#علوم_و_فنون_ادبی_دهم
#کارگاه_تحلیل_متن_فصل_اول
کارگاه تحلیل متن فصل اول
سوال 1⃣
🛑نوع لحن:
روایی و داستانی- در ابتدا متن با آهنگ نرم و کشش آوایی خوانده می شود و در ادامه به تناسب تغییر فضای داستان و شخصیت ها از لحن های دیگر بهره می جوید.
🛑قلمرو زبانی:
به کار گیری «حکیم» به جای «دانشمند»، «سرا» به جای « خانه»/ کاربرد «در خورد» به جای «درخور» / جمله ها: ساده و کوتاه اند/ به کار گیری واژگان فارسی/ ساختمان بیشتر واژه ها ساده است. زبان شعر ساده و روان است.
🛑قلمرو ادبی:
قالب شعری: مثنوی / به کار گیری آرایه های لفظی: جناس: جمع و شمع، باک و خاک/ استعاره: قفس /تشبیه: همچو پروانه، یار یک دل چون صدف/مراعات نظیر: کیمیا، صدف و در، پربها
🛑قلمرو فکری:
به این نکته می رسیم که عارفان تعلق خاطر به دنیا و ظواهر دنیایی ندارند و در دنیای مادی کنونی انسان های با معرفت و راستین بسیار کم ونایاب هستند.
🛑نتیجه گیری و تعیین نوع:
نبودن دوست همدل، یار یکدل و روشن ضمیر بسیار گران بهاست و مردان حق تنها هستند.
نوع ادبیات: تعلیمی، اندرزی
سوال2⃣
🛑قلمرو زبانی:
۱-کاربرد واژگان عربی: فسق ،فجور
۲-جمله ها کوتاه هستند.
۳-به کار گیری «لهو ولعب» به جای «خوش گذرانی»
۴ ...کاربرد« را» به معنی « برای» در جمله «خرج فراوان کردن، مسلم کسی را باشد.»
۵-کاربردهای کهن: ملاح، خشک رود، پیشمانی خوردن
🛑قلمرو ادبی:
۱ -سجع بین کلمات «روان و گردان»
۲ -کابرد تمثیل : اگر باران به کوهستان نبارد
۳-کنایه:دست بر دست زدن : کنایه از افسوس خوردن
۴-تضاد میان: خشکی و باران
۵-کنایه: دم گرم من در آهن سرد او اثر نمی کند.
🛑قلمرو فکری:
۱- نداشتن مدیریت خرج و دخل زندگی موجب پشیمانی می گردد.
۲- کسانی که پند نپذیرند دچار حسرت و افسوس می شوند.
۳-توصیه به رعایت خردمندی و ادب رفتاری.
۴- نوع ادبیات : تعلیمی - اندرزی
🛑سوال3⃣
نمونه های زیر را از دید حسّ و حال فضای شعری و عاطفی بررسی کنید.
ای آن که غمگنی وسزاواری
وندر نهان سرشک غم همی باری
رفت آنکه رفت و آمد آن که آمد
بود آن که بود خیره چه غم داری ؟ «رودکی»
✅فضای حاکم بر شعر سنگین و غم انگیز است و بین وزن و آهنگ با محتوا تناسب دارد.
🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸
بیا تا گل برافشانیم و می در ساغراندازیم
فلک راسقف بشکافیم و طرحی نو دراندازیم «حافظ»
✅ادبیات غنایی، عاطفی، فضای حاکم بر شعر شاد و شورانگیز است محتوا با وزن و آهنگ تناسب دارد.
🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸
این مطرب از کجاست که بر گفت نام دوست
تا جان و جامه بذل کنم بر پیام دوست
دل زنده می شود به امید وفای یــــــــار جان
رقص می کند به سماع کلام دوست «سعدی»
✅غنایی، اگر با لحن عاطفی خوانده شود بیشتر می توان با فضای شعر ارتباط برقرار کرد وزن شعر نرم، آرام ولطیف است.
🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸
جامی است که عقل آفرین می زندش
صد بوسه زمهر بر جبین می زندش
این کوزه گر دهر چنین جام لطیف
می سازد و باز بر زمین می زندش «خیام»
✅علمی، وزن به کار رفته در این شعر سنگین است، حس وحال متفکرانه و آمیخته به حسرت واندوه دارد.
🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸
خروشید کای فرخ اسفندیار
هماوردت آمد برآرای کار «فردوسی»
✅نوع شعر حماسی است وزن وآهنگ کوبنده و کوتاه است بار عاطفی حاکم بر این سروده پهلوانی - دلاوری و جسورانه است.
🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸
وقت را غنیمت دان آن قدر که بتوانی
حاصل از حیات ای جان یک دم است تا دانی «حافظ»
✅نوع آن تعلیمی است .فضای عاطفی حاکم بر شعر ملایم و اندرزی و نصیحت گرایانه است.
🛑سوال4⃣
در بیت های زیر ،نمونه های واج آرایی و واژه آرایی را بیابید.
گوشه گرفتم ز خلق وفایده ای نیست
گوشه چشمت بلای گوشه نشین است «سعدی»
✅واج آرایی: صامت /گ/،/ش/
واژه آرایی : گوشه
🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸
ما چون ز دری پای کشیدیم کشیدیم
امید ز هر کس که بریدیم ،بریدیم
✅واج آرایی: صامت /م/، مصوت/ای/
واژه آرایی: کشیدیم، بریدیم
دل نیست کبوتر که چو برخاست نشیند
از گوشه بامی که پریدیم ،پریدیم «وحشی بافقی»
✅واج آرایی: صامت /ش/، /ک/، /د/
واژه آرایی: پریدیم
🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸
در زلف تو بند بود داد دل ما
در بند کمند بود داد دل ما
ای داد به داد دل ما کس نرسید
از بس که بلند بود داد دل ما «قیصر امین پور»
✅واژه آرایی: بند، بود، دل، داد، ما
واج آرایی: صامت /د/ ، مصوت /ا/
🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸
نه من ز بی عملی در جهان ملولم و بس
ملالت علما هم ز علم بی عمل است «حافظ»
✅واج آرایی: /ع/، /م/، /ل/
واژه آرایی: بی عمل
🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸
اگر جنگ خواهی و خون ریختن
بر این گونه سختی بر آویختن
بگو تا ســــــوار آورم زابلی
که باشند با خنــــجر کابلی «فردوسی»
✅واج آرایی:صامت /خ/، /ن/،/گ/، /ر/، مصوت /آ/
🔰علوم و فنون ادبی دهم
#تیمور_مرادی۹۹/۸/۲۵
#کارگاه_تحلیل_متن_فصل_اول
کارگاه تحلیل متن فصل اول
سوال 1⃣
🛑نوع لحن:
روایی و داستانی- در ابتدا متن با آهنگ نرم و کشش آوایی خوانده می شود و در ادامه به تناسب تغییر فضای داستان و شخصیت ها از لحن های دیگر بهره می جوید.
🛑قلمرو زبانی:
به کار گیری «حکیم» به جای «دانشمند»، «سرا» به جای « خانه»/ کاربرد «در خورد» به جای «درخور» / جمله ها: ساده و کوتاه اند/ به کار گیری واژگان فارسی/ ساختمان بیشتر واژه ها ساده است. زبان شعر ساده و روان است.
🛑قلمرو ادبی:
قالب شعری: مثنوی / به کار گیری آرایه های لفظی: جناس: جمع و شمع، باک و خاک/ استعاره: قفس /تشبیه: همچو پروانه، یار یک دل چون صدف/مراعات نظیر: کیمیا، صدف و در، پربها
🛑قلمرو فکری:
به این نکته می رسیم که عارفان تعلق خاطر به دنیا و ظواهر دنیایی ندارند و در دنیای مادی کنونی انسان های با معرفت و راستین بسیار کم ونایاب هستند.
🛑نتیجه گیری و تعیین نوع:
نبودن دوست همدل، یار یکدل و روشن ضمیر بسیار گران بهاست و مردان حق تنها هستند.
نوع ادبیات: تعلیمی، اندرزی
سوال2⃣
🛑قلمرو زبانی:
۱-کاربرد واژگان عربی: فسق ،فجور
۲-جمله ها کوتاه هستند.
۳-به کار گیری «لهو ولعب» به جای «خوش گذرانی»
۴ ...کاربرد« را» به معنی « برای» در جمله «خرج فراوان کردن، مسلم کسی را باشد.»
۵-کاربردهای کهن: ملاح، خشک رود، پیشمانی خوردن
🛑قلمرو ادبی:
۱ -سجع بین کلمات «روان و گردان»
۲ -کابرد تمثیل : اگر باران به کوهستان نبارد
۳-کنایه:دست بر دست زدن : کنایه از افسوس خوردن
۴-تضاد میان: خشکی و باران
۵-کنایه: دم گرم من در آهن سرد او اثر نمی کند.
🛑قلمرو فکری:
۱- نداشتن مدیریت خرج و دخل زندگی موجب پشیمانی می گردد.
۲- کسانی که پند نپذیرند دچار حسرت و افسوس می شوند.
۳-توصیه به رعایت خردمندی و ادب رفتاری.
۴- نوع ادبیات : تعلیمی - اندرزی
🛑سوال3⃣
نمونه های زیر را از دید حسّ و حال فضای شعری و عاطفی بررسی کنید.
ای آن که غمگنی وسزاواری
وندر نهان سرشک غم همی باری
رفت آنکه رفت و آمد آن که آمد
بود آن که بود خیره چه غم داری ؟ «رودکی»
✅فضای حاکم بر شعر سنگین و غم انگیز است و بین وزن و آهنگ با محتوا تناسب دارد.
🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸
بیا تا گل برافشانیم و می در ساغراندازیم
فلک راسقف بشکافیم و طرحی نو دراندازیم «حافظ»
✅ادبیات غنایی، عاطفی، فضای حاکم بر شعر شاد و شورانگیز است محتوا با وزن و آهنگ تناسب دارد.
🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸
این مطرب از کجاست که بر گفت نام دوست
تا جان و جامه بذل کنم بر پیام دوست
دل زنده می شود به امید وفای یــــــــار جان
رقص می کند به سماع کلام دوست «سعدی»
✅غنایی، اگر با لحن عاطفی خوانده شود بیشتر می توان با فضای شعر ارتباط برقرار کرد وزن شعر نرم، آرام ولطیف است.
🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸
جامی است که عقل آفرین می زندش
صد بوسه زمهر بر جبین می زندش
این کوزه گر دهر چنین جام لطیف
می سازد و باز بر زمین می زندش «خیام»
✅علمی، وزن به کار رفته در این شعر سنگین است، حس وحال متفکرانه و آمیخته به حسرت واندوه دارد.
🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸
خروشید کای فرخ اسفندیار
هماوردت آمد برآرای کار «فردوسی»
✅نوع شعر حماسی است وزن وآهنگ کوبنده و کوتاه است بار عاطفی حاکم بر این سروده پهلوانی - دلاوری و جسورانه است.
🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸
وقت را غنیمت دان آن قدر که بتوانی
حاصل از حیات ای جان یک دم است تا دانی «حافظ»
✅نوع آن تعلیمی است .فضای عاطفی حاکم بر شعر ملایم و اندرزی و نصیحت گرایانه است.
🛑سوال4⃣
در بیت های زیر ،نمونه های واج آرایی و واژه آرایی را بیابید.
گوشه گرفتم ز خلق وفایده ای نیست
گوشه چشمت بلای گوشه نشین است «سعدی»
✅واج آرایی: صامت /گ/،/ش/
واژه آرایی : گوشه
🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸
ما چون ز دری پای کشیدیم کشیدیم
امید ز هر کس که بریدیم ،بریدیم
✅واج آرایی: صامت /م/، مصوت/ای/
واژه آرایی: کشیدیم، بریدیم
دل نیست کبوتر که چو برخاست نشیند
از گوشه بامی که پریدیم ،پریدیم «وحشی بافقی»
✅واج آرایی: صامت /ش/، /ک/، /د/
واژه آرایی: پریدیم
🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸
در زلف تو بند بود داد دل ما
در بند کمند بود داد دل ما
ای داد به داد دل ما کس نرسید
از بس که بلند بود داد دل ما «قیصر امین پور»
✅واژه آرایی: بند، بود، دل، داد، ما
واج آرایی: صامت /د/ ، مصوت /ا/
🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸
نه من ز بی عملی در جهان ملولم و بس
ملالت علما هم ز علم بی عمل است «حافظ»
✅واج آرایی: /ع/، /م/، /ل/
واژه آرایی: بی عمل
🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸
اگر جنگ خواهی و خون ریختن
بر این گونه سختی بر آویختن
بگو تا ســــــوار آورم زابلی
که باشند با خنــــجر کابلی «فردوسی»
✅واج آرایی:صامت /خ/، /ن/،/گ/، /ر/، مصوت /آ/
🔰علوم و فنون ادبی دهم
#تیمور_مرادی۹۹/۸/۲۵