرد ایشان اثری نکرد. استدلال ما استادان دفاع از ماهیت مدنی و گفتگویی نهاد خانه اندیشمندان بود. این نهاد دوازده سال است فضایی برای گفتگوی فرهنگی در پایتخت فراهم کرده است.

🔻مجموعه ی وسیع و پرشماری از فعالیت های متنوع در نهاد برگزار شده و اعتماد استادان و طبقه فهیم و عامه اهل فکر را جلب کرده است. ارزش و اعتبار این نهاد به استقلال نسبی و هویت مدنی آن است.  در سال های گذشته بارها در این خانه سخنرانی کرده و در برنامه هایش شرکت کرده ام.

✅ جناب نماینده شهرداری گفت نمی خواهیم در خانه ببینیدیم، می خواهیم مدیریت و ساختار اینجا را تغییر  دهیم تا استادان دیگر، یعنی استادان بسیجی و ارزشی و انقلابی اینجا بیایند.

🔻دوستان حاضر گفتند فضای خانه اندیشمندان همیشه باز و دموکراتیک بوده و اگر استادان ارزشی و بسیجی حرفی داشته اند آمده و گفته اند و هنوز هم می توانند و لزومی ندارد خانه را به قبضه خود درآورید.

🔻گفتم اگر خانه اندیشمندان مثل صدا و سیما و دیگر نهادهای فرهنگی تبدیل به مرکزی برای ترویج و تبلیغات ایدویولوژیک رسمی شود، ارزش و اعتبار مدنی اش زایل می شود و دیگر شخصیت های علمی و فرهنگی مستقل و معتبر با آن همکاری و رفت و آمد نمی کنند.

🔻گفتم تلاش زاکانی و شهرداری برای خاموش کردن این خرده فضای فکری و فرهنگی مدنی، پایمال کردن حقوق فرهنگی شهروندان و طبقه فهیم و عامه اهل فکر است. بودجه مختصر و ساختمانی که شهرداری به خانه تخصیص داده، اموال شخصی شهردار نیست، دارایی شهروندان است. شهروندان همان طور که فضای سبز نیاز دارند نیازمند فضای فکری و فرهنگی هم هستند. این حق آنهاست.

✅ سیاست بستن درها به روی طبقه فهیم شهر تهران، و ایجاد تنگنای فکری و فرهنگی، نه تنها نمی تواد مساله نارضایتی موجود و فراگیر در تهران و کشور را حل کند، بل تشدید می کند.

🔻گفتم استادان علوم انسانی بنا بر اقتضای دانش و حرفه شان صدای جامعه اند، و کار علوم انسانی ترویج گفتگو در جامعه و زبان بخشیدن و به سخن درآوردن جامعه و مساله های آن است.

✅ زاکانی شهردار پایتخت ایران است و زور و زر کافی برای بستن این پنجره را دارد، و استادان علوم انسانی هم بخشی از بی قدرتان جامعه اند. اما بستن این پنجره به صلاح ملک و مملکت نیست. با این عملکردهای تمامیتخواهانه و تنگ نظرانه و تنگ تر کردن فضای جامعه، دیر یا زود پشیمان خواهید شد. آن روز کسی به شما خواهد گفت جناب زاکانی آن روز که جیک جیک مستانت بود، یاد زمستانت بود!

🔻استادان علوم انسانی هم با سکوت در برابر این تمامیتخواهی ها و تنگ نظری ها، بر بی قدرتی شان می افزایند. مملکتی که حتی در پایتختش اجازه ندهد استادان علوم انسانی خرده فضایی برای تنفس و مشارکت داشته باشند، آینده ای تیره و تار خواهد داشت. از ما گفتن جناب زاکانی.