Abdunabi Hamro ijodi

1 июнь- Халқаро болаларни ҳимоя қилиш куни

БОЛАЛАРГА САЛОМ БЕРАЙЛИК

Болалар бор, олам шуълавор
Жажжиларга қучоқ керайлик,
Пайғамбардан қолган ҳадис бор:
Болаларга салом берайлик.

Дунёнинг энг хушбўй гулларин
Фарзандларга атаб терайлик,
Не бахт, бахтли кўрсак уларни
Болаларга салом берайлик.

Келажакнинг асл суратин
Бола нигоҳида кўрайлик,
Ҳис этганча улар ҳурматин
Болаларга салом берайлик.

Кичкинтойлар кулгусин кўриб
Шукроналар айтиб юрайлик,
Ҳар тонг қуёшдан аввал туриб
Болаларга салом берайлик.

Ахир, улар зийнат дунёга
Арш томонга юзни бурайлик,
Тилагимиз етгай худога
Болаларга салом берайлик!

Каналга уланинг 👇👇👇
@abdunabihamro

УМР ЎТАВЕРАДИ
Саҳар туриб атрофга боқсанг
Қалбда ажиб ҳикмат туясан,
Бу дунёнинг ҳолини кўриб
Гоҳ куласан, баъзан куясан.
Қўлинг ёқа тутаверади
Умр эса ўтаверади.

Уфқдан бош кўтарар қуёш
Бошланади “югур-югур”лар,
Юракда минг туйғулар талош
Ҳирсу ҳавас гулхани гурлар.
Нафс ҳакалак отаверади
Умр эса ўтаверади.

Атроф бозор, оломон қайнар
Аралашдир ҳарому ҳалол,
“Ким кимни тез алдар”ни ўйнар
Савдогару харидор, даллол.
Ким олиб, ким сотаверади.
Умр эса ўтаверади.

Бирда соғсан, хастадайсан гоҳ
Ҳаёт ўйнар асабларингни,
Синовларин юборар Аллоҳ
Сўрамай насл-насабларингни.
Туйғулар тош қотаверади
Умр эса ўтаверади.

Кун тиккага келгач бир боқсанг
Олам ётар лоқайд, бепарво,
Орзуларни қоплаб борар занг
Гўё қариб бормоқда дунё.
Барча ғофил ётаверади
Умр эса ўтаверади.

Шоир ёзар унвон қасдида
Ёлғон куйлар бахши, оқинлар,
Сездирмасдан ернинг остига
Бир-бир кетар дўсту яқинлар.
Юрак ғамга ботаверади
Умр эса ўтаверади.

Қуёш ботар, хулоса тайёр:
Тўхтамагай бу карвон, шошар,
Ер юзида неки инсон бор-
Аҳли олам, фарзанди башар
Ажал жомин тотаверади
Умр эса ўтаверади.

Дунё –олисдаги бир сароб
Югурасан, унга етмассан,
Ҳар саволга тополсанг жавоб
Бекор келиб, бежиз кетмассан.
Топганлар йўқотаверади
Умр эса ўтаверади...

СЎЙЛА
Яна қолдинг шумшайиб ёлғиз
Яна ҳамма сендан бурди юз,
Яна асаб дош берди зўрға
Яна ҳамма булбул, сен –қарға.

Яна ёлғон рост либос кийди
Яна виждон тилини тийди,
Яна барин тўнкаб худога
Гарангсираб боқдинг дунёга.

Тилинг йўқдай, томоғинг йўқдай
Саволингу сўроғинг йўқдай...
Токай сўзни бўғизга қамаб
Яшайдирсан иймонни ямаб?

Бошқаларга нима ишинг бор
Бошқалар жим ўлишга тайёр,
Агар давом этса шундайин
Бир кун сен ҳам ўлишинг тайин!

Чапакчилар қавми ўлмайди
Оёқялар қавми ўлмайди,
Ўлса, фақат ростгўйлар ўлар
Бош кўтарган ростсўйлар ўлар.

Шу қисматни бўйнингга олдинг
Ва шумшайиб бир ўзинг қолдинг,
Энди нажот ҳақиқатдадир
Жой топилар, дунё каттадир.

Юрагингни бўшатиб кетгин
Ўхшамасни ўхшатиб кетгин,
Сўйла, келар барибир ўлим
Сўйла, ҳар бир бошга –бир ўлим!
Каналга уланинг👇👇👇👇
@abdunabihamro

26 май- улуғ ўзбек шоири Тилак Жўра таваллуд топган кун

СИРТДАН ТИНЧ ДАРЁ

Шунақа дарёлар бўлади: сиртдан тинч ва осуда кўринади, бироқ бағрида пўртаналар ва исёнлар яшириниб ётади. Унинг тубида не-не долғалар айланиб туради, мўъжизавий жониворлар яшайди. Раҳматлик Тилак ака ана шундай ташида тинчу хокисор, ичида исёнкор шоир эди.
Болалигимданоқ унинг шеърларига маҳлиё бўлганман. Ҳатто, бир шеърида ғирт Олоту Қоракўлга хос бўлган “гўданак”, “нарт” деган сўзларни учратиб роса ҳайратланганман ҳам. Шева сўзларни катта адабиётда илк бор Тилак аканинг ижодида учратганман.
У ҳақда соатлаб гапириш мумкин. Аммо, шоирни мендан кўра яхшироқ биладиганлар кўп, улар устоз тўғрисида кўп ва хўб ёзишган, ҳали яна ёзишади. Мен уни бир мартагина кўрганман. Ўшанда, адашмасам, 1997 йил эди, “Қоракўл садоси” газетасида, раҳматлик Шодмон Нурматов билан ишлардим. Бир куни туркман шоири Мулланафаснинг бир даста шеърини ўзбекчага ўгириб, олиб бордим. Шодмон аканинг хонасида икковлари ўтиришган экан. Шодмон ака мени устозга таништирди, илиқ сўрашдик. Тилак ака айрим нарсаларимни ўқиган экан, илиқ фикрлар айтди, хурсанд бўлдим. Сўнг таржималарни варақлади. Бир пайт хохолаб кулиб юборди, чўчиб тушдим: таржималарда бирон хатолик кетганмикан?
-Шоир, шуларни менга беринг, Тошкентга обориб, айримларга кўрсатаман! Тўра Сулаймон ўғри экан!
-Нима гап ўзи? –деди Шодмон ака.
-Тўра аканинг “Гул бир ён, чаман бир ён” деган шеъри борку, қўшиқ ҳам бўлган! Мана, энди Мулланафасни эшитинг:

Тиғи пайконинг гизлаюр
Қош бир ёна, кўз бир ёна,
Даҳонинг очиб сўзлаюр
Тил бир ёна, сўз бир ёна.

Тилак ака ўша шеърни бошдан-оёқ ўқиди. Шеър шу йўсинда, ҳар бир банди “бир ёна” шаклида тугалланиб, давом этарди. Якуни, янглишмасам, мана бундай эди:

Қулоқ солинг ушбу зора
Суйласин Нафас бечора,
Тилди бағримни юз пора
Тиғ бир ёна, тийр бир ёна.

Хуллас, анча кулишиб, суҳбатлашиб ўтирдик, сўнг Тилак ака хайрлашиб чиқиб кетди. Бир неча йилдан сўнг унинг жанозасида қатнашдим...
Умр шу экан-да, кеча кўрганинг бугун йўқ. Тилак ака қаттол тузум даврида, армонларини баралла айтолмай, нафасини бўғзига қамаб яшади ва ижод қилди. Унга ва у каби исёнкор юракларга нечоғлик қийин бўлганини энди англагандайман...
Ушбу шеърни устознинг азиз хотирасига бағишладим.

ТИЛАК ЖЎРА ҚАЙТИБ КЕЛГАНДА

Қаҳратон чекингай, зулмат чекингай
Баҳор нур қўшиғин айтиб келганда,
Разолат йўқ бўлгай, туҳмат чекингай
Бир кун Тилак Жўра қайтиб келганда.

Илондай инига беркингай риё
Ашкдай тиниқ сувга тўлади дарё,
Шоирнинг кўнглидай пок бўлар дунё
Бир кун Тилак Жўра қайтиб келганда.

Ўша кун нафратлар барҳам топади
Одамлар Сайётга томон чопади,
Тангрим ёмонликнинг йўлин ёпади
Бир кун Тилак Жўра қайтиб келганда.

У кун диллардаги яра тузалгай
Одамлар шоирдан улги, кўз олгай,
Шоирлар устоздан қарзга сўз олгай
Бир кун Тилак Жўра қайтиб келганда.

Бўлгай бир беғубор, ғаройиб замон
Оламда қолмагай битта ҳам ёмон,
Шоирга муносиб бўлгайдир жаҳон
Бир кун Тилак Жўра қайтиб келганда.

Ҳозирча, меҳмонга интиқ мезбондай
Кам-кўстин тузатай дунё пайдар-пай:
“Тағин хижолатда қолмай, ҳарқалай
Бир кун Тилак Жўра қайтиб келганда.”

Ниятлар соф бўлар, диллар пок бўлар
Баҳор гул қўшиғин айтиб келганда,
Ҳасадлар, ғаразлар буткул йўқ бўлар
Бир кун Тилак Жўра қайтиб келганда...


Абдунаби Ҳамро,
Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси аъзоси
@abdunabihamro

ВАТАНИМ
Меҳрингни туйган чоғим, хокисорим, эй ватан
Барча ҳисларни енгиб, кўзга ёшим келади
“Мен сени севаман!” деб кўкрагига муштлаган
Сохта ватанпарварни кўрсам, ғашим келади.

Чучмал иборалардан, рости, роса тўйганман
Энсам қотади энди баландпарвоз сўзлардан,
Сенинг номингни қалбнинг энг тубига ўйганман
Севгим асрайди уни суқли, ёмон кўзлардан.

Қумларда қишлаган бир чўпончалик бўлмасам
Нима қилдим, шу халққа ўғилман, деб дод солиб?
Эгат оралаб юрган деҳқончалик бўлмасам
Эрта – бир кун маҳшарда қолмасманми уялиб?

Байроғингни кўтарган полвон бўла олмасам
Давраларда ҳайқириб туша олмасам кураш,
Мадҳинг куйлаган ҳофиз – хушхон бўла олмасам
Бу қандай умр ўзи, ўзи бу нима юриш?

Хайриятки, дўстларим шоир дея улуғлар
Тўрт одам тўпланганда яхши-ёмон сўзим бор,
Юрак тубида эса туғилмаган шеър йиғлар
Бир сатри сендай гўзал, бир сатри мендай ночор.

Онамдай меҳрибоним, отамдай хокисорим
Жавзода кетмонингни бошимга қил соябон,
Қаҳратонда қақшасам, қуриб тинка-мадорим
Ўзбаки чопонингга ўра мени, отажон.

Шоирлик шу экан-да, нима қилай, борим шу
Бийрон тилли касларга баъзан қиламан ҳавас,
Бир кун меҳринг жўшганда, лабингга иниб кулгу
“Шу ҳам менинг болам” деб, бир эркалаб қўйсанг бас...

ВАТАН МАДҲИ

Эй тоғлари осмонларга қадалган
Қадларидан ҳур чўққилар қад олган,
Овозаси олам аро сочилган
Сулувлари ёр бўйнига соч илган,
Қаддингдан-а,қадрдоним,Ватаним
Ҳаддингдан-а,кенг имконим,Ватаним.

Алпомишлар тупроғингда туғилди
Ўғлонларинг БМТга туғ илди,
Туғронгдаги Хумо қушим- Семурғим
Томирларим,тўқсон икки уруғим,
Шонингдан-а,ғурур,шоним,Ватаним
Жонингдан-а,жонга жоним,Ватаним.

Чўпон таёғини суқса томирлаб
Тупроғингга жон деб босар томир лаб,
Хирмонларинг тиллолатгач кўксини
Ўн икки ой алқаб ётар кўк сени.
Донингдан-а,ризқ-дармоним,Ватаним
Нонингдан-а,онажоним,Ватаним.

Сенсиз кимман? Дангал айтай: ҳеч кимман
«Бир хаёлкаш девона,аллаким»ман,
Навкарингман,оромингга масъулман
Сен хожамсан, мен ишқингда маст қулман.
Меҳрингдан-а,меҳрибоним,Ватаним
Сеҳрингдан-а,жонажоним,Ватаним.

«Жон болам» де, қўшқўллаб жон тутгим бор
Гар кут десанг,маҳшаргача кутгим бор,
Ўлгунимча сени куйлаб ўтгим бор
Бағрингда би-и-р эркаланиб ётгим бор.
Ёдлаб тургин,дуохоним,Ватаним
Ота юртим,тинч маконим,Ватаним…

@abdunabihamro

ФИКР ЧАҚМОҒИ

Америкада вайронкор бўронлар, яъни торнадолар негадир ҳамиша аёллар номи билан аталади.
*
Инсонда ҳамма нарса гўзал бўлиши керак. Айниқса, аёлда.
*
Агар қўл остингиздаги ходимлар маошларидан рози бўлишса, демак, ишхонадан ўғирлашяпти.
*
Раҳбар гоҳ-гоҳ раҳбарлик ҳам қилиб туриши керак. Йиғилишдан ортганда, албатта.
*
Ҳали барча имконият қўлдан кетгани йўқ. Ҳали йўқотадиган нарсаларимиз бор.
***
Ялқовлик ва лоқайдлик вируси коронавирусдан кўра хавфлироқдир.
@abdunabihamro

Огоҳлантириш

Метро қазувчилар лаҳм кавлаётиб,ер остида ғалати бир эшикка дуч келишди.Унинг тепасига огоҳлантирувчи тахтача илиб қўйилганди: «Жаҳаннам дарвозаси!Бегоналар кириши таъқиқланади!»

Ўлганим яхшироқ

Чол денгиздан тўрни тортди,унда олтин балиқча типирчилаб ётарди.
-Сен Пушкиннинг эртагидаги ўша чолмисан?- сўради балиқча.Чол тасдиқлаб,бош ирғади.
-Кампиринг ҳалиям тирикми?-яна сўради балиқ.Чол тағин бош ирғади.
-Унда яхшиси мени қовуриб еяқол…



Даҳшат

Ер сайёрасини забт этиш учун келган самовий келгиндилар зум ўтмай кемаларини ортга буриб,қочиб қолишди.
-Бу сайёрада… аёллар бор экан! –деди кема командири кўзлари ола-кула бўлиб.

Интиқом

Катта Айиқ юлдуз туркумидаги сайёралардан бирига уюштирилган сафарда маҳаллий ёввойилардан жабр кўрган ўзбек фазогири уйга қайтиш учун кемасига ўтираётиб,ярим қоп пахта чигитини сайёра сатҳига сочиб юборди:
-Қани,бирон юз йил ўтсин-чи,кўрамиз: сенлар зўрми ёки пахтами?!

Бозор

-Уйимни сотмоқчиман, олинг, бир тангага бераман,- деди Фил.
-Бе-е,қимматку!-деди Одам ва рад этди.Орадан ойлар ўтди.
-Уйингни менга сот!- ялинди Одам Сичқонга,-Минг танга бераман!
-Нима бало,жиннимисан?!- деди Сичқон ва рад этди.

@abdunabihamro

АСЛИДА НИМА БЎЛГАНДИ ЎЗИ?
Шу йилнинг 27 апрелида Олот ва Қоракўл туманларида рўй берган табиий офат туфайли ҳали-ҳануз кўплаб ҳудудлар электр тармоғидан узилган. Бу камчиликлар тузатилишига шубҳа йўқ, албатта. Аммо, масаланинг ёмон томони –кўпчилик ахборот манбаидан узилиб қолди. Телевидение ва интернет тармоқлари ўша кунги табиий офатнинг асл сабабларини эҳтимол шарҳлагандир, бироқ биз бундан бехабар қолдик. Ўйлайманки, олимлар аллақачон бу ҳодисанинг асл сабабларини илмий жиҳатдан асослаб берган бўлсалар керак. Шундай бўлса-да, журналист ва ёзувчи сифатида ўз мулоҳаза ва тахминларимни ўқувчилар билан ўртоқлашмоқни истадим.
1908 йилда Россиянинг Сибир ҳудудида, аниқроғи, Тунгускада шунга ўхшаган фалокат содир бўлганди. Бу ҳақда кўп ва хўб ёзилган. Ўшанда, олимларнинг фикрича, атмосферада нимадир портлаган, ўша портлаш шиддати таърифга сиғмас даражада катта бўлган. Маълумотларга кўра, портлаш жойидан 1000 км. узоқликда жойлашган уйларнинг дераза ойналари синиб, тўкилиб кетган. Тахминий эпицентрдан 200 км. масофадаги дарахтлар ёппасига йиқилган. Қизиғи шундаки, улар худди метеор кратери атрофида жойлашгандек айлана шаклда йиқилишган. Подшо ҳукумати юборган илмий экспедиция кўп ойлар давомида Тунгуска ҳудудида текширувлар олиб борган, аммо, биронта метеор бўлагини топишолмаган. Бир дона ҳам самовий тош топилмаган. Мантиқан олиб қараганда эса, метеор портлаб тушган бўлса, унинг ақалли кичик бир бўлакчаси албатта топилиши керак эди.
Тарихда “Тунгус метеорити” деб ном қолдирган ўша сирли ҳодиса ҳақида кўплаб тахминлар ўртага ташланди. Ҳатто, рус фантаст ёзувчиси Александр Казанцев бу ҳақда “Ёнар орол” деган фантастик роман ҳам ёзди. Адибнинг тахминига кўра, Сибир осмонида Марсдан келган космик кема портлаган...
Самовий жисмларнинг тури кўп: метеорит, комета, астероид, болид ва ҳокозо. Аксарияти тош ва темир, ҳатто Менделеев даврий жадвалида учрамайдиган моддалар ҳам бор. Фақат болидлар муздан иборат бўлади. Сўнгги йилларда олимлар илгари сураётган фаразга кўра, Тунгуска осмонида айнан болид портлаган. Ерда биронта самовий тош парчаси топилмаганига сабаб ҳам шу. Ўшанда портлаш қуввати Япониянинг Хиросима ва Нагасаки шаҳарларига 1945 йилда АҚШ учувчилари ташлаган атом бомбаси қувватидан бир неча минг бор катта бўлган. Энди талофат кўламини тасаввур қилаверинг. Портлаш туфайли пайдо бўлган ҳаво тўлқини ва кучли товуш зарбаси ана шундай улкан фалокатни содир этган. Биронта ҳам ёнган, куйган жисм топилмаган, фақат ҳамма нарсани мислсиз шамол кучи ағдариб ташлаган...
Бу гапларни келтиришдан мурод шуки, Олот ва Қоракўлга ҳам айнан муз парчалари ёғди. Олдин сара кўрилмаган, ҳандалакдай келадиган муз бўлаклари шиддат билан ёғилди. Халқ “Тош ёғди” деганда музли ёмғирни назарда тутади. Фалокатдан уч кун ўтгач, бир йигит билан суҳбатлашиб қолдим. Унинг айтишича, у ўша ёғин лаҳзаларида ҳовлисида бўлган.
-Ака, ишонасизми, музлар олов бўлиб келди осмондан! –деди у ҳаяжон билан. Унга ишондим, чунки, ҳар қандай самовий жисм, ҳатто муз ҳам, атмосфера қатламини ёриб ўтаётганида ишқаланиш туфайли ёнади.
Билмаган, кўрмаган нарсамни рост деб даъво қилиш ниятидан йироқман, бироқ, назаримда, улканроқ болид Ерга яқинлашганда қайсидир бир давлат қуролли кучлари уни ракеталар ёрдамида парчалаган кўринади. Худо кўрсатмасин, ўша улкан музтош Ерга бутунича тушганида борми..! Унда ҳолимиз анча танг бўларди.
Ишқилиб, худо бир асради. Нима бўлгандаям, фалокат кўлами Бухородан четга чиқмади.Ишончим комилки, қилни қирқ ёрадиган олимларимиз ҳали бу ноёб ҳодисани илмий жиҳатдан шарҳлаб, барча нарсага ойдинлик киритишади. Мен эса, тафаккурим уфқлари қамраганича, билганимча ўз тахминларимни айтдим, холос.
Абдунаби Ҳамро,
Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси аъзоси

@abdunabihamro

УЛКАН ҚУРИЛИШ МАЙДОНИ
Бугун Олот ва Қоракўл туманларини ана шундй таърифласа бўлади. Офатдан кейинги кунлардаги жонсараклик бироз камайган бўлса ҳам, қизғин меҳнат давом этяпти. Одамлар ҳукумат ва ҳомийлар ёрдамига таяниб, уй-жойларини тузатишяпти. Барчанинг уйида усталар ишлашмоқда. Ҳамюртларимиз бўрон учириб кетган томларни ёпиб, хонадонларнинг бошқа шикаст-рехтларини тузатиш билан машғул.
Ўтган ҳаяжонли кунларда сиёсий партиялар ҳам ҳукумат вакиллари билан елкама-елка туришди. Улар ўз маблағлари ҳисобига кўплаб фуқароларнинг қурилиш материалларига бўлган эҳтиёжларини қондиришди, дуоларини олишди. Ўзим яшайдиган Бунёдкор маҳалла фуқаролар йиғинига вилоятдан бириктирилган вакил –“Миллий тикланиш” демократик партияси вилоят кенгаши раиси Мақсуд Муҳаммедов ва ушбу партиянинг тумандаги етакчиси Ғайбулла Нарзуллаевларнинг ҳам нечоғлик асаббузарликларга дош беришганига гувоҳ бўлдим. Улар уй-жойсиз қолган айрим фуқароларнинг кўплаб дўқ-пўписалари,йиғи-сиғиларига чидай, ўз вазифаларини сидқидилдан бажаришмоқда.
-Одамларниям тушуниш керак, -дейди М.Муҳаммедов,- ҳозир барчанинг ҳаяжони жўш урган, бола-чақа, оила ташвиши уларнинг гирибонидан олиб турибди. Шунинг учун уларнинг инжиқликларига чидашга мажбурмиз. Мана, имкон даражасида маҳаллада яшовчи бир нечта фуқароларга ҳомийлик қиляпмиз, томларини ёпиб, уйларини таъмирлаб беряпмиз.
Ҳа, унингн гапларида жон бор: ҳалқни тушуниш керак. Кунора ёмғир ёғиб турган бир шароитда оилани бошпана билан таъминлашдек бурч барча туйғуларни четга суриб қўяди. Девор-дармиён қўшним, ногирон аёл Ойша Бобоева партия раҳбарларини тинмай дуо қилади, чунки унинг эскириб қолган уйини қайта таъминлашни “Миллий тикланиш” ўз зиммасига олиб, ваъдасининг устидан чиқди. Бундай кўмак олган кўплаб оилалар мавжуд.
Телевизор орқали ЎзЛиДеП партиясининг вилоят ва туман раҳбарларининг ҳомийлик фаолияти акс этган лавҳаларни ҳам кўрдим. Улар уйма-уй юришиб, эҳтиёжмандларга озиқ-овқат маҳсулотлари тарқатишяпти.
Бугунги машаққатли кунларда халқимиз билан елкадош бўлган муҳтарам Президентимиз, ҳукумат аъзолари, вилоят ва туман раҳбарлари, қўйингки, барча-барчага миннатдорчилик билдириш, уларни дуо қилиш барчамизнинг инсоний бурчимиздир.
Абдунаби Ҳамроев

ГИРДИБОД
Апрелнинг йигирма еттинчи куни
Ўз йўлида давом этарди ҳаёт,
Айни намозшомда жанубий-ғарбдан
Босиб келди мавҳум, номсиз гирдибод.

Фалак қоқ иккига бўлинган мисол
Оламни ваҳима ўради, ҳайҳот
Қасирғалар тутди осмон бағрини
Аждардай чанг солди ерга гирдибод.

Қўпорди юз йиллик боботутларни
Улкан кранларни қилди ерпарчин,
Томларни учирди бир кафт қоғоздай
Само ёнган каби ойдин бўлди тун

Ҳандалакдай музлар тешди деворни
Болидми, комета ёки метеор,
Ҳарқалай, нимадир портлади кўкда
Ўз йўлидан чиқди бу чархи даввор.

Гўё Нуҳ тўфони бўлгандай такрор
Етти иқлимни сув босган мисоли,
Жазавага тушди барча иблислар
Лаҳзада танг бўлди одамзод ҳоли.

Тонг отиши қийин кечди ўша тун
Ёмғирнинг остида пинак қилди кўз,
Офат, талофатни таърифламоққа
Ожизлик қиларди жамийки бор сўз.

Эртаси Юртбоши келди Олотга
Штаблар тузилди, бошланди ишлар,
Президент айтган жонпарвар сўздан
Гўё камайгандай бўлди ташвишлар.

Мамлакат ёрдамга отланди дарҳол,
Олот, Қоракўлга елди вагонлар,
Оға-инисидай қайғуга ботиб
Етиб келди шу кун минглаб инсонлар...

Мен бугун ўйлайман фаромушхаёл
Боқиб томсиз қолган иморатимга:
Бу оламда не бор боқий,безавол
Қусур етганмиди ибодатимга?

Қайси бир айбимни айтайин ошкор
Тан олайин қай бир гуноҳларимни,
Яратган олдида не ҳуқуқим бор
Қай манзилдан излай гувоҳларимни?

Одамзот неки ўз фалак буржида
Зарранинг мингдан бир бўлагидай гап...
Самовотнинг қай бир олис бурчида
Ердай сайёралар айланар саф-саф.

Қайси кунимизга гердайдик бунча
Иморатлар қурдик тик,олийнишон,
Бобил минораси каби узайди
Заволидан ғофил минг қасру айвон.

Мана, улкан девнинг бир пуфлашига
Дош беролмай учган кулбалар мисол,
Тупроққа қоришди шаъну шавкатлар
Гирдибод мавҳ этди барини алҳол.

Ўйлар чулғаётир хаёлотимни
Фикрлар айланар солганича дод,
Бу кун ўзгартирди тинч ҳаётимни
Ташвишлар бошимда, мисли гирдибод.

Одамлар шошилар турфа ниятда
Арининг инидай Қоракўл, Олот,
Вакиллар кенгашар ҳокимиятда
Режалар айланар гўё гирдибод.

Кўзимни юмаман, нигоҳларимда
Бош-кетин йўқотган безовта ҳаёт,
Атрофимда эса чаппар уради
Турфа қиёфали юзлаб гирдибод.

Дунёнинг равиши шумасми асли
Олам гирдибоддир, умр гирдибод,
Кўзингга, руҳингга фароғат берган
Ҳар ёғду, ҳар шуъла, ҳар нур гирдибод.

Нурнинг бағрида ҳам тўфон яширин
Бўрон қавмидандир бир арзимас бод,
Ёнғинни эслатар заррадай учқун
Демак, гирдибоддир бутун коинот.

Юрак гирдибоддан озурда бугун
Рўбарў турибди жон билан ҳалқум,
Ғайрати гирдибод мисоли жўшқин
Минг ташаккур сенга, онажон халқим!

Каналга уланинг👇👇👇👇
@abdunabihamro

Ҳайдар урушдан ярадор бўлиб қишлоққа келса, Болта омборчилик қилиб ўтирибди. Девдай эркак-а! Не-не йигитлар у ёқда жон талашиб ётибди, бу бўлса … Ҳайдарни Шўрога раис қилишди, у эртасигаёқ Болтани урушга жўнатди.Ўшанда кетиш олдидан «посон”унга бирки тикилди,бирки тикилди...“Энағарнинг кўзлариям бойқушнинг кўзига ўхшайди”,дея кўнглидан ўтказувди ўшанда Ҳайдар. Пешонасида бор экан, Болта ўлмай қайтиб келди. Ҳайдарни сўроқлади, кўрдики, Ҳайдар ўзини тутиб кетган, номиям Ҳайдар ҳукумат! Посон аламини ичига ютди, мошин минишни ўрганди. Ўшандан бери ҳайдайди, пенсияга чиқдиям, ҳайдайди, Ҳайдарни кўрганда жилмайган бўлади, кўзларининг туб-тубларида эса ёвуз учқун “йилт” этиб кетади. Бироқ, сездирмайди.
...Чол кечга яқин яёв йўлга тушди. Қуввати камроқ, аммо етиб олади, ўзи озроқ йўл-ку. Қайтага, Тўхтавой кўп хурсанд бўлади. “Маладес жўра! Келганинг соз бўлдида!” дейди. Икки жўра бир оз кайфчоғлиқ қилиб олишади, сўнг Гитлернинг энасини ёдлаб сўкишади. Ҳайдар жўрасиникида ётиб қолсаям бўлаверади, эрталаб у шалоқ “Запорожец”ида ташлаб қайтади.
Қош қорайди. Чол чарчай бошлади. Ҳарсиллаб нафас олар, кўкси баланд кўтарилиб тушар, кўз олдини туман босарди. У гандираклаб йўлнинг ўртароғига чиқди. Бирдан кўкраги қаттиқ санчди, асфальт йўлга ёнбоши билан йиқилди. Худди шу лаҳза қаршида қўш чироқ пайдо бўлди, машина қаттиқ вағиллади. Чироқ ёруғида чол беихтиёр унинг номерига қаради. Ия, 17-42 ку ! Болта посон! Йўл ўртасида ўтган одамни узоқдан кўриши билан Болта посон секинлади . Яқинроқ келгач, қўли эшик тутқични пайпаслай бошлади . Шу пайт ҳалиги ётган одам бошини кўтариб қаради .Ўҳ-ҳў, Ҳайдар ҳукумат-ку! “Ҳа, даюс! Мана, ниҳоят, ҳисоб китоб қиладиган вақт келди. Қасосли дунё-да бу, жўражон, кўрдингми, охири менгаям навбат келди.Мен шу лаҳзаларни қанча кутдим, қан-ча, кутдим...ўҳ-ҳў! Ёдингдами биринчи танишувимиз ? Ўша ойдин , мен учун сим-сиёҳ кеча ёдингдами ,жўражон ?Жийдазор ёнидан ўтиб кетаётсам, биров «Ҳайдар оға, мен бу ердаман...” дея шивирлади.Қиз боланинг саси эди бу, мен интиқ бўлиб юрган қизнинг саси ! Лекин бу сас,мени чорлаётган эди .Дангал бордим . Ой булут ортига гизланган бир пайт эди. Зумрад учиб келиб ўзини кўксимга ташлади. «Ҳайдар оға, шунча куттирдингиз-а” дея нозли пичирлади у . Аллақандай ўзгариб, бир хил бўлиб кетдим. Шу лаҳза омбурдай бир қўл энсамдан қисди-да, бир силташда мени Зумраддан узиб олди. Ўша кеча мени ёмон урдинг, жўражон, тос ўлгандим. Сен зўрсан, жўра, қайтариб сололмадим, э-э, йўқ, зўр эдинг демоқчийдим... Ҳозир эса мен зўрман! Ёдингдами, мени урушга жўнатганинг? Дўхтирдан справка олгандим, урушга яроқсиз деб. Сен келиб, ўша мени кўп вақтлар бало-қазодан сақлаб юрган қоғозни йиртиб, бетимга отдинг. Ўша куни милиса мени олдига солиб олиб кетди. “Қистанма,-дедим ичимда,-қайтиб келарманаам,энангни кўзингга кўрсатарманам! Қистанма…”Унда сен зўр эдинг, жўра. Мана ётибсанку, чувалчангдай буралиб, Ҳозир қуртдай эзиб, ерга ёпиштириб кетаман! Мен ҳозир зўрман, жўра, зўрман!» Болта посон газни босди.
...Машина зўриқиб ғувиллаганча ўзига қараб келаётганини чол ички бир туйғу билан сезди. Турмоққа дармони етмай, жуда секинлик билан судрала бошлади. Бирдан яна туйғулари хиралашиб, қўлига илинган каттароқ тошни чангаллади. Олис-олисдан «Сержант Алиев , қайт орқангга!” деган қичқириқ эшитилди. Ер осмон чархпалапк бўлиб айланди, у кўзини очди. Аллақандай бало ўкирганча тўғри устига бостириб келаётибди. «Биттагина танк экан-ку ўзи... Атиги битта. Ҳози-и-ир» У кулимсиради, қўлидаги “граната”ни маҳкамроқ сиқди. Яна йироқлардан лейтенант Фроловнинг «Ватан учун, Сталин учун” деган ҳайқириғи қулоқларига етиб келди. Томирларга қудрат оқиб кела бошлади, кўзлари чарақлаб очилди. шахд билан бошини кўтарди. “Танк» бор жонзотни босиб-янчиб келаётир. Собиқ сержант Алиев қаддини ростлади...

ОХИРГИ ТАНК


Кампирнинг ўлими Ҳайдар чолни анча букиб қўйди. Қариганида ҳеч кимни танмаҳрамидан айринмасин экан. Тўртта одамнинг орасида бировга гапини бермайдиган чол бир ойда яшин урган чинордай қуриди қолди. Кунора, уч кунда Олотда яшайдиган ўғли билан келини хабар олишади, бўлмаса қўшнининг қизи қайнатиб берадиган бир қошиқ обиёвғонга қаноат қилиб ётаберади. Ўлмаган қул барига чидар экан, чол ёлғизликка ўргана бошлади. Аммо мана бу падарлаънат оғриқ…Қирқ учунчи йилдан бери унинг чап кўкраги бот-бот санчиб қўяди.
Танк бало-қозодай ёпирилиб келаётир. Гусеницаси окопларни ўпириб, ўлик-тирикни мажақлаб бир қайсарлик билан илгарилаётир.Ҳайдар нарироқда ётиб тинмай отаётган Фроловга сўнгги марта қаради-да, граната боғламини қўлига олди. Тўсатдан миясига кўпдан бери туткич бермаётган фикр келди: шу Фролов унинг акасига ўхшамайдими? Ҳақ рост, ўхшайди! Қирқ биринчи йилда ўққа учган. Арслон акасининг баайни ўзи! Фақат бунинг қош-кўзлари сал сарғишроқ…Лейтенант Фролов-жўмард йигит, балоданам қўрқмайди. Балки ҳозир уям танкнинг олдига чиқмоқчи Бўлаётгандир?Эби,ана тўртта гранатани бир қилиб боғлаётир! Шундай йигит, икки нафар гулдай боланинг отаси ўлиб кетаверадими? Йўқ,лейтенант, сен ҳали яшашинг керак! Ҳайдар ҳали бўйдоқ, ортда қоладигани йўқ. Шошма, Зумрад-чи? Сўнгги кеча… жийда гулининг бир ширин, бир хушбуй ҳидлари... Зумраднинг бир иссиқ, бир хуштаъм ўпичлари…
Ҳайдар олдинга эмаклаб кетди. Қизиган, ўйдум-чуқур ер оғир ҳарсиллайди.Орқадан Фроловнинг қичқириғи эшитилди:
-Ҳайдар, қайт! Сержант Алиев, буюраман, қайт!
Оғир танк филдай ўкириб, навбатдаги траншеяни текислаб ўтди. Ҳайдар қаддини кўтардида, граната боғламини ирғитди. Шу лаҳза чап кўкси жизиллаб қўйди, тиззалари бўшашиб, гурсиллаганча қулади. Илиқ тупроққа лабини босаркан, олис-олислардан Фроловнинг «Ватан учун, Сталин учун!” ҳайқириғи қулоқларига етиб келди.
У бир дақиқагина ўзига келди. Тепасида таниш чеҳра. Ким бўлди бу ? Э-э, Фролов-ку! Йўқ, акаси шекилли , акаси!
-Ўртоқ лей-те-нант... Арс-лон -а-ка..
У яна ҳушидан кетди…
Чолнинг ёлғиз эрмаги – ётиб хаёл суриш. Бошқа нимаям қилсин, мол-ҳолининг барини сотди. Қарашгаям одам керак, кампири тирик бўлгандаям бошқа гап. Зумрад момо рўзғорнинг жони эди, у кетгач, иш иш жойида, мол эса мол жойида қолди.
Эртага Ғалаба байрами, Тўхтавойникига борсаммикан? Икки қуролдош жўра шу кеча бир эзт-ли-б, дардлашиб ётсалар… Аммо мана бу оғриқ қурғур... Эрталабдан бери эговлайди, зўрайса зўрайдики, пастламади. Дам-бадам боши айланиб, дармони қурийди. Кўзига нуқул Болта посоннинг ўша охирги, аламли қараши кўринаверади…
Болта Ҳайдарнинг тепкилашиб ўсган жўраси эди. Икки жўра баравар бўй етдилар. Зумрадга ҳам баравар кўнгил қўйдилар. Қиз Ҳайдарни танлагач, Болта ўзгарди. Аламига чидаёлмай шаҳарга ўқишга жўнади. «Ўв тараша, қараб тур, шаҳардан шунақанги бир зўрини топиб келайки, анави пахмоқбош алвастинг ҳасаддан сочларини юлсин! Яна биччи сабр қил, жўра, яна биччигина”. Болта ўқишга кетаётиб Ҳайдарга ана шундай деди. Аммо шаҳардан « бир зўри”ни эргаштириб келиш унинг манглайига битмаган экан. Икки ойча санғиб, бир куни қоқ пешин маҳали Қурбон калнинг итидай сўппайиб кириб келди. Лекин бу олдинги Болта эмасди: сочлар “паратка” қилинган, пўрим кийинган, папироснинг бирини тугатмай иккинчисини ёқади. Бир ҳафта ўтар-ўтмас чойхоначи Жўмми чўтирнинг оғзидан «посон” деган сўз “Болта” сўзининг орқасига айрилмас бўлиб тиркалди. Иккита одам тўпланган ерда Болтаям ҳозир бўлар, оғзидан ароқ билан тамакининг қўланса исини анқитиб,шаҳардаги ажойиботлар ҳақида вайсарди. Ҳайдарнинг энаси оламдан ўтган куни Болта қабристонга маст бўлиб борди. Дарди-дунёси қоронғи бўлиб турган Ҳайдар беихтиёр «посон”нинг оғзи-бурни арашлаштириб, бир мушт туширди. Болта ўрнидан туролмай, уч-тўрт қадам эмаклаб борди-да, сўнг дўппайиб турган сағаналарга қоқила-қоқила, чўкиб қолган эски гўрларга оёқлари бота-бота гулдираганча қабристондан чиқиб кетди. Эртасига Жўмми чўтирнинг чойхонасидаги қора карнайдан Левитан уруш бошланганлиги ҳақидаги машъум хабарни ўқиди…

Бу телефон касофат экан, ҳикоя аралаш~қуралаш бўпкетибди. Бўпти, бошқасини қўяман.

-Шўқиллатма-ей, касофат! –деди ёшулли эркалагандай кулимсираб, -Нима бўлди экан деб, жоним чиқаёзди. Шумиди ҳали..?
-Нима, бу озми? –дедим гапга аралашиб, -Энди бу Фрол деганлари полвонга «Орбит»дай ёпишади. Ярамас хотин!
-Оббо Ғанишер-ей, шунга шунчами? –орага суқилди Носир пакана тиржайиб, -Жа ҳаддидан ошаверса, полвон бир мушт билан унинг суробини тўғрилаб қўяди, вассалом!
-Эсингни едингми?! –деди Садр ака кўзларини олайтириб, -Буни хаёлинггаям келтирма, полвон! Қўй, ғингшийверсин касал итдай, сен дамингни чиқарма. Иссиқ ўрнимиздан айрилиб, оворайи сарсон бўлмайлик.
Ҳавонинг совуқлигию ёшуллининг «иссиқ ўрнимиз» деганлари бир-бирига қанчалик зид келишини ўйлаб, кулиб қўйдим.
Полвоннинг гапи тўғри чиқди, менинг гумонларим ҳам. Фрол ростанам Алёнанинг ўша кунги қилиқларига гувоҳ бўлган экан, кейинги келишида Жалилбойга пичинг қилди:
-Ҳа, айғир, хотинсираб қолдингми?! Менга қара, чурка, агар яна Алёнага қўл тегизсанг, жонингдан умидингни узавер!
Полвон индамади, лекин, менинг ғазабим аланга олди:
-Оғзингга қараб гапир, ҳўв хохол! Агар чурка дегани ўрисдан бошқа барча миллатга тегишли бўлса, унда сенам чуркасан, тушундингми? Так что, заткнись!
-Оҳ-ҳо, тилинг узайиб қоптими, ўзбек?! Мен сенларни…
-Хватит! –деди ёшулли ниҳоят, -Фрол, иди давай, а то хозяину скажу. Болалар, сенларам ишларингга боринглар!
Садр ака чинданам Никитага айтганми, ишқилиб, Фрол анча вақтгача думини қисиб юрди, лекин, бора-бора яна эски ашуласини бошлади. Энди у нафақат полвонга, балки ҳаммамизга бўлса-бўлмаса ёпишар, тирноқ тагидан кир излаб, бизни камситишга уринарди. Сабр косамиз тўлиб борарди. «Нима бало, ўзбеклар бунинг онасини урганми дейман..!» дея тўнғилларди Носир пакана. Полвон ёшуллининг юзидан ўтолмадими, ё барчамизнинг эртамизни ўйладими, ишқилиб, хохолнинг зулмига индамай чидаб келди. Шу вақтга, аниқроғи, бугунга қадар…
Бугун эрталаб келган Фрол негадир кетишни истамас, ишимиздан икир-чикир камчиликлар топар, полвонга тинмай тирғаларди. Биз учовлон бу манзарага кўникиб ҳам қолгандик, шунинг учун бу даҳанаки жангга эътибор бермай, ишимизни қилавердик. Лекин, хохолнинг бўкириши ҳаммамизни гўё ғафлат уйқусидан уйғотди. Ёшулли баракдан, пакана икковимиз молхонадан чиқиб келганимизда Фрол билан полвон ёқа бўғишар, хохол нуқул «Убю, падла!» деб бўкирарди. Уларни ажратишга улгуролмай қолдик. Орамизда мен чаққонроқман деб ўйлаб юрардим, икки ҳатлашда улар турган ерга етдим, аммо, полвон тезкорроқ экан: у рақибини маҳкам қучди-да, уни шиддат билан айлантириб, орқага ўгирди, сўнг даҳанидан ушлаб, кескин бир силтади. Ғалати, юракка ваҳима солиб, баданни музлатадиган нохуш бир товуш чиқди. Қисирлашми, ғижирлашми… Бу ишлар бир неча сония ичида содир бўлди, лекин, секинлаштирилган фильм лавҳаларидай ҳамон кўз олдимда: хохолнинг аъзойи бадани бирдан бўшашди, у полвоннинг қучоғидан аста сирғалиб, ерга тушди-да, чўзилиб қолди. Фролнинг вазни юз килонинг нари-берисида эди, лекин, Жалил полвон уни худди балетда ўйнаётган раққосани орқага ўгиргандлай чир айлантирди! Демак, курашнинг турли усулларини билади, бундан чиқди, у давраларда кўп курашган, лекин, билгани ичида экан. Хуллас, Носир пакананинг «суробни тўғрилаш» ҳақидаги башорати тўғри чиқди…
Қилиб қўйган ишининг нечоғлик даҳшатли эканлигини ҳали англаб улгурмаган Жалил полвон менга қараб кўзлари олайганча пичирлади:
-Онамни сўкди, Ғани ака… Онам раҳматликни…
Мана энди бўлса Фролбек, бўйни ғайритабиий қийшайганча, қорда ётибди. «Ҳарердаюрар»дан ўн қадамча берида ётган жасаднинг атрофида бир томчиям қон кўринмасди. Зеро, хохолнинг аъзойи баданида биронта тирналган ёки шилинган жойи йўқ, фақат у … жонсиз эди.
…Ниҳоят, ёшулли ўрнидан турди. Атрофга аланглаб, нигоҳлари билан ниманидир излагандай бўлди. Менимча, у кечаги тинчликни, оромни қидиряпти. Энди бизнинг ҳаётимизда анчагача тинчлигу осойишталик бўлмаслигини ҳис этяпти, билишимча. Оёқ остидаги лойни пилчиллатиб босганча, оғир қадамлар билан ташқарига чиқди. Мен бўлсам ланғиллаб ёнаётган «буржуйка»га яқинроқ сурилдим: негадир этим увуша бошлаганди.

Аслида Никитабой унча ёмон одам эмас. Фрол билан ёшуллигина уни Бугор деб чақиришади, биз, оддий гуноҳкорлар эса Никата Михайлич деймиз. Ёши элликлардан ошган, ғўлабир, айиққа ўхшаб маймоқ, соч-соқоли қизғиш бу ўриснинг хизматчи оқсочи ва ўттизлардан ўтган қизи бор. Фролнинг айтишича, қизи эридан ажралиб, ота-онасиникига қайтиб келган. Лўппи юзларида майда, кўкимтир томирчалар билиниб турган бой қизини еру кўкка ишонмайди. Алёнахон ҳам айни пишган, тирсиллама жувон, эркак зотини кўрса, кўзлари олма-кесак тера бошлайди. Фролбек, менимча, уни «айлантириб» юрибди-ёв, бўлмаса нега Алёнадан гап очилса кўзлари ёниб, тишларини қисиб, ғижина бошлайди? Ўйлашимча, бу бечора йигит аёлнинг боғидан бир шингил узум ё еган, ё йўқ, сўнг Алёна уни тупуриб ташлаб, ўзига яқин йўлатмаган. Тиш ғижирлатишлари шундан бўлса керак. Тағин ким билади дейсиз…
Бу Фрол деган гўрсўхтанинг қилиқлари шугина бўлса майлийди, лекин, у сўнгги пайтларда полвон билан ўчакишиб қолди. Ўзи Фрол ҳам қирқларни қоралаган, ҳирсдай бақувват, аммо, полвоннинг боғлаган ипиниям ечолмаслиги кўриниб турибди. Нима дейсиз энди, юрт –уларники, ҳукм –уларники, биз бир мусофир, хизматкормиз. («Қулмиз» дейишга ғурур йўл бермади). Шунинг учунми, иш бошқарувчи ҳар келганда полвонни турткилайди, бўлар-бўлмасга устидан кулади. Биз Жалилбойни «полвон» деб атаганимизни бир-икки марта эшитганди, шундан бери уни «Эй, болван!» деб чақиради. Бу сўзнинг асл маъносини билмаса ҳам, полвон унинг яхши сўз эмаслигини англайди. Биладию, лекин, индамайди. Нима қилсин, боя айтдимку, зўрники тегирмон айлантиради. Биз бир келгинди, сиғинди бўлсак. Агар Фролни бир мушт урса, барчамиз ишдан айрилишимизни у яхши тушунади, шунинг учун аламини ачига ютади.
Фролбек ҳафтада бир марта бизга озиқ-овқату яна бошқа керакли нарсаларни келтириб туради. То биз юкларни туширгунимизча буғулар қамалган қўрани кўздан кечирган бўлади, ишимиздан ўнлаб камчилик топади. Бунақада жониворлар ориқлаб кетишини, уларни яхши боқмаётганимизни, вақтида суғормаётганимизни, кўпроқ очиқ майдонда ўтлатмаётганимизни таъкидлаб тўнғиллайди, сўнг хўжайинга бу ҳақда албатта айтишини писанда қилади. Ҳайрон бўламан: ерга кўмилган улкан цистернадан ҳар куни юзлаб челак сув тортиб, буғуларни суғориш, ғарамлаб қўйилган пичандан ташлаш, уларнинг тагларини тозалаш ёки изғиринда изиллаб, бийдай далада, ҳеч вақо ўсмайдиган яйдоқ чўлда уларни айлантириб келиш қанчалик машаққат эканлигини наҳотки тушунмайди бу?
Гўштга топшириладиган буғуларни олиб кетгани ҳам Фролбекнинг ўзлари келадилар, усти очиқ катта машинада, ёнларига иккита йигит олиб. Аллақаерда бойнинг ўз кушхонаси бор, у кимларгадир гўшт ва тери ҳам топширади. Фрол –ўз номи билан иш бошқарувчи, бунақа пайтда у қўлини совуқ сувгаям урмайди, бутун ташвиш ҳалиги икки йигитнинг, қолаверса, бизнинг зиммамизда. Олиб кетиладиган молларниям унинг ўзи танлайди.
-Вот этого берите! Держи, не спи!-дея дўқ уради бизга.
Хуллас, бечоранинг вақти-соати етган, бугун уни бу ерга ажал ҳайдаб келган экан. Ўйлашимча, унинг полвонни ёқтирмаслигига яна бир сабаб бор. Икки ойча бурун уйи билан гаплашиш учун офисга борган полвон Алёнахоннинг ғамза ўқига дуч келган. Пишакка «пишт», товуққа «кишт» демайдиган полвон ўша куни ранги-рўйи бир алфозда, лекин, кўзлари оловланиб қайтиб келди.
-Нима гап, гаплашдингми уйингдагилар билан? –сўрали Садр ака.
-Э, уйдагилар тинч… -дудуқланди полвон, -лекин… анави…
-Намунча чайналдинг, полвон, тинчликми ўзи? –дея тағин тоқатсизланди Садр ака. Бу одам –орамизда ёши улуғимиз, шунинг учун учовимизниям сенсираб гапиради, менимча, бунга ҳаққиям бор. Ўрни келганда тергайди ҳам. Мана, ҳозир ҳам у полвоннинг имиллашидан бир ёмонлик аломатини сезгандай эди.
-Э, анови ўрис хотин… Бойнинг қизини айтаман-да! Нуқул зимдан қош учиради, қисталоқ… Бугун ҳам уй билан гаплашиб, даҳлизга чиқсам, турган экан. Бирдан… ёпишиб қолди, мочағар! Бўйнимга осилиб, кўкрагини кўксамга ишқаб, «О, мой богатир!» деб эшила бошлади. Шу пайт… аксига олгандай, Фрол кириб қолди…-полвон бурнини тортиб, ерга қаради.

Кўп ўтмай ёшулли қўлида кичкина телефон билан қайтиб кирди. Менинг савол тўла нигоҳимни пайқаб, «Фрол… марҳумники. Никитага қўнғироқ қилдим, кечга яқин келади» дея тўнғиллади. Сўнг ҳамон ширакайфга ўхшаб гарангсираб турган полвон билан паканани молларга қараб келишга жўнатиб, мени ёнига имлади.
-Ғанишер, сен, ҳарқалай, ўқимишли йигитсан, институтни битиргансан. Энди… бирон нарса қилиш керак, бўлмаса, полвон қамалиб кетади! Бегона юртда! Бизам қуруқ қолмаймиз. Бирон нарса ўйлаб топиш керак! –деди у бўғилгандай. Ёшулли ёғоч катнинг бир четида омонатгина ўтирар, мен бўлсам унинг рўпарасида тикка турардим. Хаёлимда кечки пайт бу ерда содир бўладиган воқеалар жонлана бошлади: ана, ғазаб отига минган бой ёнида иккита қуролли милиса билан етиб келди. У Фролнинг жасадини кўриб, унинг ёнига чўкка тушди-да, унсиз ёш тўка бошлади. Сўнг Садр ака билан қисқа гаплашди, суҳбат асносида полвонга икки-уч марта ўқрайиб қараб қўйди. Бироздан сўнг милисалар полвоннинг қўлига кишан солишиб, машинага тиқишди. Биз томонга ўгирилиб, «Ҳали сенларга ҳам навбат келади, ҳеч қаёққа кетолмайсанлар!» деб ўшқирди, сўнг икки машина изма-из вағиллаб жўнади…
Этим жунжикиб, бошимни силкиб қўйганимни кўрган ёшулли аҳволимни тушунди шекилли, афсус билан пастки лабини тишлади. Нигоҳларидан «Ҳолимизга вой, ука…» деган маънони англадиму, қўл-оёғим бўшашиб, ёғоч катга бемажол ўтириб қолдим.
-Хохолнинг ўлигини машинага ортиб, бирон узоқроқ ерга ташлаб келайми-а? –дедим ёшуллига аста..
-Барибир топишади… -деди у хўрсиниб.- Яхшиси, «Юраги тўсатдан хуруж қилиб ўлди» деймиз, бошқа илож йўқ. Агар милисаю духтур келмаса, бойга тушунтириш мумкин, лекин келишса…
Никита ҳам, ҳеч кимнинг миясига жўялироқ фикр ҳам келмади ўша куни. Ярим тунгача ухламай кутдик, аммо, бойдан дарак бўлмади. Соат ўн иккидан ошгач, ёшулли «Падарига лаънат..!» дея тўнғиллаганча уйқуга ётди. Бошқалар қандай ухлашганини билмайман, лекин, менинг кўзимга уйқу келмади: турли ваҳимали хаёллар бостириб келар, ўзимга эмас, олисда қолган оиламга, қолаверса, Жалил полвонга ачиниб, тинмай тўшакда тўлғанардим.
Тонгга яқин кўзим илинган экан, Носир пакана турткилаб уйғотди. Кўзимни очсам, полвон буғулардан хабар олишга кетган, Никита билан ёшулли Фролнинг қор босган жасади тепасида туришган экан. Қўл-бетимни ювиб, уларга яқин бордим. Бой саломимга сассиз бош ирғади, сўнг ёшуллига ўгирилди:
-Саша, сенлар кўпам ташвиш чекаверманглар. Бу ит ўзи ҳаддидан ошди сўнгги пайтларда. Кассадан бир неча марта пул ўмарганини сезиб юрардим, лекин, кўзинг билан кўриб, қўлинг билан ушламагандан сўнг… Бошқа ким ҳам оларди? Алёна оладими? Ё оқсоч кампирми? Уларга пул керак бўлса, ўзимга айтишади. Бултур хотиним вафот этди. Ўзини осиб қўйди… Аввалига ҳайрон бўлдим, соппа-соғ юрган аёл… Нима камчилиги бор эди? Кейин ўйлаб кўрдим: менимча, у манави ярамаснинг қўли эгрилигини сезиб қолиб, ўзига айтган, бу эса уни… Лекин, исбот йўқ-да. Ким билади, балки номусига ҳам … Тағин ким билади дейсан, Саша, бу итдан ҳар нарса кутиш мумкин эди. Булар ҳам камдай… қизимга … кўз олайтирди. У энди, аёл киши, ёш нарса… Бир-икки марта Фролдан шикоят қилди, менам бу ифлосни сўкдим, бўйнини эгиб, тагини ҳўллаган боладай турганини кўриб, тағин раҳмим келди. Кечирдим.
-Бунинг ота-онаси…
-Ҳеч кими йўқ унинг,- деди бой асабий қўл силтаб, -Ўғрилик, зўравонлик учун икки марта қамалиб чиққач, шаҳарга сиғмай қолган, икки йил олдин шу ерга келди. Раҳмим келди, ишга олдим. Ота-онаси ўлиб кетган, ака-укаси йўқ, оила қурмаган. Одам бўлар деб ўйлагандим…Лекин, бу ярамас…
Ёшулли унга марҳумнинг полвонга тирғалишларини, беҳисоб ҳақоратлару камситишларини, бизга қилган пўписаларини эринмай сўзлаб берди. Бой изма-из тамаки тутатар, ора-сира Фролнинг жасадига жиркангандай қараб қўярди. Ниҳоят, у тамаки қолдиғини четга улоқтириб, менга ўгирилди:

-Гена, ёнингга полвонни ол-да, манави махлуқнинг жасадини вездеходга ортиб, бу ердан нарироққа элтиб ташланглар! Йиртқичлар еб кетсин ифлос мурдасини! Тфу! – У шундай деб жасад томонга нафрат билан тупурди. Полвонни чақириш учун ортимга ўгирилаётиб, ногоҳ Садр аканинг чеҳрасига кўзим тушди: у алланечук оқариб кетган, лаблари пир-пир учарди. Қирра бурни устига қалқиб чиққан реза терни бармоғи билан сидириб, кескин бош силтади.
-Йўқ! –деди у қатъий, -Жасадни дафн этамиз!
-Саша, зачем тебе такой…
-Послушай, Бугор! У нас так не принята! Ғанишер, анови икковини чақир, белкуракларни олиб, баракнинг орқа томонидан, қибла тарафдан гўр қазишсин.
-Тушунмайман сенларга! Итга –ит ўлими! Фролнинг ҳеч кими, ҳеч нарсаси, ҳатто паспортиям йўқ эди! У аллақачон ўлиб бўлганди аслида! –тўнғиллади бой.
Ёшулли унинг гапига эътибор ҳам бермади. Бироздан сўнг полвон билан пакана қабр кавлашга кетишди, ёшулли билан иккимиз жасадни барака олиб кирдик. Садр ака печда сув иситди, сўнг марҳумнинг кийимларини ечиб, уни тахта кат устида бир амаллаб ювдик. Ниҳоят, Садр ака тўшагининг остини кавлаштириб, тўрт-беш метрлик оҳорли оқ мато чиқарди. Хаёлимга ногоҳ босиб келган фикрдан баданим жимирлаб кетди: ёшулли бу сурпни ўзи учун олиб келган, ўзига асраб қўйган! «Мусофир юртларда ажалим етса, мусулмон одати бўйича кафанлаб кўмишсин» деган ниятда… Ё худойим-ей! «Ўлимини бўйнига олмаган –кофир» дейишарди боболаримиз. Буни қаранг, бир мўмин-мусулмонга аталган кафанлик кимларга насиб этди…
Бир соатча вақт ўтди, ниҳоя, йигитлар кириб келишди. Музлаган ерни кавлаш учун қанчалик қийналишгани уларнинг бўғриққан юзларидан билиниб турибди. Бу орада бизам ишни тугатдик. Худораҳмати Фрол энди оппоқ сурпга ўралиб, чиройли бўлиб (астағфирилло!) ётарди. Бизнинг ҳаракатларимизни индамай кузатиб, у ёқдан-бу ёққа бориб келаётган бой ёшуллига ҳайрат билан тикилар, гўё уни тушунишга уринаётгандай эди.
Садр аканинг бу ишлари таъбимга ўтиришмади. Тўғри-да, халқда “Итга –ит ўлими” деган гап бор. Бу ярамас Фрол қонимизни ичдику, унга бунча иззат-ҳурматни ким қўйибди!? Ётавермайдими қор босган бирон овлоқда, йиртқичларга ем бўлиб!
-Бу дейман, ёшулли... Иҳм-м... Ҳали жанозаям ўқирсиз, бу кетишда? Бу ғайридин, чўчқадан фарқи йўқ бир...
У илкис бошини кўтариб, кўзларимга шундай тикилдики, гўё томирларимдаги қон музлаб қолгандай бўлди! Тилим тутилиб, сўзлар бўғзимга тиқилди. Бу нигоҳни бир умр унутолмасам керак...
-Биринчидан, яхшими-ёмонми, бу –одам! –деди у ияги билан майитни кўрсатиб, -Иккинчидан, сен балки эшитмагандирсан, илмли одамлар айтишадики, инсон боласи қайси миллатга, динга мансуб бўлмасин, у онадан мусулмон бўлиб туғилади. Тангри белгилаб берган йўлдан адашиб кетиши... бу энди бошқа масала. Худо биттами, демак, дин ҳам битта! Бошқа гаплар бир пул! Жаноза... жаноза ўқишни билмайман, лекин уч-тўртта сурани эплаб тиловат қилиш қўлимдан келади.
Индамай ерга тикилдим, вужудимни хижолат тери босди. Мен, олий мактабни битирган бола мана шу оддий бир одам, қишлоқда яшовчи деҳқон даражасида ҳам фикрлай олмас эканман... Декин, барибир ич-ичимдан бир овоз “Бу ишлар тўғри эмас!” деб тинмай такрорлаётгандек эди.
Ташқарида ҳаво тағин айний бошлаганди, изғирин кучайиб, саҳардан учқунлай бошлаган қор йириклашганди. Майитни нарвонга ортиб, қабр бошига элтдик. Уни лаҳадга эҳтиётлаб қўйгач, бир сиқимдан тупроқ ташлаб, сўнг қабр оғзини беш-олтита харию тахта бўлаклари билан бекитдик. Кўмиб бўлгач, ёшулли «Ўтиринглар» дегандай ишора қилди, ҳаммамиз қабр бошида чўнқайдик. Садр аканинг мунгли тиловати қор босган чексиз кенглик узра тарала бошлади:
-Аузибиллаҳу минаш шайтону рожийм, бисмиллаҳир роҳманир роҳийм…

Назаримда нафақат атрофимиздаги, балки бутун коинотдаги барча ҳаракатлар бир зумга тўхтаб қолгандек бўлди. Боягина ёшуллига пешхезлик қилиб, Фролнинг жасади фақат йиртқичларга ем бўлишгагина лойиқ дея фикр юритганим учун ўзимни тинмай сўкаётгандим. Ёнимдагиларга сездирмай, аста бош кўтариб, атрофга алангладим. Борлиқда фақат ҳадсиз ғуссаю ғамга йўғрилган овоз янграр, бу сас қалин қор пардасини ёриб, тўғри само тоқига санчилар, сўнг қайта пастга эниб, юракнинг, тафаккурнинг энг чуқур қатламларигача кириб борарди.
-Қул аъувзу бираббил фалақ мин шарри мо холақ…
Бу каби тиловатларни минглаб бора эшитиб, дийдаси бир қадар қотгганлар жимгина бош солиб тинглашар, умрида илк бор эшитаётган бой эса кўзларидан думалаётган ёшга ҳам эътибор бермай, сарҳадсиз оқ кенгликка киприк қоқмай жим термуларди. Эҳтимол, мана шу овлоқда ўтаётган умри, кўрган-кечирганлари, раҳматли аёли хаёлида гавдалангандир? Соғ бўлгур, кўнгли бўш одамга ўхшайди.
Дуойи фотиҳадан сўнг барча ўрнидан турди. Полвон билан пакана белкуракларни олиб, илгарилаб кетишди, мен бой билан ёшуллига эргашдим.
-Что это, Саша? Что за песня? –сўради Никита ёшуллини қўлтиқлаб олиб.
-Молитва… Стихи из Корана…
-О боже! Это… просто чудо! Научи меня, а?
-Потом поговорим, Бугор…
-Ладно… А почему никто из вас не плакал? –деди бой ўзининг бояги ҳолатидан уялгандай.
-Не знаю… Бугор, ҳарқалай, милисага билдириб…
Бой «Кераги йўқ!» дегандек бош чайқали, бироз ўтгач эса тўнғиллади:
-Да ладно..! Уверяю тебя, его, этого гада никто даже не вспомнить! Бир ит бор эди, йўқ бўлди! И всё!
Барак олдига келгач, бой менга юзланди:
-Гена, оставайся тут, остальние едут со мной.
-Нима гап? –деди ёшулли сергак тортиб.
-Ҳаммаси жойида, Саша. Мен билан юринглар, уйларингга қўнғироқ қилинглар. Маошларингизни, ўтган ойлардагиларниям қўшиб, биратўла олинглар. Менга… бировнинг ҳаққи керак эмас. Мен сизларни… билмас эканман. Умуман! Что за народ, а? Такой великодушний… Тушдан кейин, Саша, сен билан бирга шаҳарга борамиз, болаларнинг уйларига пул жўнатамиз. Бирга! Тушуняпсизларми?
-Тушунарли, -деди ёшулли ним табассум билан,- Ғанишер, молларга эҳтиёт бўл. Сенлар, қани, машинага чиқинглар. Носир, вездеходни ҳайда, полвонни ёнингга ол. Мен Бугор билан кетаман.
Улар жўнашди, машиналар ортидан узоқ тикилдим, сўнг беихтиёр осмонга қарадим: самовот оппоқ эди. Кечаги тундлик, юракни эзувчи бирхиллик қайгадир йўқолгандай, бу сарҳадсиз оқ салтанат кўз ва руҳга ором берарди. «Бечора Фролнинг қабрини аллақачон қор қоплагандир…» деган фикр хаёлимдан ўтди. Унинг сурбетларга тиржайиб турган чеҳраси кўз олдимга келди, асабни эговловчи хирилдоқ, ёқимсиз кулгуси қулоқларим остида жаранглагандек бўлди. Раҳматлик, жуда… яхши одам эди-да…

Ўзи бугун эрталабдан ҳаво ҳам, одамларнинг кайфиятиям расво эди.. Осмон ҳар кунгидан кўра қорайиброқ кўринди, негадир Садр ака ҳам бўлар-бўлмасга тўнғиллай бошлади. Чап ёни билан турган кўринади. Ўзимнинг ҳам ичимга чироқ ёқса ёримасди. Рост-да, уйга на телефон қилиб бўлади ва на тўрт танга пул жўнатишнинг иложи бор. Уйдагилар мени бедарак йўқолганлар қаторига қўшиб қўйишмаган бўлишсин-да, ишқилиб. Ота-онамку, майли, улар тушунишади, мусофирликнинг нони қаттиқ, лекин, хотиним билан икки ўғлим… Аёлим бечора, катталарга, болаларга билдирмай, яширинча кўз ёш тўкаётгандир. Москва яқинида ишлаганимизда ҳар ҳафта уйга қўнғироқ қилардим, имконим етганча пул жўнатардим. Қаерданам мана шу Носир паканага йўлиқдим-а?! Анови туллак метисни, Серикбайни топиб келган шу-да! Гапига қараганда, Серикнинг отаси ўзбек, онаси қозоқми ва ёки бунинг тескарисими, ишқилиб, бир чаламиллат-да. Занғар, нуқул қозоқча гапиради.
-Вай бўй-ўв, ширақдарим, сиздерге не бўлди? Булай хўр бўлип юрипсендер? Сиздерге жахси бир жумуш тапиб берем! –деди у бит кўзларини йилтиратиб. Айтишича, ўша «яхши бир юмуш»да бизнинг ҳар биримизга ойига бир ярим минг доллардан тўлашар экан. Ҳар ойда нари борса уч-тўрт юзни зўрға топиб юрган биз каби бандаларга бу Алибобонинг хазинаси бўлиб кўринди-да. Ўйлаб ўтирмай рози бўлдик, ўрмон хўжалиги раҳбари Виктор Петровичнинг норозилигига, маошимизни кўтариш ҳақидаги ваъдаларигаям қарамай, Серикбай билан кетишга рози бўлдик. Борган еримизда нима қилишимизни сўраган Садр акага у ялтоқлангандек тиржайди:
-Мал бақасандер! Шарвачилик-де, аға! Ақшани кўп береди.
Совуқ ўлкага борадиган самолётга ўтирганимиздаям, ҳатто Томскка келиб тушганимиздаям ҳавонинг бу қадар совуқ бўлиши ҳеч кимнинг хаёлига келмаган, барчанинг хаёли «ақча»да эди. Алқисса, аввал автобусда, сўнг вездеходда анча юрдик. Ниҳоят, бир тупканинг тагига келиб тушдик. Нақ тундра дейсиз! Бундай овлоқда ферма ташкил этиб бало бормиди бу Никита деган хумпарга… Мангу музлар, юз йиллаб эримаган қорлар ҳукмрон бўлган бу макон улкан уммонга яқин, ўн икки ой аччиқ изғирин эсиб туради. Мана шу худонинг ўзиям унутган хилватда биз –тўрт оғайни буғу боқамиз. Ферма эгаси Никита Бугров бизни Серикбайдан сотиб олганлигини икки гапнинг бирида пеш қилади. Тўғрироғи, Чалабой бизни алдаб чақирди ва Никитага сотиб юборди! Ўшанда, бу қарғиш теккан маконга илк келган кунлари бизни кулиб қарши олган Никита бора-бора тўнини тескари кийди: қозоқ айтганидек, ҳар қайсимизга ойига бир ярим минг эмас, минг доллар тўлашини айтди. Биз шукронали халқмиз, бунгаям кўндик: майли-да, ҳарқалай, минг дегани уч юздан кўпроқку! Лекин, Никитабой пулни қўлимизга бермай, ҳар қайсимизнинг манзилимизга ўзи юборадиган бўлди. Шукронани унутганимиз йўқ, бунисигаям рози бўлдик: нима бўлгандаям, уйга пул боряптику. Олдинига бой ойига бир бора шаҳарга бориб, келишилган пулни Ўзбекистонга юбориб турди, кейинчалик эса турли баҳоналар тўқий бошлади: бу ой даромад яхши бўлмади, келаси ойда қўшиб жўнатаман ва ҳокозо. Бунинг устига, Подмосковьеда баъзан ҳафтасига, айрим пайтлар эса кунора уй билан телефонлашиб турардик, бу ерда эса бой икки-уч ойда бир марта ўз телефонидан қўнғироқ қилиб, Ўзбекистонни улаб беради. Унинг офиси биз ишлайдиган ердан анчайин олис, гаплашиш пайти етганда ё ўзи келади вездехода (Носир пакана бу япасқи, аммо, кучли машинани «ҳарердаюрар» дейди), ё бўлмаса иш бошқарувчиси Фролни жўнатади, уйи билан гаплашадиган киши у билан офисга кетади. (Аслида бой «офис» деб улуғлайдиган биноям иккита ёғоч кулбадан бошқа нарса эмас, лекин, нима бўлгандаям иссиқ, компьютеру телефон деган матаҳлар бор).

Ҳикоя
ЎЗБЕКЛАР
(Устоз Шукур Холмирзаев хотирасига)
Жасаднинг юз-кўзларини юпқа қор пардаси ёпа бошлаган, оёқ-қўллари тарвақайлаб, бўйни ғалати, нотабиий буралганча ётарди. Юз килодан оғирроқ бўлган бу вужуднинг бўйнини синдириш учун нечоғлик улкан куч керак бўлишини ўйлаган сайин этим жунжикиб, баданимда чумоли ўрмалагандек бўларди. Қизиқ, бир неча ойдан бери сен билан ёнма-ён, елкама-елка ишлаб юрган, чумолигаям озор бермайдиган, ўн оғиз гапга бир оғиз жавоб берадиган киши худди асрлар бўйи ухлаб, сўнг бирдан уйғонган вулқондай портласа… Садр ака айтгандек, қурбақаниям босаверсанг, охир «вақ» дер экан-да. Бўлмаса, Жалил полвоннинг бировга қаттиқ гапирганини ҳали ҳеч ким кўрмаган. Қаранг, шундай мусичаи беозор йигит бирдан…
Баракка кирдим. «Буржуйка» ланғиллаб ёнар, хонани ичимсиқ ҳид қоплаганди. Мазутми, бир балоларни ёқишяпти, менимча. Садр ака тахта ўриндиқда иягини қашлаганча, ингичка мўйловчаси ўзига ярашибгина ўтирарди. Ота-бобоси асли Хоразм томонлардан бўлгани учунми, биз уни кўпинча «ёшулли» деб чақирамиз. Мана ҳозир ёшулли эртанги кун, бизнинг тақдиримиз учун чора излаётгандек ўйга ботганди. Носир бир чеккада пахталик камзулининг йиртилган жойларини ямашга уринар, Жалил полвон печка олдида чўнқайиб ўтирганча …йиғлаётганди.
-Валенкангни қоқиб кирмайсанми, қара, салкам бир челак қор опкирдинг ичкарига, шундоғам баракнинг ботқоқликдан фарқи қолмади…- тўнғиллади Садр ака аста. Оёғимга қарадим: ростданам пиймамга ёпишган қорлар ҳарорат таъсирида қўпиб, пастга тўкилаётганди. Уларни буткул қоқиб тушириш учун оёғимни сал кўтардим, аммо оёқ ости балчиқ эди. Ортга тисланиб, остонада ётган қаттиқ супурги билан қорларни тушириб, печкага яқинлашдим. Кўп ўтмай баданимга ҳарорат ўрмалади.
Жалил полвон пиқиллашдан тўхтаб, кўзларимга мўлтираб қаради. Унинг нигоҳларида «Энди нима бўлади?» деган сассиз саволни илғаб, кўзимни олиб қочдим, сўнг Садр акага ер остидан син солдим. У ҳамон иягини онда-сонда бармоқ учлари билан қашлаб, пастки лабини тишлаганча ўй сурарди. Носир пахталикни четга ташлаб, ўрнидан турди-да, аста томоқ қирди:
-Иҳм-м…
-Ўтир, -деди Садр ака ҳорғин,- Каллани жойига қўйиб олайлик…
-Каллани? - Носир пакана ҳеч балони тушунмай, унга мўлтиради.
-Ўтир дедим! –ёшуллининг зардасидан сўнг пакана нари кетди. Афтидан у «каллани жойига қўйиш» деганда фақат самогонни тушунарди.
Печка олдидаги тўнкарилган ёғоч қутида ўтириб, нарироқдаги икковини зимдан кузата бошладим. Носир, боя айтганимдай, паканадан келган, думалоқ жуссали, кўзлари қисиқ йигит. Йигирма бешлардан ошган, хотини билан қизини қолдириб, шу совуқ ўлкаларда тўрт танга пул деб юрибди. Фарғонанинг аллақайси бир туманида суғурта агенти бўлиб ишлаган бу йигитнинг сурбетроқ феъли бор, сиртига сув юқтирмайди, баъзан сал гапга асов отдай гижинглайди, лекин, завқи баланд, улфатбозлиги учун ҳар қандай даврага сингиб кета олади. Полвон эса… Энди, унинг феъл-атвори, ранги-рўйи, қадди-бастини таърифлаш учун шоир бўлиш керак! Ҳар елкасида бир одам ўтирсаям жой ортиб қоладиган, кўкси қабариқ, сочлари силлиқ, қўй кўзлари дунёга ҳамиша ҳайрат билан боқадиган бу йигит ҳатто юзига қўнган пашшаниям ўлдирмайди, куракдай қўлини аста силкиб, ҳайдаб қўяқолади. Тоғликлардан, болалигидаёқ отаси ўлиб, онаси бу етимчани ташлаб кетган, Жалилбойни бобосю момоси тарбиялаган экан. Ўзининг айтишича, отаси ҳам унда-бунда кураш тушиб юрган, аммо ўта мулойим феълли одам бўлган экан. Баъзан ўзимча ўйлайман: полвон хотининиям сизлаб гапирса керак. Буни бугун нима жин урди экан..?

УРУШ БЎЛМАГАН ЖОЙЛАР

(Буюк Ғалабанинг 75 йиллигига)

Бу ерларда жанг бўлмаган, кезмаган аччиқ тутун
Далаларда қолгани йўқ сон-саноқсиз жасадлар,
Снарядлар портламаган, уйлар ҳам қолган бутун
Бутун қолган боғу роғлар, бутун қолган сарҳадлар.

Бари бутун қолган… Аммо, қани, ким айта олур:
Бу ерларда бутун қолган биронта дил қолганми?
Ўқ тегмаган бирон орзу, дарз кетмаган бир ният
Ёш тўкмаган биронта кўз, бедард кўнгил қолганми?

…Шумқадам, тунд бир саҳарда кампир ўтди оламдан
Кутмаганда жон берди у, бир газ ерни тўлдирди,
Аммо, шўрлик ўлгани йўқ йўқчиликдан ё ғамдан
Мен биламан, уни асли душман ўқи ўлдирди!

Сулув келин эсдан оғиб қолди ногоҳ, алҳазар
Сочин ёзиб чопар тунлар, қичқиради «Йўқ-йўқ-йўқ!»,
«Қорахат»ни силкитганча қишлоқ кезар дарбадар
Мен биламан, келинчакнинг миясига теккан ўқ!

Саккиз яшар бола ўлди, қучоқлаб кетмонини
Юзларида –ажин тўри, бармоқлар тилка-тилка,
Фақат заҳмат сўргани йўқ тандаги дармонини
Болакайнинг юрагини юлиб кетган осколка!

Тўрт йил қора қузғунлардай ўлжа излаб, шайланиб
«Қорахат»лар қанот қоқди бу қишлоқлар устида,
Тўрт йил ёвнинг ўқи учди «қорахат»га айланиб
Ўғиллари жангга кетган оналарнинг қасдида.

Бу ерларда жанг бўлмаган…
Каналга уланинг👇👇👇👇
@abdunabihamro