یوه ورور ته دا شبهه پیدا شوې ده زه چې دا کار نکوم مثلا لمونځ نه ادا کوم یابې نن لمونځ ادا نکړ او.... دا زما په تقدیر کې لیکل شوی دی چې ما دا کار ونکړ نو دا یو ډول اجبار دی چې پر ده شوی ځکه دا الله تبارک وتعالی له ازله لیکلی دي چې دی به دا لمونځ مثلا یا بل نیک کار نکوي:
دې ورور ته باید ووایو چې ورور جانه دلته باید یو شی ته ډیره توجه وکړو هغه داچې یو اختیار دی بل دخالت او جبر دی الله تبارک وتعالی انسان د پوره اختیار والا پیدا کړی
مونږ ته یې عقل را کړی قوت او اراده یې راکړې ده سمه لار یې راته ښودلې ده نو اوس یې ته اختياري کړی یې چې څه کوې او څه نه ښه کوې او که بد؛ خو دا چې الله تبارک وتعالی عالم غیب دی په دې خبر ده او پوهیږی چې دا کس به په پلانکی ورځ کې یو داسې بد کار کوی یا داچې لمونځ به نه کوی جومات ته به نځی او... په دې شی باندې اللهﷻ عالم خو دلته یې دغه کس دې ته ندی اړه کړی چې ته به دا نیک کار نکوې .
د بیلګې په توګه:
یو څوک په مکتب یا پوهنتون کې شاګرد یا محصل دی د پوهنتون په لایحه کې دا لیکل شوی چې که چا درس ولوست زده یې کړ او په امتحان کې یې سوالونه حل کړل بریالی کیږی او که چا درس ونه لوست سوالونه یې ځواب نکړل نه بریالی کیږی.
او پر دې باندې د پوهنتون اداره خبره ده چې که څوک درس ونه لولی هغه ناکامیږی له دې سره سره یې ټول امکانات ورته برابر کړی استاد ورلیږی درس ورته وایی کتابخانه یې په خدمت کې ده او... اوس که یو محصل درس نه وایی
او ناکام شی آیا دلته ګرم استاذ یا اداره ده چې ویلی یې ؤ که چا درس ونه وایه هغه ناکامیږی که پخپله دغه محصل دی نو معلومه ده چې محصل دی ځکه ادارې دی د درس پر نه ویلو نه دی مجبوره کړی.
نو دلته د ادارې دخالت نشته بلکې له وړاندې پوهيدل چې که چا درس ونه وایه ناکامیږی نو دا هغه تقدیر ندی چې دا کس یې ناکامه کړی بلکې پخپل اختیار سره یې هڅه نده کړې.
◆ دوهم الله تبارک وتعالی عالم الغیب دی پوهیږی چې پلانکی کس به څه کوی خو هغه کس ته یې پوره اختیار ورکړی دی او د هغه په کار کې کوم دخالت هم نکوي مګر اللهﷻ له ازله د خپل علم په وسیله خبر او پوه دی چې پلانکی به دا کار کوی هغه یې ليکلي؛
✔ مثلا بلا تشبیه:
یو فلم جوړونکی راځی یو فلم لیکی د فلم کارونکی هغه فلم کټ مت په هم هغه توګه ادا کوی؛ خو زه د یوه راپورتر یا ګزارش ګر په توګه هلته سینما ته ورځم کښینم او کوم څه چې د فلم کارونکی ترسره کوی هغه لیکم او خپل را پور برابر وم دلته زما راپور د یوه عمل له تر سره کولو نه وروسته ليکل شوی او برابر شوی دی نه وړاندې له لیکلو څخه او په دې کار کې زما هیڅ دخالت نشته نو بناء زه په دغه کار کې هیڅ شراکت نلرم.
او بل د فیلم لیکوال دی په هر څه پوهیږی ځکه دی له وړاندې خبر دی چې پلانکی به څه کوی او هغه ته یې اړ کړی دی.
✔ دلته د الله تبارک وتعالی نقش د فیلم لیکونکی ندی؛ ځکه مونږ ته یې پوره اختیار راکړی دی مونږ یې د یوه کار په ترسره کولو مجبوره کړی نه یو؛ همدا راز الله تبارک وتعالی له دې څخه خبر دی چې پلانکی کس به څه کوی خو هغه ته یې پوره اختیار ورکړي دی هغه یې د بد کار په تر سره کولو سره ندی مجبور کړی.
نو کوم کسان چې دا شبهه وړاندې کوی دوي العیاذ بالله اللهﷻ د فیلم لیکونکی په نقش کې ګرځوي؛ خو اللهﷻ له ازله د علم په وسیلې سره یې ستا کردار چې پخپل اختیار سره دې تر سره کړی لیدلی او هغه یې لیکلی دی
❓دلته یو سوال را پیدا کیږی چې اللهﷻ څرنګه دا شیان لیدلی دی چې په هغه وخت کې لا زه پیدا نه وم؛
ځواب دا دی چې الله تبارک وتعالی عالم الغیب دی، هغه په خپل علم غیب سره پوهیده چې مونږ په خپل اختیار سره څه کارونه تر سره کوو. يعنې الله تبارک وتعالی دا علم درلود چې زه پخپل اختیار سره ستاسو سوال ته ځواب وایم خو پدې باندې زه اللهﷻ نه یم اړ کړی چې باید حتما ستا سوال ته دې ځواب درکړم.
لذا الله تبارک وتعالی له ازله داچې علم غیب لری په دې خبر دی او پوهیده لذا لیکلی یې دي چې پلانکی بنده مې پلانکی ورځ او په پلانکی وخت کې د پلانکی سوال ته ځواب ورکوی.
👌نو دا شي ډیر مهم دي چې مونږ باید د فلم لیکونکی او د هغه چا موضوع چې د فیلم له لیدلو نه وروسته یې را پور جوړ کړی او په هغه کې کوم دخالت نلری سره ګډ نکړو.
ځکه دغه خلک چې وایی مونږ ته په تقدیر کې ليکل شوی دی چې دا به کوو او دا به نه دوی الله تبارک وتعالی ته د فیلم لیکونکی د نقش قایل ګرځيدلي دی او دا فکر کوی چې اللهﷻ هرڅه ليکلي او مونږ یې دې ته اړ ويستلي یو او په خپل فعل کې هیڅ اختیار نلرو چې دا پخپله یو ناسم تصور دی بلکې الله تبارک وتعالی مونږ ته پوره اختیار راکړي دی.
دې ورور ته باید ووایو چې ورور جانه دلته باید یو شی ته ډیره توجه وکړو هغه داچې یو اختیار دی بل دخالت او جبر دی الله تبارک وتعالی انسان د پوره اختیار والا پیدا کړی
مونږ ته یې عقل را کړی قوت او اراده یې راکړې ده سمه لار یې راته ښودلې ده نو اوس یې ته اختياري کړی یې چې څه کوې او څه نه ښه کوې او که بد؛ خو دا چې الله تبارک وتعالی عالم غیب دی په دې خبر ده او پوهیږی چې دا کس به په پلانکی ورځ کې یو داسې بد کار کوی یا داچې لمونځ به نه کوی جومات ته به نځی او... په دې شی باندې اللهﷻ عالم خو دلته یې دغه کس دې ته ندی اړه کړی چې ته به دا نیک کار نکوې .
د بیلګې په توګه:
یو څوک په مکتب یا پوهنتون کې شاګرد یا محصل دی د پوهنتون په لایحه کې دا لیکل شوی چې که چا درس ولوست زده یې کړ او په امتحان کې یې سوالونه حل کړل بریالی کیږی او که چا درس ونه لوست سوالونه یې ځواب نکړل نه بریالی کیږی.
او پر دې باندې د پوهنتون اداره خبره ده چې که څوک درس ونه لولی هغه ناکامیږی له دې سره سره یې ټول امکانات ورته برابر کړی استاد ورلیږی درس ورته وایی کتابخانه یې په خدمت کې ده او... اوس که یو محصل درس نه وایی
او ناکام شی آیا دلته ګرم استاذ یا اداره ده چې ویلی یې ؤ که چا درس ونه وایه هغه ناکامیږی که پخپله دغه محصل دی نو معلومه ده چې محصل دی ځکه ادارې دی د درس پر نه ویلو نه دی مجبوره کړی.
نو دلته د ادارې دخالت نشته بلکې له وړاندې پوهيدل چې که چا درس ونه وایه ناکامیږی نو دا هغه تقدیر ندی چې دا کس یې ناکامه کړی بلکې پخپل اختیار سره یې هڅه نده کړې.
◆ دوهم الله تبارک وتعالی عالم الغیب دی پوهیږی چې پلانکی کس به څه کوی خو هغه کس ته یې پوره اختیار ورکړی دی او د هغه په کار کې کوم دخالت هم نکوي مګر اللهﷻ له ازله د خپل علم په وسیله خبر او پوه دی چې پلانکی به دا کار کوی هغه یې ليکلي؛
✔ مثلا بلا تشبیه:
یو فلم جوړونکی راځی یو فلم لیکی د فلم کارونکی هغه فلم کټ مت په هم هغه توګه ادا کوی؛ خو زه د یوه راپورتر یا ګزارش ګر په توګه هلته سینما ته ورځم کښینم او کوم څه چې د فلم کارونکی ترسره کوی هغه لیکم او خپل را پور برابر وم دلته زما راپور د یوه عمل له تر سره کولو نه وروسته ليکل شوی او برابر شوی دی نه وړاندې له لیکلو څخه او په دې کار کې زما هیڅ دخالت نشته نو بناء زه په دغه کار کې هیڅ شراکت نلرم.
او بل د فیلم لیکوال دی په هر څه پوهیږی ځکه دی له وړاندې خبر دی چې پلانکی به څه کوی او هغه ته یې اړ کړی دی.
✔ دلته د الله تبارک وتعالی نقش د فیلم لیکونکی ندی؛ ځکه مونږ ته یې پوره اختیار راکړی دی مونږ یې د یوه کار په ترسره کولو مجبوره کړی نه یو؛ همدا راز الله تبارک وتعالی له دې څخه خبر دی چې پلانکی کس به څه کوی خو هغه ته یې پوره اختیار ورکړي دی هغه یې د بد کار په تر سره کولو سره ندی مجبور کړی.
نو کوم کسان چې دا شبهه وړاندې کوی دوي العیاذ بالله اللهﷻ د فیلم لیکونکی په نقش کې ګرځوي؛ خو اللهﷻ له ازله د علم په وسیلې سره یې ستا کردار چې پخپل اختیار سره دې تر سره کړی لیدلی او هغه یې لیکلی دی
❓دلته یو سوال را پیدا کیږی چې اللهﷻ څرنګه دا شیان لیدلی دی چې په هغه وخت کې لا زه پیدا نه وم؛
ځواب دا دی چې الله تبارک وتعالی عالم الغیب دی، هغه په خپل علم غیب سره پوهیده چې مونږ په خپل اختیار سره څه کارونه تر سره کوو. يعنې الله تبارک وتعالی دا علم درلود چې زه پخپل اختیار سره ستاسو سوال ته ځواب وایم خو پدې باندې زه اللهﷻ نه یم اړ کړی چې باید حتما ستا سوال ته دې ځواب درکړم.
لذا الله تبارک وتعالی له ازله داچې علم غیب لری په دې خبر دی او پوهیده لذا لیکلی یې دي چې پلانکی بنده مې پلانکی ورځ او په پلانکی وخت کې د پلانکی سوال ته ځواب ورکوی.
👌نو دا شي ډیر مهم دي چې مونږ باید د فلم لیکونکی او د هغه چا موضوع چې د فیلم له لیدلو نه وروسته یې را پور جوړ کړی او په هغه کې کوم دخالت نلری سره ګډ نکړو.
ځکه دغه خلک چې وایی مونږ ته په تقدیر کې ليکل شوی دی چې دا به کوو او دا به نه دوی الله تبارک وتعالی ته د فیلم لیکونکی د نقش قایل ګرځيدلي دی او دا فکر کوی چې اللهﷻ هرڅه ليکلي او مونږ یې دې ته اړ ويستلي یو او په خپل فعل کې هیڅ اختیار نلرو چې دا پخپله یو ناسم تصور دی بلکې الله تبارک وتعالی مونږ ته پوره اختیار راکړي دی.