#معرفی‌کتاب
زار در قاهره

مراسم یا آیین زار در جنوب ایران شاید یکی از معروف‌ترین مناسک ایرانی باشد که موردتوجه انسان‌شناسی ایران قرار گرفته است. غلامحسین ساعدی و کتاب اهل هوای او که زیرنظر موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی منتشر شد، در این نامبرداری نقش داشت. دوره‌ای که نویسندگان و اهل ادب ایرانی در ژانر مونوگرافی طبع‌آزمایی می‌کردند و با پژوهش‌های مردم‌نگارانه ایده‌های روشنفکرانه‌ی خود را می‌آزمودند: ساعدی، آل‌احمد، طاهباز و... .

زار علاوه بر سواحل جنوبی ایران در سواحل دریای سرخ نیز حضور دارد. درنتیجه، برای مخاطب ایرانی می‌تواند جالب باشد که این آیین/اعتقاد در دیگر نقاط این منطقه چگونه است.

انسان‌شناس مصری Hager El Hadidi در کتاب «زار: تسخیر روح، موسیقی و مناسک شفابخش در مصر» به مطالعه‌ی مردم‌نگارانه‌ی زار می‌پردازد؛ با کارمیدانی دو ساله و چندمیدانه و با بررسی سیصد آهنگ زار.

این کتاب بررسی تاریخ و فرهنگ روبه‌زوال زار و بررسی جهانی است که زنان مصری با ارواحِ زار وارد رابطه‌ی چانه‌زنی می‌شوند. زار هم یک روح تسخیرکننده است و هم مجموعه‌ای از مناسکی است که در پی ایجاد مصالحه و سازش بین ارواح و انسانی هستند که میزبان این ارواح شده است. این ارواح دمدمی‌مزاج در دنیایی موازی و نامرئی زندگی می‌کنند و خشم‌شان را با ایجاد ناخوشی برای میزبانان‌شان نشان می‌دهند. برای درمان این ناخوشی نیاز به مصالحه‌ی آیینی است.
اجرای مناسک زار، رقص با آهنگ‌های زار و تجربه‌ی خلسه برای زنان مصری می‌تواند رفاه ازدست‌رفته‌ی آن‌ها را بازآورد.

کتاب در سال 2016 و از سوی انتشارات دانشگاه آمریکایی قاهره منتشر شده است.

✍🏼 یوسف سرافراز