فرهنگ نامه پیامبر برای پیامبر فرهنگی(
درباره کتاب تازه:
فرهنگ نامه پیامبر در قرآن کریم)
@Saraeepublعمادالدین باقیروزنامه سازندگی،ش56
چهارشنبه19
اردیبهشت1397
ص11
کتاب فرهنگ نامه پیامبر(
ص)
، به قلم سیدمحمدعلی ایازی وجعفر سعیدیان فر در دو جلد(
جلد نخست 880
صفحه و جلد دوم 1016
صفحه)
در اندازه وزیری توسط انتشارات سرایی در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران عرضه شده است.
پیامبر اسلام تنها پیامبری است که معجزه اش کتاب است.
از این رو او را «
پیامبر فرهنگی»
نامیده ام.
اثبات شیء نفی ماعدا نمی کند و معنای این سخن نفی رسالت فرهنگی دیگر پیامبران نیست اما کسی که معجزه اش کتاب، قلم و آموزش است و بیش از آنکه برای بادیه نشینان سخن بگوید شهرنشینان را که شاکله اصلی زندگی زمانه او و پس از او را تشکیل می دهند هدف گرفته است و بر نمادها و ساختارهای فرهنگی تمرکز افزون تری دارد می توان با عنوان پیامبر فرهنگی متمایز ساخت. نام «فرهنگ نامه پیامبر» از این دیدگاه درخور اندیشه است.
این اثر گرانسنگ حاصل تلاشی سترگ است و مؤلفان ارجمند در یک بازه زمانی 7ساله در کنار سایر اشتغالات خویش بدان اهتمام داشته اند.درباره پیامبر اسلام(ص) صدها اثر در درازای سده های گذشته پدید آمده است که عمدتا بر پایه روایات و اخبار نوشته شده اند و با وجود ارزشمندی شان، به دلیل منابع استنادی و روایی بودن، گاه محل مناقشه نیز قرار گرفته اند. اما کتاب «فرهنگ نامه پیامبر در قرآن کریم»، منبع دست اولی برای شناخت پیامبر اسلام است زیرا برپایه داده های قرآنی فراهم آمده، داده هایی که «قطعی الصدور» و البته گاه «قطعی الدلاله» هستند وجایی برای درنگ و مناقشه نمی گذارند.(درباره این دو عنوان که معمولا اولی را درباره قرآن و دومی را درباره روایات استفاده می کنند نگاه کنید به سخن کوتاهی در کتاب:فلسفه سیاسی اجتماعی آیت الله منتظری،صفحات104و105).
در نگاه نخست و شتاب زده به کتاب فرهنگنامه پیامبر، آنچه کشاننده چشم و نگاه است، پر حجم بودن آن و دیگری، مؤلفان کتاب اند که هر دو از پژوهشگران برجسته اسلامی، مجتهد و از اساتید حوزه علمیه قم، از شاگردان مبرز فقیه عالیقدرآیت الله العظمی منتظری واعضای مجمع محققین و مدرسین حوزه هستند. اما در نگاهی درونی تر می توان ویژگی های برجسته ای از کتاب را سراغ گرفت.
روش تدوین این اثر دایره المعارفی است. یک ضرب المثل چینی می گوید: «ماهیگیری یاد دادن، به ز ِماهی دادن است»یعنی اگر می خواهی کسی فقط یک روز سیر شود و او همیشه و هر روز دست نیازش به ماهی دادن شما دراز باشد به او ماهی بده ولی اگر می خواهی یکبار برای همیشه او را بی نیاز کنی و او همیشه ماهی داشته باشد، ماهیگیری را به او بیاموز. زندگی به او بخشی نه زنده بودن را. دانشنامه فرهنگ پیامبر با در اختیار قرار دادن داده هایی استوار و غیر قابل خدشه از قرآن برای عموم چنین کاری را می کند ویکبار برای همیشه ماهیگیری را به مخاطب یاد می دهد. به ویژه در عصر سرعت که کسی فرصت و حوصله نمی کند تولیدات انبوه و بیش از ظرفیت را مطالعه کند و فناوری ها در جهت تسهیل دستیبابی به مطالب مورد نیاز و مراجعه مستقیم به آن هستند، روش دایره المعارفی روشی سنتی است که همین خواسته را تامین می کند. برای پژوهش ها و سخنرانی ها و استنادات، دسترسی سریع به مستندات را آسان می کند. دانشنامه ها اغلب از روش الفبایی بهره می گیرند اما این فرهنگنامه با انتخاب ترتیب الفبایی و موضوعی، بهره برداری از کتاب را آسان تر و سریع تر کرده است.
تفاسیر موضوعی بسیاری درباره قرآن منتشر شده اند اما فرهنگ موضوعی کارش در اختیار گذاشتن ابزار مورد نیاز برای پژوهش است. ویژگی این نوع آثار این است که پوشیده در تحلیل و تفسیر نویسنده نیست و خوانند را بدون هیچ تفسیری مستقیما و بی واسطه به سراغ متن و نص می برد و برای مثال مفاهیمی چون عصمت و علم غیب را از منظر قرآن وبدون هیچ تأویلی بیان می کند. این سبک، با رویکرد و منطق «نص فهمی» صاحب این قلم همخوانی فراوانی دارد. برای کسی که چنین رهیافتی داشته باشد چنین اثری اهمیت فراوان می یابد.
طبقه بندی دانش ها یکی از پیش نیازهای هر پژوهش علمی در دنیای مدرن است اما طبقه‌بندی موضوعی قرآن چنانکه در پیشگفتار اثر آمده پیشینه درازی داشته و سنت فرهنگی مسلمانان در این زمینه فضل تقدم دارد.
در گذشته در دانشنامه ها و معجم ها به مباحثی چون معاد و احکام و... توجه می شد و موضوعات جدید همانند آزادی و دموكراسی، علوم تجربی و عناوین اقتصادی، مسئله شان نبود وجایگاهی نداشت اما این فرهنگ نامه فرزند زمان خویش است.
فرهنگ نامه پیامبر چنانکه در مقدمه اش اشاره شده، از کتاب «شخصیة الرسول الاعظم قرآنیاً»از شیخ جلال حنفی بغدادی و به زبان عربی الهام و الگو گرفته است که در آن موضوعات ناظر به حیات پیامبر به شکل پراکنده آمده مانند: مناجات‌ها و ادعیه محمد، معراج، ملامت و عتاب به او، اهل‌بیت ویا
