AHBS

​​Kompyuterning eng katta dushmani
#coremavzular
Kompyuterning eng katta dushmanini bilasizmi? Viruslar deysizmi? Yo’q! Bilimsiz foydalanuvchimi? Yo’q! Resurslar yetishmovchiligimi? Yo’q! Keling coremavzular turkumini shu qiziqarli savolga javob topishdan boshlaymiz.

Fizikaning ta’siri
Ha, Siz maktabda o’rgangan oddiy fizika kompyuterning eng katta dushmanidir. Aniqrog’i moddalarning o’tkazuvchanlik qonuniyati kompyuter tizimlarining aynan shunday holatga kelishiga sababchi bo’lgan. O’tkazuvchanlik hossasi umumiy olganda jismning vaqt o’tishi bilan elektr kuchlanishi natijasida ishlab chiqaruvchi issiqligiga ta’sir qiladi. Issiqlik esa o’z o’rnida jismning elektr tokining o’tkazuvchanligiga salbiy ta’sir qiladi. Demak, kompyuter tizimlarida eng katta dushman — bu issiqlikdir!

Qanday yechimlar qilishga urinishlar bo’lgan?
Kremniy. Eng birinchi bo’lib olim-muxandislar bir necha turdagi moddalarni tekshiruvdan o’tkazib, aynan kremniyda to’xtalishgan. Uning o’tkazuvchanligi yuqoriligi, issiqlikka nisbatan chidamliligi kompyuter tranzistorlarini ishlab chiqarishda hozirgacha eng asosiy modda sifatida turishini ta’minlamoqda.
O’lchamlar. Keyingi o’rinda issiqlikka qarshi kurash o’lchamlarni kichiklashtirish orqali bo’lgan. Ya’ni, fizika qonuniga asoslanib — yuzasi kichik bo’lgan jismning issiqlik ishlab chiqarish darajasi nisbatan past bo’lishi — tranzistorlar o’lchamlari kichiklashtirila boshlagan. Albatta bu zo’r yechim, ammo ayni damda 3 nanometr o’lchamga kelib, muxandislar oldida o’lchamlar chegarasi muammosi kelib qoldi. Chunki 3 nanometrdan kichik o’lchamda kremniyning o’zi o’z sifatlarini yo’qotishni boshlaydi.
Yadrolar. Keyingi o’rinda bitta protsessor ichida vazifalarni taqsimlovchi va mantiqan bir xil ishni bajaruvchi yadrolar (miya, oddiy qilib aytganda) joylana boshladi. Bu yechimning ikkita kuchli jihati mavjud — 1) vazifa taqsimoti ish bajarilish tezligini oshiradi; 2) issiqlikni yadrolar orasida boshqarish qulayligi (qizib ketgan yadro to’xtatib turiladi).
Throttling. Yadrolar yordam bermay qo’ygan holatda yangi protsessorlar o’z tezliklarini sun’iy ravishda sekinlashtirishni o’rganib oldilar. Bu hodisa Throttling deb ataladi, uning maqsadi issiqlik o’ta yuqori darajaga ko’tarilib ketgan taqdirda, ichki tizimga ta’sir bo’lmasligi uchun Boshqaruvchi Qurilma (Control Unit) yadrolar tezliklarini 20%dan 80%gacha sekinlashtirshi mumkin. Bu holatda bjariluvchi ishlar natijasi ham o’ta sekinlashishi kuzatilishi mumkin.
Energy-efficient Core. Yana bir zamonaviy yechimlardan biri — bu bitta protsessorda ikki turdagi yadrolardan foydalanish. Bu degani bitta protsessorda ham kuchsiz-effektiv (Energy-efficient Cores), ham kuchli yadrolar (Performance Core) o’rnatiladi. Oddity sodda vazifalarda effektiv yadrolar ishlaydi, biror o’yin yoki murakkab dasturlar ishga tushirilganda esa kuchli yadrolar ishlatiladi. Bu ham qizib ketish muammolarini kamaytiradi.

Ortiqcha qizib ketishning muammolari
Ortiqcha qizib ketish protsessorga salbiy ta’sir o’tkazadi. Birinchi o’rinda, albatta, fizik xossalarga ta’sir bo’ladi, ya’ni protsessor o’tkazuvchanligi sekinlashib, uning ishlashi ham sekinlashadi. Ikkinchi o’rinda, doimiy ravishda issiqlikda ishlagan protsessor tranzistorlari kuyib, erishni boshlaydi. Bu esa o’z o’rnida protsessorning ilgarigi tezlikka chiqa olmasligini ta’minlaydi.

Tavfsiyalar
- Kompyuteringiz uzoq vaqt yaxshi xizmat qilishi uchun uning ortiqcha qizib ketishining oldini oling.
- Haddan tashqari issiq muhitda ishlatmaslikka harakat qiling, yoki vazifalarni kamroq yuklating.
- Bir vaqtning o’zida o’ta og’ir vazifalar sonini kamaytiring.
- Sovutish tizimini 6 oyda bir marotaba tozalab turing.

P.S.: Agar ishlatilgan komputer olish niyatida bo’lsangiz, iloji boricha uzog’i besh yil ishlagan kompyuter oling. Undan ortiq ishlagan kompyuter protsessori kerakli kuchlanishda ishlab berishiga kafolat bo’lmaydi.

Ilm izlashdan to’xtamang!
@app_hbs

​​Nega mening portfolio-m hech kimga yoqmaydi?

"Assalomu alaykum! Men dasturlashga N oy oldin kirib kelganman va K tilini o'rganganman. Shu davrda bir necha ishlar qilib portfolio-ga qo'ydim, ammo ish beruchilarga uni ko'rsatsam, ko'pchilik ish beruvchilarga u yoqmaydi. Nima qilsam bo'ladi? Muammo nimada?"

Aksariyat yoshlarda bu muammo o'ta katta hisoblanadi. Ular bir necha proyektlar qilishadi, GitHub sahifalarini iloji boricha boyitishga harakat qilishadi, ammo negadir ish beruvchi bu protfolio-ni ko'rganida suhbatga chaqirmay qo'ya qoladi. Keling, bugun shu muammoni ko'tarib, unga yechim izlab ko'ramiz.

Ishlar "chala-pulcha" qilingan
Aksari hollarda biz bir narsani guvohi bo'lamiz: "Protfolio bormi?", deb so'raganimizda, "Ha, bor, ammo hammasi ham bitmagan", degan so'zlarni eshitamiz. GitHub-ga kirganda esa, proyektlarning deyarli hammasi "yarimta" bo'lib yotganini kuzatamiz. Ishga kirishdan avval Sizda bunday kamchilik kuzatilmasligi shart, shuning uchun hamma proyektlarni bitirib qo'yishingiz kerak.

O'ta sodda ishlar
Hozirgi davrda deyarli barcha o’quv markazlarida til yoki texnologiya o’rgatilish jarayonida misol sifatida bir xil proyektlar tanlanadi. Book Store, Task Manager (To-do list) va boshqa shunga o’xshash proyektlar deyarli barcha dasturchilar tomonidan bajarib ko’rilgan bo’ladi. Albatta, bu proyektlar texnologiyani o’rganishga katta yordam beradi, ammo ular kompaniyalar uchun o’ta sodda hisoblanadi. CRUD-lar va shunga o’xshash standart amaliyotlar ayni damda kompaniyalar uchun o’ta sodda narsa deb qabul qilinadi. Shuning uchun ham ishga kirishga talabgor odam bu proyektlarni ko’rsatganida, ish beruvchi uni hech narsa qilmagan deb qabul qiladi.

Klonlar
Asosan Frontend dasturchilar orasida ommalashgan bu uslubda, yosh dasturchilar biror ommaviy servisning klonini, ya’ni nusxasini ishlab chiqarishga urinib ko’rishadi. Netflix, Spotify konlarini maqtanib ko’rsatishga urinib ko’rgan bu dasturchilar ham ish beruvchi e’tiborini o’zlariga qarata olmaydilar.

Tavfsiyalar

Eng avvalo, portfolioga qo’shmoqchi bo’lgan proyektingiz haqiqatdan ham murakkabligiga e’tibor qarating. U oddiy CRUD-lardan iborat bo’lmasligi lozim. O’zingiz yozayotgan proyektda biror murakkab tizimni ishlab chiqishga urinib ko’ring. Misol uchun, Book Store qilayotgan bo’lsangiz, unda kitoblarni baxolash tizimini o’zingiz ishlab chiqing. Yoki misol uchun, foydalanuvchi ko’rgan kitoblariga asoslanib shu janrda yoki shu yozuvchiga o’xshash yozuvchilarni taklif qiluvchi algoritmni ishlab chiqing. Bu Sizning proyektingizda oddiy CRUD-dan tashqari boshqa mantiqan murakkab algoritmlar borligini ko’rsatadi.

Klon dasturlarda ham xuddi shunday holat: Siz ishlab chiqayotgan klon dasturda Siz oddiy kopiyani emas, balki undagi biror murakkab tizimning algoritmini bajarishingiz kerak.

Aslida, ish beruvchi Sizni tekshirayotganida murakkab mmuammolarga qanday yondashuv bilan yechim berganingizni tekshiradi. Shuning uchun ham Odatiy CRUD-larni yozish, yoki stadart freymvork metodlaridan foydalangan holda proyekt tuzish hech kimni qiziqtirmaydi.

Bundan tashqari Siz o’yinlarni ishlab chiqishingiz ham, Sizga foydali bo’ladi. Misol uchun quyidagi o’yinlarning kodini o’zingiz yozishga harakat qilib ko’ring:
- Sudoku
- Chess
- Minesweeper
- Snake

Bu o’yinlar Sizni dasturlashda chuqurroq fikrlay olishga yordam beradi. Yodda tuting, Yaxshi dasturchi ko’p freymvork biluvchi dasturchi emas, balki istalgan muammoga har doim yechim topa oluvchi odam bo’ladi.

Kompaniyalarda ayni damda CRUD-lardan ancha murakkab bo’lgan tizimlar ishlab chiqilmoqda, shuning uchun ham, Sizni ishga oluvchi odam Sizning aynan shunday tizimlarda ishlay olishga layoqatingizni tekshiradi.

Ilm izlashdan to'xtamang!
@app_hbs