Bekzod Sayfiddinov | SHAXSIY BLOG

Autodidacts vs Self-Taught Individuals

👁️ O'qish Uchun: 2-3 daqiqa.

Yaqinda Aziz Rakhimovning TedTaks da bergan nutqini ko’rdim.

Nutq asosan “Autodidact Shaxslar” - boshqalarga (va odatiy rasmiy ta’limning o’zigagina) bog’lanib qolmasdan o’zlari kitoblar, onlayn kurslar, o'quv materiallari va amaliy tajribalardan o’rganadigan shaxslar to'g'risida bo'ldi.

Eng qiziq joyi esa Autodidactlar va Self-Taught shaxslarning bir biridan farq qilishi.

Ya’ni, Autodidactlar - tashqi omillar yoki tashqi motivatsiya ta’sirida emas balki ichki ilhom, qiziquvchanlik va uzluksiz o'rganishga bo'lgan ishtiyoqdan kelib chiqib o'rganishadi.

Autodidactlar o’z analogiyalariga asoslanib o’rganishadi va ularda bunday analogiyalar juda ko'p.

Analogiya

– bu biror narsani yoki tushunchani boshqa biror narsaga o‘xshashlik, o‘xshash xususiyatlari orqali tushuntirish yoki solishtirish usuli. Bu, odatda, murakkab tushunchalarni sodda va tushunarliroq shaklda izohlash uchun ishlatiladi.

Masalan: "

Kitob – bu ong uchun ozuqa, xuddi taom tanaga ozuqa bo‘lganidek

."

Ular turli chegaralarda to'xtab qolishmaydi. Ya'ni, "men dasturchiman, men uchun san'at ham qiziq uni ham o'rganaman."

Sababi, ular tashqi omillar (💸, 🏆,🎁 )ga asoslanib emas balki ichki chanqoqlik va qiziquvchanlik (🫀Intrinsic Motivation) tufayli nimanidir o'rganishadi yoki bajarishadi.

Autodidactlar to'g'risida chuqurroq tushunganimdan keyin "Uch Savdoyi" filmi esimga tushib ketdi.

Bekzod Sayfiddinov

🎯 Hayotda Maqsadni Yo‘qotgan Inson Uni Qanday Topadi?

▪️Hayot ba’zida murakkab va notekis bo‘ladi. Ba'zan biz o‘z yo‘limizdan adashamiz yoki maqsadimizni yo'qotamiz. Bu holatni boshdan kechirayotganingizda, umidni yo'qotmang. Maqsadingizni qayta topish mumkin va kerak. Mana, qanday qilib:

▪️ O'zingizni tushunishga vaqt ajrating

Ba’zan maqsadni yo‘qotish, ichki olamimizdan uzoqlashganimizning belgisi bo‘lishi mumkin. Tinch joyda o‘zingiz bilan yolg‘iz qoling va o‘zingizga savollar bering:

- Men nimani xohlayman?
- Menga qaysi faoliyat quvonch va qoniqish beradi?
- Oldingi orzularim va maqsadlarim menga hali ham muhimmi?

Bu savollar sizni o‘z ichingizga chuqurroq qarashga undaydi.

▪️ Kichik qadamlar bilan boshlang

Maqsadni qayta topishga shoshilmang. Kichik maqsadlar qo‘ying va ular sari har kuni biror kichik qadam tashlang. Harakat qilish sizni ichki kuch bilan to‘ldiradi va vaqt o‘tishi bilan yo‘lingiz yana ravshanlasha boshlaydi.

▪️ Ilhom izlang

Boshqalar qanday muvaffaqiyatga erishganini kuzating. Kitoblar o‘qing, hayotingizga ijobiy ta’sir ko‘rsatadigan odamlar bilan suhbatlashing. Boshqalarning hikoyalari ko‘pincha yangi maqsadlarni ochishga yordam beradi.

▪️ Qo‘rquv va xatolardan qo‘rqmang

Maqsadni yo‘qotgan paytda, ko‘pincha qo‘rquv va xatolar tufayli harakat qilishdan chekinamiz. Ammo xatolar ham hayotning bir qismi va ularni qabul qilish orqali o‘zimizni rivojlantiramiz. O‘zingizga e’tibor bering, lekin harakat qilishdan to‘xtamang.

▪️ O‘zingiz uchun yangi ma'nolar izlang

Ba'zan maqsadimiz o‘zgarganini qabul qilishimiz kerak. Eski maqsadlar bizni endi qiziqtirmasligi mumkin. Hayotning har bir bosqichida yangi ma’nolar, yangi intilishlar paydo bo‘lishi tabiiydir. Shuning uchun, yangi narsalarni o‘rganing va tajribalarni sinab ko‘ring.

Bekzod Sayfiddinov

FOMO ni yengish mumkinmi?

- Albatta✔️

▪️O‘z hayotiy qadriyatlaringizga diqqat qaratish

O‘z hayotingizda nima muhim va qadrli ekanini bilish FOMOni kamaytiradi. Hayotingizda nima siz uchun eng muhim ekanini aniqlab, bu qadriyatlarni rivojlantirishga e’tibor qarating.

▪️Ijtimoiy tarmoqlardan foydalanishni boshqarish

Ko‘pincha ijtimoiy tarmoqlar FOMO ning kuchayishiga sabab bo‘ladi. Shu sababli ularni me’yorda va maqsadli foydalanishni o‘rganish kerak. O‘zingiz uchun cheklangan vaqt belgilash yoki faqat kerakli axborotni olishga e’tibor qaratish yaxshi ta’sir ko‘rsatishi mumkin.

▪️Hozirgi lahzadan zavqlanish

"Mindfulness" yoki ongli mavjudlikni rivojlantirish orqali o‘z hayotingizda hozirgi vaqtda sodir bo‘layotgan narsalardan zavqlanish FOMO ni kamaytiradi.

▪️Real hayotiy aloqa

Ijtimoiy tarmoqlar o‘rniga real hayotdagi do‘stlik va aloqa orqali vaqt o‘tkazish juda muhim. Yaqinlaringiz bilan ko‘proq vaqt o‘tkazish yoki jamoaga qo‘shilish FOMO dan xalos bo‘lishda yordam beradi.

▪️O‘z yutuqlaringizni qadrlash

Hayotingizdagi yutuqlarni va muvaffaqiyatlaringizni ko‘rib chiqing. Boshqalar bilan solishtirish o‘rniga, o‘z rivojlanishingizga e’tibor qarating va o‘zingizni qadrlang.

▪️Tanaffus olish va dam olish

Vaqti-vaqti bilan texnologiyalardan va ijtimoiy tarmoqlardan tanaffus qilish ham ruhiy sog‘ligingiz uchun foydali bo‘ladi. Bu vaqtda o‘zingiz uchun foydali mashg‘ulotlar bilan shug‘ullaning.

Bekzod Sayfiddinov

📈 Inson Ehtiyojlarining Rivojlanish Modeli

Abraham Maslow tomonidan taklif qilingan ehtiyojlar piramidasini tushunish, inson motivatsiyasi va rivojlanish jarayonini yaxshiroq anglashga yordam beradi. Maslowning piramida modeli, insonlarning ehtiyojlarini bosqichma-bosqich amalga oshirishi kerakligini ta'kidlaydi.

Bu postda piramidaning har bir bosqichi haqida batafsil ma'lumot beraman.


1. Fizik Ehtiyojlar (Birinchi Bosqich)

Piramidaning asosiy qismi fizik ehtiyojlarni qamrab oladi. Bu ehtiyojlar hayotiy ehtiyojlarga bog‘liq bo‘lib, odamlarning survival (tirik qolish) uchun zarur bo‘lgan narsalarini o‘z ichiga oladi. Ushbu bosqichdagi ehtiyojlar quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

- Oziq-ovqat
- Suv
- Uy-joy
- Havo
- Uxlash

Agar bu ehtiyojlar qondirilmasa, odamlarning boshqa ehtiyojlarga e'tibor berish imkoniyati cheklangan bo‘ladi.


2. Xavfsizlik Ehtiyojlari (Ikkinchi Bosqich)

Fizik ehtiyojlar qondirilganidan so‘ng, odamlar xavfsizlik va barqarorlikka intilishadi. Bu bosqichda:

- Jismoniy xavfsizlik (to‘g‘ri uy-joy, jinoyatchilikdan himoya)
- Moliyaviy xavfsizlik (doimiy daromad, iqtisodiy barqarorlik)
- Salomatlik (tibbiy xizmatlar, sog‘lom turmush tarzi)
- Qonuniy himoya

Xavfsizlik ehtiyojlari qondirilmasa, odamlar hayotiy xavfsizlikka e'tibor berishlari va boshqa ehtiyojlarga intilishlari qiyin bo‘ladi.


3. Ijtimoiy Ehtiyojlar (Uchinchi Bosqich)

Xavfsizlik ehtiyojlari qondirilgandan so‘ng, odamlar ijtimoiy aloqalar va sevgi ehtiyojlariga e'tibor qaratadilar. Bu bosqich:

- Do‘stlik
- Sevgi va romantik aloqalar
- Oila va ijtimoiy aloqalar
- Jamiyatdagi o‘rni

Odamlar o‘zlarini ijtimoiy aloqalar va tanishlar bilan bog‘lashni istaydilar. Ijtimoiy ehtiyojlar qondirilmasa, odamlar izolyatsiya va yolg‘izlikni his qilishi mumkin.


4. Qadr-qimmat va Hurmat (To‘rtinchi Bosqich)

Ijtimoiy ehtiyojlar qondirilgandan so‘ng, odamlar o‘zining qadriyatlari va hurmatga erishishni xohlaydilar. Bu bosqichda:

- O‘ziga nisbatan hurmat
- Boshqalar tomonidan e'tirof etilish
- Muvaffaqiyat va erishilgan yutuqlar
- O‘z ishonchi va qadr-qimmati

Bu bosqichda odamlar o‘z muvaffaqiyatlari va boshqalarning e'tirofini qadrlaydilar.


5. O‘zini Rivojlantirish (Beshinchi Bosqich)

Piramidaning eng yuqori qismida o‘zini rivojlantirish ehtiyoji joylashgan. Bu bosqichda:

- Shaxsiy o‘sish
- Yaratuvchanlik va intellektual rivojlanish
- O‘z imkoniyatlarini to‘liq ishga solish
- O‘z maqsadlariga erishish

Odamlar o‘zlarining maksimal imkoniyatlariga erishish, yangi maqsadlar qo‘yish va o‘zini rivojlantirishni istaydilar.

Maslow piramidasi - inson ehtiyojlarini tushunishga yordam beradi va qanday qilib hayotdagi turli bosqichlarda muvaffaqiyatga erishish mumkinligini ko‘rsatadi. Har bir bosqichdagi ehtiyojlarni qondirish, yanada yuqori ehtiyojlarni amalga oshirishga imkon beradi va shaxsiy rivojlanishning muvaffaqiyatli yo‘lini ochadi.

Bekzod Sayfiddinov

Odamlar Nima Deyishiga E‘tibor Qaratmaslik Foydalari

1. Haqiqiy O‘zingiz Bo‘lish: Odamlar nima deydi, deb o‘ylashdan to‘xtasangiz, siz o‘zingizga mos ravishda yashaysiz. O‘zingizni haqiqiy ko‘rsatish va o‘z yo‘lingizdan borish – bu eng katta baxt.

2. Ijodkorlikni Ochiqlash: Boshqalarning fikridan xavotir olmasangiz, ijodkorligingizni rivojlantirishingiz osonroq bo‘ladi. O‘z fikrlaringiz va g‘oyalaringizni amalga oshirishga ishonchingiz ortadi.

3. Stressni Kamaytirish: Odamlar nima deydi, degan o‘y stressni keltirib chiqaradi. Ularning fikridan xalos bo‘lish, hayotingizda ko‘proq xotirjamlik va osoyishtalikni ta’minlaydi.

4. Mustaqil Qaror Qabul Qilish: Mustaqil qaror qabul qilish, hayotingizni o‘zingiz boshqarish demakdir. O‘z yo‘lingizni belgilash va o‘zingizning istaklaringizga amal qilish bu - muvaffaqiyat kaliti.

Odamlar Nima Deyishini Qanday E’tiborsiz Qoldirish Mumkin?

- O‘zingizga Ishoning: O‘zingizni va qobiliyatingizni qadrlang. O‘z istaklaringiz va maqsadlaringizga sodiq qoling.

- Sizni Qollab-quvvatlaydigan Odamlarni Toping:
Sizni tushunadigan va qo‘llab-quvvatlaydigan insonlar bilan bo‘ling. Bu, o‘z yo‘lingizdan borish uchun zarur motivatsiyani beradi.

- O‘z Maqsadingizga Diqqat Qiling:
O‘z maqsadlaringiz va hayotiy istaklaringizga e’tibor qarating. O‘zingiz uchun nima muhimligini aniqlang va shu yo‘lda harakat qiling.


"Odamlar nima deydi?" savoli ko‘pimiz uchun to‘siq bo‘lishi mumkin, lekin bu hayotimizni boshqarishiga yo‘l qo‘ymasligimiz kerak. O‘z yo‘limizni tanlash va o‘zimiz uchun yashash – eng katta yutuqdir. Shuning uchun, boshqalarning fikrini chetga surib, o‘zingiz bo‘lishdan qo‘rqmang!



Umid qilamanki, sizga foydali bo'ldi!

Agar qo‘shimcha savollaringiz bo‘lsa yozib qoldiring.

Bekzod Sayfiddinov