📌
عاشورای ایرانی یا سووشون اسلامی؟!🖇
پیش‌درآمد شاید بتوان یکی از تنها عمل‌های صفویان را ادغام آئین فراموش‌شدهٔ ایران با باورهای شیعی دانست. درواقع صفویان با سامان دادن به آئین‌هائی مثل عاشورا که تا پیش از آن بطور رسمی برگزار نمی‌شدند از فرهنگ کهن ایرانی الهام گرفته و آنها را بطور نمادین در آئینی که خود ساخته و رواج داده بود باری دیگر آئین ایرانی را امّا با باورهای اسلامی احیا کرد.✍
هرچند زیان‌های این عمل بیش از سود آن بود و سبب رواج خرافات و سوگواری افراطی و جعل تاریخ و... شد امّا باز انصاف حکم میکند که با در نظر گرفتن این نمادها و حذف خرافات و جعل تاریخ می‌توانیم آئینی زیبا داشته باشیم.✍
🖇
تراژدی، یادآور سیاوش در ایران باستان آئینی رواج داشت با نام
«سووشون» که سوگواری بود برای سیاوش. این آئین همراه بود با نمایش‌هائی که تراژدی سیاوش را بازسازی می‌کردند و با این کار کوشا در نگهداری از اصالت و درون‌مایهٔ این آئین و هم بیادآوری این تراژدی بودند که این آئین بعدها با تعزیه‌خوانی جایگزین شد و اکنون تنها در قلمرو صفویان این آئین رواج دارد.✍
🖇
تازیانه‌ای برای عذاب سیاوش در این آئین مردم ایران با الهام از سوگ‌آئین ایزد گیاهان و سرسبزی در میان‌رودان زنجیرزنی را نیز به راهپیمائی‌های سوگواری اضافه کردند که ریشه در باور عامیانهٔ مردم میان‌رودان داشت.✍
در باور مردم میان‌رودان
«دوموزی» ایزد سرسبزی و گیاهان که معشوقهٔ ایزد جهان زیرین نیز بوده را در اوّل خزان می‌دزدند و به پیشگاه ایزد جهان زیرین می‌برند و چون جهان‌زیرین جهان مرگ بوده مردم میان‌رودان برای این رخداد سوگواری می‌کردند و خود را زنجیر و تازیانه میزدند و اینگونه می‌خواستند عذاب جهان زیرین را برای خود بازسازی کنند
.✍
این باور کم‌کم دربارهٔ سیاوش نیز رواج یافت و می‌گفتند وقتی سیاوش را سر بریدند از خون وی لاله‌ای روئیده که واژگون بوده(عزادار بوده) و این گل را
اشک سیاوش نامیدند و کم‌کم سیاوش هم تبدیل به ایزد گل و گیاه شد و زنجیرزنی در سووشون ورود کرد.✍
🖇
تابوت و سرو قدّ سیاوش حتماً تاکنون علم‌هائی که در عزاداری‌ها بلند می‌کنند و مردم اصرار دارند به آنها دست بزنند تا متبرّک شوند(نمونه‌ای از خرافات وارده) را دیده‌اید. اگر به تیغهای علم که ۱۵تاستند(یکی برای الله و ۱۴تا برای معصومان) دقّت کنید، می‌بینید که این تیغها درواقع همان سرو ایرانی هستند که صفویان آن را برای باورهای شیعی علم کرده‌ست.✍
همچنین در یزد نمادی دیگر بنام
«نخل» بلند می‌کنند که باز به شکل سرو و درواقع همان تابوت سیاوش است.✍
🖇
یادگار زریران، الهام‌بخش حماسه‌سرایان یادگار زریران رساله‌ایست که در آن داستان نبرد خاندان گشتاسپ با تورانیان آمده‌ست. گویا این رساله را بعدها حماسه‌سرایان عاشورا بعنوان پیش‌بینی عاشورا می‌گمارند و از آن در حماسهای خود الهام می‌گیرند و کم‌کم این الهامات یکی از اصلی‌ترین بخش‌های حماسهٔ عاشورا را شکل می‌دهند.✍
در پیش‌درآمد رساله،
ارجاسپ، شاه توران پس از گرویدن خاندان گشتاسپ به دین نو(مزدیسنا) نامه‌ای به گشتاسپ می‌فرستد و وی را به برگشت از دین نو و به دین کهن می‌خواند و می‌گید که وگرنه به ایران حمله، و دین نو را برمی‌چیند. این بخش از داستان اولتیماتوم یزید به حسین را می‌ماند که گفت یا بیعت می‌کنی یا خاندان هاشمیان را کشتار خواهم کرد.✍
در ادامه،
بیدرفش با ویدرفش جادو پرچمدار لشکر توران است و گرامی‌کرد، پسر اسفندیار پرچمدار لشکر گشتاسپ. نبرد نیز بطور تن به تن است که باز همانند حماسهٔ عاشوراست.✍
در این داستان اسفندیار، شاهزادهٔ ایران و پسر بزرگ گشتاسپ و
فرزندش گرامی‌کرد خاندان کشتاسپ را پیروز می‌کنند. گرامی که پرچمدار گشتاسپ نیز هست به میدان می‌رود و بیدرفش دست راست او را می‌برّاند و او پرچم را به دندان گرفته با دست چپ به نبرد می‌پردازد که دست دوم نیز بدست بیدرفش برّانیده می‌شود. این بخش از داستان بخشی‌ست که بیش از همه از آن الهام گرفته شده در حماسه‌سرائی عاشورا و حتماً فهمیده‌اید که چقدر به حماسهٔ عباس‌بن‌علی(ابوالفضل) همانند است.✍
همهٔ کشتگان خاندان گشتاسپ را نیز بیدرفش می‌کشد که همانند شمر حماسهای عاشوراست.✍
🖇
ردّپای ردیف ایرانی تمامی نوحهائی که در دههٔ عاشورا خوانده می‌شوند در ردیف موسیقی ایرانی خوانده می‌شوند.✍
🖇
عاشورا، بهانه‌ای برای آشوبسوگواری ایرانیان از عهد باستان آمیخته با اعتراض و آشوب بوده و در عهد امویان نیز برخی ایرانیان با برپائی عزاداری عاشورا به اعتراض و آشوب برمی‌خاستند.✍
در عصر امروز نیز در یزد تمام سوگواری‌ها آمیخته به آشوب و اعتراض است و همین تنها گونهٔ ایرانی سوگ‌سرائی و سوگواریست.✍
🖇
پی‌نوشت تنها همینانی که گفته شد بودند که ریشهٔ آنها آئین‌های باستانی ایرانیست و باقیماندهٔ عزاداری دههٔ عاشورا وارداتیند و پیوندی با آئین باستان ایران ندارند.✍
#آئین
🆔
@NARBELACOMMUNITY
