نوک مدادی

من از مرگ مثل چی می‌ترسم! مثل چی؟ هرچیزی که شدیدترین فوبیا را در برابرش دارید جای "چی" بگذارید. هم میت و غسال‌خانه دیده‌ام و هم تا حدِ به باور رسیدن در مراسم تشییع و ختم شرکت کرده‌ام‌. هر وقت کتابخانه حرم می‌روم و می‌بینم جمعیتی تابوت سردست گرفته‌اند و می‌برند برای زیارت، چند قدم پشت سرشان راه می‌روم و لا اله الا الله می‌گویم. رویم را برنمی‌گردانم تا رنگ و روی مرگ را نبینم، بلکه تا جایی که می‌شده و می‌توانستم هرجا اسم مرگ آمده، به سر دویدم تا بیشتر ببینم و باورش کنم بلکه از این ترسِ لعنتی رها شوم؛ اما هنوز که هنوزه ناکامم.
می‌خواهم روحم را حلاجی کنم که دقیقا از کجای فرایند مردن و مرده شدن می‌ترسم. مرگِ خودم، البته کمی جسورانه است گفتنش، اما خیلی به ترسِ از آن فکر نمی‌کنم. وقتی یک بار بیشتر قرار نیست برایم اتفاق بیفتد و راهی برای معرفت پیشینی ندارم، پس به این مورد فکر نمی‌کنم و می‌گذارم هر زمان که وقتش بود اتفاق بیفتد. از اینکه حق الله و حق الناس در زمان احتضار و بعد از آن گردنم باشد هراس دارم؛ اما مشکلم این هم نیست.
"مرگ یه بار و شیون یه بار" به نظرم فقط برای خودِ میت صادق است. یک بار برای همیشه می‌میرد و خلاص می‌شود؛ اما اطرافیانش هر وقت جای خالی‌اش، بالشتی که شب‌ها زیر سر می‌گذاشته، کفشی که پا می‌کرده و لبخندهایی که توی عکس‌ها کاشته را می‌بینند، چطور می‌خواهند به یادش نیفتند؟ فرض کن سال‌های سال با یک نفر زندگی کرده باشی. صبح‌ها چشمانت به روی چشمانش گشوده شود و از ریزترین سلایق و ذهن‌خوانی و ته‌مانده حساب بانکی هم با خبر باشید. همینطور که فرایند "ما" شدن را آهسته و نرم طی می‌کنید و دیگر منی در تو باقی نمانده، یک روز تو چشم باز کنی و او نه! همینقدر ناگهانی و بی‌مقدمه. دیگران را خبر کنی. بریزند خانه، دورت را شلوغ کنند و چشمانت سیاهی برود از دیدن این حجم پارچه مشکی و نبودن بخشی از خودت. کجا رفت؟ تو هم مثل روحِ دست‌بریده از دنیا فقط می‌توانی مدفون شدنش را ببینی و ضجه بزنی.
اگر می‌خواست برود چرا آمد؟ حالا که آمده چرا بی‌خبر رفت و کجا؟ چرا خاطراتش را با خودش نبرده؟ نکند از اول همه آن نگاه‌ها و گفتگوها توهم بوده. بادکنک تخیلات لایق ماندن نیستند، به نوک سوزنی نیست و نابود می‌شوند. شاید همه‌ ما بادکنک‌های در شمایل انسانی هستیم که با اشاره فرشته مرگ تازه متولد می‌شویم، بعد می‌شویم نونهالِ آن دنیایی، از اول باید جهان را کشف کنیم و قد بکشیم.
حادثه مرگ اینقدر پتانسیل دارد که همه درک و تفسیر ما را از جهان به هم بریزد. در کتابهای دبیرستان که درباره تناسخ می‌خواندیم، آن را یک نظریه از مدافتاده و کاملا غیرعقلانی معرفی می‌کردند؛ اما خودم را جایشان که می‌گذارم می‌بینم آنها هم معضل مرگ گریبانشان را آنقدر سفت و تنگ گرفته که دیگر طاقت نیاودند و سردستی‌ترین جواب ممکن را انتخاب کردند. حتی یک‌بار در هواپیما کنار خانومی نشستم که به تناسخ اعتقاد داشت و از مرگ مثل "چی" می‌ترسید. تمام مدت انگشتانمان در هم قفل بود بلکه کمی از واهمه‌اش را به جان من بریزد و آنقدر فشار انگشترش به انگشتانم شدید بود که مجبور شد خاطره خریدنش را هم تعریف کند.
نه فقط من و خانومِ تناسخ‌باور، شما هم از مرگ مثل چی می‌ترسید و هنوز خودتان نمی‌دانید. فقط تصور کنید یکی از همیشگی‌ترین عناصر زندگی‌تان یک‌باره بدون دلیل مشخصی غیب شود. مثلا صبح بیدار شوید ببینید دماغتان سرجایش نیست و ندانید کجا رفته!

@atiyeke

بعد از این شعر یکی خواست به پایان برسد
پیش چشمان خدا به سر و سامان برسد

”ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند”
مگذارند کمی آب به گلدان برسد

آنقدر چاه عمیق است که باید فهمید
یوسف این بار بعید است به کنعان برسد

فکر کن! حبس ابد باشی و یکبار فقط
به مشامت نَمی از بوی خیابان برسد

سال نفرین شده در قرن مصیبت یعنی
هی زمستان برود، باز زمستان برسد!

حال من مثل عروسی است که بختش مرده
پشت در منتظر است آینه قرآن برسد

مرگ وقتی است که از عالم و آدم ببری
دلت این بار به گرگان بیابان برسد

یک نفر داشت از این خاطره ها رد میشد
آرزو کرد که این مرد...به پایان برسد

#پویا_جمشیدی

@atiyeke

آدم سالم هم بیست روز پایش را گچ ببندند علیل می‌شود. هنوز دو هفته تا باز شدن گچ مانده و من بیش از تمام اطرافیانی که تابحال به عیادت دست و پای گچی‌شان رفتیم و از دور خیال کردم که فقط محدودیت حرکتی دارند و الا بخور و بخوابش که خوش است و آنها هم ذهن ناخام مرا خواندند و لبخندی تحویل دادند، خیلی درونی‌‌تر و عمیق‌تر از همه اینها به حصر و حصار دور ساق پایم فکر می‌کنم و چه بسا دقایقی طولانی به آن زُل زدم تا به نطق بیاید و از احوالش بگوید.

یک‌بار شاعرانگی به سرم می‌زند و می‌گویم پروانه شدن، پیله تنیدن هم می‌خواهد. گاهی که وارد خانه می‌شوم و کفش و جوراب را می‌کَنم خیال می‌کنم قالب گچ را هم می‌توانم یکجا دربیاورم و خلاص شوم. تاویل سیاسی‌گونه گچ‌گرفتگی هشدار می‌دهد که جزای لغزش و راه خطا، حصر خانگی در همان جا و مکان خودت هست. اما واقعیت این است که میل پرواز و جهیدن (از روی جدول) به سقوط کشاندم!

از اینکه نمی‌دانم زیر گچ چه خبر است به سلول‌های پوستم اکسیژن می‌رسد یا نه در عذابم. بقیه معتقدند که زیادی درگیری با این پدیده شایع. بالاخره همیشه اولین‌ها شایسته نگاه متفاوت و جور دیگری برای نگریستن هستند و من این اصرار جامعه که زودتر بخزیم داخل همان کلیشه‌های رایج را نمی‌فهمم.

در کوچه و خیابان دست و پاهای گچ گرفته زیاد نمی‌بینید. چند باری که مجبور شدم مثل یک شهروند عادی رفت و آمد کنم تعجب کردم چطور آن همه بیمار ناله‌کنان و پاهای لنگانی که توی بیمارستان و درمانگاه دیدم اصلا در شهر حضور ندارند. سعی می‌کردم سرم را بالا بگیرم و وانمود کنم من هم مثل همه شما حق زندگی و رفت و آمد در این شهر دارم و بس کنید این نگاه خیره ترحم آمیز را که از همه افراد ناتوان جامعه حق حیات و نگاه برابر را می‌گیرد. تنها جایی که احساس آرامش می‌کنم درمانگاه و بیمارستان آن هم بخش‌های مرتبط با دست و پا شکستگی‌است!

دیروز اولین روز کاری باگچم بود. کمی اضطراب توضیح ماجرا و دلسوزی‌های تصنعی دیگران را داشتم و هیچ از خودم بعید نمی‌دانستم که به نگاه‌های سنگین با پاسخ‌های کوبنده واکنش نشان دهم.

درِ آسانسور خانم‌ها باز شد و تا اول عصا و بعد پای راستم را داخل اتاقک فلزی گذاشتم جفت چشم‌های مسافر آسانسور دوخته شد به گچ پایم که البته از روی جوراب ضخیم ایکس‌لارج چندان قابل تشخیص نبود اما حدسش هم دشوار نبود. طبقات در سکوت سرد و چشمان مبهوت مسافر آسانسور بالا می‌رفتند. به مقصد که رسیدم با لحن " ها؟ چیه؟ مگه پا ندیدی تا حالا؟" شانه بالا انداختم و بلند گفتم: "گچه دیگه!" خندید. سلاح سردم، عصای دستم، را غلاف و زودتر محل حادثه را ترک کردم تا خنده‌ش به گریه تبدیل نشود.

این روزها از تک تک مفاصل، استخوان‌ها، رباط‌ها و تاندون‌ها، سلول‌های پوستی، ماهیچه، مجاری تنفسی، سیستم هاضمه، قلب، مغز و غیره و ذالک خودم متشکرم که سر به زیر انداخته‌اند و کارشان را به خوبی انجام می‌دهند. بدون چشم‌داشت و شورش و اعتصابی، بدون مرخصی استحقاقی و استعلاجی هر روز همان وظایف روتین ملال آور را بجا می‌آورند و لام تا کام نمی‌نالند. بچه‌ها متشکرم!
@atiyeke

فرض کنید یک روز که از سرکار یا دانشگاه به خانه برمی‌گردید، اثری از خانه‌زندگی تان نباشد. چند تا بادکنک هلیومی سقف و خانه را یکجا کنده باشد و فقط یک زمین خالی در محدوده جایی که اسمش خانه بود و سقف و دیوار داشت ببینید. بدون هیچ خبر قبلی یا علائم هشدار دهنده.
خانه همسایه‌ها هم دود شده باشد. اصلا کوچه و خیابان قابل تشخیص نباشد و آسمان فراخ‌تر از همیشه، بدون پارازیت خانه و آپارتمان، توی قاب چشمتان جا شود.
همان روزی که قرار بوده یک مهمانی دورهمی کوچک داشته باشید، آخر هفته امتحان مهمی داشتید و یک ماه بعد هم برای عروسی برادرتان سالن رزرو کرده بودید.
هیج‌کدام از اعضای خانواده‌تان را آن دور و اطراف نبینید. راه‌های ارتباطی مسدود شده باشد و کم‌کم تاریکی و سرمای هوا روی شهر سایه بگسترد. کف پایتان از سردی آسفالت سِر شده. نگاهتان را به زمین می‌دوزید و می‌بینید کفش و جورابی به پا ندارید. لباس خانگی نازکی به تن دارید و چند قطره خون از پیشانی‌تان به روی زمین چکیده.
زمان اگر در همین لحظه بایستد، در همین آنِ التفات به هیچ کس و کار و مال و منالی نداشتن، آن وقتی که باید از زیر صفر کتابِ زندگی را بگشایی و حتی هویت و اسم و رسمت را از زیر تل خاطرات و گذشته برباد رفته بیرون بکشی؛ وقتی علامت سوال بزرگی هر دم شلاق می‌زند که اصلا چرا باید زنده بودن را از سر بگیرم، چه جوابی برایش داری؟ آیا صبح و شب کردن‌هایمان طوری بوده که در آنِ شاید به طول هفته‌ها و سال‌ها بتوانیم از پس سوال‌های خانمان‌سوز و امیدهای ناامید شده برآییم؟
@atiyeke

#چهل_گویه سفرنامه پارسالم بود. چهل متن کوتاه که داغ داغ در همان روزهای سفر می‌نوشتم. بخوانید و برای شادی روح نویسنده‌اش فاتحه‌ای قرائت کنید‌.

سرنخ طلبیده شدن برای زیارت توی دل خودِ آدم است. شاید امسال اگر سر کلاف دلم را به قبه و بارگاهی گره زده بودم، الان داشتم ستون‌های مانده به کربلا را شمارش معکوس می‌رفتم. اعتراف سختی است ولی می‌دانم ته ته دلم نخواستم که دعوت شوم. وگرنه اهل کرم رویشان همیشه گشاده است.
#اربعین
#جامانده
@atiyeke

🔸روز دوم هامبورگ هم با ساعت‌ها قدم زدن در شهر و دیدن چند کلیسا گذشت. چند سال بود که ورود به کلیسا برایم حکم آرزویی دست نایافتنی پیدا کرده بود. شنیده بودم که کلیساهای ایران اجازه ورود به مسلمانان (مخصوصا ورود شخصی افراد آن هم در هنگام مراسم‌های مذهبی‌شان) را نمی‌دهند. البته برای آنها این‌همه سخت‌گیری برای ورود به مسجد، که البته احکام خودش را دارد، وجود ندارد. ولی مثلا مسجد جمکران را اطلاع دارم که بسیاری افراد اهل کتاب یا بی‌دین از آن دیدن کرده‌اند.
کلیسا مکان مقدسی‌است برایم. محل مناجات و راز و نیاز با خدایی که شاید در پس پرده جهل به گونه‌ای دیگر دیده شده و ستایش می‌شود. اما خدا همان خداست. هر کلیسایی رفتیم به رسم مسیحیان شمعی روشن کردم و در دل دعا خواندم. دلم می‌خواست فرصت بیشتری فراهم بود تا روی ردیف صندلی‌های چوبی کلیسا می‌نشستم و یکی از هزاران فراز دعایی که در سنت دینی‌مان داریم را زیر لب زمزمه می‌کردم.‌
#سفرنامه_فرنگ
@atiyeke

🔸مرکز اسلامی هامبورگ در کشور آلمان اولین ایستگاه ما در این سفر یازده روزه به قاره سبز اروپاست. از فرودگاه حدود نیم ساعتی با تاکسی شهر را طی کردیم تا به این مسجد رسیدیم. گنبد فیروزه‌ای معروف و معماری خاصش حتی نظر غیرمسلمانانی را که از اینجا گذر می‌کنند به خودش جلب می‌کند. روبروی مسجد دریاچه بزرگی قرار دارد که با درختان سرسبز و طبیعت اطرافش، تفریحگاه خانوادگی بزرگی ساخته. تمام مسیر کنار دریاچه هم پیست دوچرخه‌سواری و ورزش با ردیف کاشی سفیدرنگی نشانه گذاری شده تا عابرین متوجه باشند.

🔸طبعا از بدو ورود کمی گیج بودیم و با دهان باز که اینو ببین و اونو نگاه کن دور سر خودمان می‌چرخیدیم و سعی می‌کردیم تفاوت کشورها و فرهنگ‌ها را خرده خرده هضم کنیم. همسفر بیشتر سفرکرده‌ای توی مسیر داشت برایمان می‌گفت که اگر توی پیست دوچرخه باشیم خیلی واکنش نشان می‌دهند و ممکن است ناسزایی هم نثارمان کنند.

🔸قبل از اسکان، در محوطه مرکز اسلامی آقایان همسفر ایستاده بودند و حرف می‌زدند. با دو تا از خانم‌ها از خیابان کوچک جلوی مرکز رد شدیم تا از ماشین نقلی بامزه‌ای که نمی‌دانستیم تزیینی است یا واقعی عکس بگیریم. ماشین برای حمل مشروبات الکلی بود و تزیینی. آن هم دقیقا روبروی مرکز اسلامی با آن قدمت که سالهاست دقیقا در همان نقطه قرار دارد. داشتیم دور ماشین می‌چرخیدیم و عکس می‌گرفتیم که در مدت چند ثانیه صدای قدم‌های سریع و باقوتی و دو دستی که محکم به هم کوبیده می‌شد به گوش رسید. بله. ما در پیست دوچرخه ایستاده بودیم و اولین تذکرمان را خوردیم. احتمالا این صدای دو سه بار به هم خوردن دست‌ها یکی از انواع ناسزا به زبان بین‌الملل همه فهمی بوده! مرد ژرمن تنومند و قدبلندی با لباس ورزشی و موبایلی که برای اندازه قدم‌ها و ضربان قلب به بازو بسته بود، مثل ماشینی که ترمز بریده باشد با سرعت از نزدیکی ما رد شد.
#سفرنامه_فرنگ
@atiyeke