1984-Jorj Oreullning totalitar tuzum haqidagi, utopik xarakterdagi, realistik romani.
Jorj Oreullning 1948-yilda yozib tugallangan romani. Romanda utopiaga oida xarakter sezilsada uni realistik roman deb baholashadi. Chunki romanni o‘qir ekansiz Sizning atrofingizda sodir bo‘layotgsn va dilingizni xufton qilayotgan jamiyki jarayonlar yozilgan. Xuddiki, sizning atrofingizdagi jamiyat tasvirlangandek tuyuladi.
Asarda 3-jahon urushi tugagandan keyingi voqealar sifatida berilgan hodisalarni xalqlar, millatlar kecha ham boshidan kechirgan edi, bugun esa yanada sezilarli holda xis qilyabdi.
3-jahon urushi tugadi. Dunyoda uch kuchli davlat tashkil topdi. Okeaniya, Yevrosiyo, Eastoniya. Voqealar Okeaniyaning poytaxti Londonda sodir bo‘lmoqda. Asarda Katta og‘adan tashqari har qanday jamiyatda uchraydigan 4 xarakter tipi yaratilgan.
1.Uinston Smit- Asarning bosh qahramoni u fikriy jinoyatga qo‘l uradi. Katta og‘aning qilayotgan ishlari xato ekanligini anglaydi va kundalik tutib yoza boshlaydi. Bu qay bir ma‘noda yozuvchining o‘zidir. U jamiyatga tanqid ruhi bilan qarasa-da biroq hech nima qo‘lidan kelmaydi. Chunki u qo‘rqar edi.
2. Janob Parsons- Katta Og‘a qilayotgan jamiki ishlar to‘g‘ri deb hisoblaydigan, kecha-yu kunduz bo‘layotgan jarayonni maqtashdan to‘xtamaydigan davlat xodimi. U ham Uinston Smit kabi Haqiqat vazirligida ishlaydi.
3. Juliya- Unga hech nimaning farqi yo‘q. Lekin barchasi xato ekanligini biladi, faqat kuyunmaydi. Dunyoni qutqarish mening zimmamga tushibdimi deydiganlardan.
4. O‘ Brayin- Haqiqat vazirligida ishlaydi. Fikr politsiyasining vakili. U ham barchasi xato ekanligini biladi, ammo shu tuzumga xizmat qiladi.
*Goldsteyn-* qachonlardir Katta og‘a bilan partiya tuzgan va kechinchalik qilinayotga ishlar noto‘g‘ri ekanligini anglagandan so‘ng partiyadan quvg‘in qilingan ma‘rifatparvar. Uyg‘onganlar yolg‘iz ungagagina najot bilan qarashadi. Ammo u qachonlardir o‘lib ham ketgandir balki
‘‘Katta og‘a Seni kuzatyabdi‘‘
Asarda Katta og‘a ismli sezishimizcha davlat rahbari obrazi bor. U ikki karra ikki besh desa ham to‘g‘ri va hamma buni ma‘qullashga majbur. U har bir odamni kuzatadi. Har uyga telekran qo‘yilgan. Hatto mimikalaringiz ham kuzatuv ostida.Faqatgina kambag‘alarning uyi bundan mustasno. Chunki ularning fikriy jinoyat qilishga vaqti yo‘q. Katta og‘a shunday qilganki, ular faqat bola ko‘paytiradi. Tug‘ilgan bolalar esa kambag‘allikda yashashga mahkum. Ya‘ni oddiy xalqqa bola-ishchi, qul yetkazib beruvchi sifatida qaraladi.
U to‘rt vazirlik tashkil qilgan.
*Haqiqat vazirligi( Ministry of Truth)-* Muntazam ravishda tarixiy hodisalarni soxtalashtirish bilan shug‘ullanadi. Chunki Katta Og‘a va uning partiyasi: ‘‘Kim o‘tmishni boshqarsa, o‘sha kelajakni ham boshqaradi, kim bugunni boshqarsa, o‘sha o‘tmishni boshqaradi‘‘,- deydi.
*Iqtisodiyot vazirligi (Ministry of Plenty)-* Xalq oziq-ovqat mahsulotlari, xo‘jalik mollari va hokazolarni me‘yorlashtirib(kamaytirib) turadi.
*Muhabbat vazirligi(Ministry of love)-* Insonlarning tuyg‘ularini nazorat qiladi va fikriy jinoyatchilikka qarshi ish yuritadi.
*Tinchlik vazirligi( Ministry of Peace)-* Okeaniyaning harbiy dushmanlariga qarshi tinimsiz urush olib boradi.
Shuningdek, bularni boshqaruvchi partiya bor. Uning shiori esa:
Urush bu tinchlikdir(War is Peace.)
Qullik bu ozodlikdir(Freedom is Slavery )
Bilimsizlik bu kuchdir(Ignorance is Strength.)
Xullas asar inson manfaatlari, erkinliklari, huquqlari yakson etilgan, uni ruhiy-jismoniy sindirishga harakat qilingan, bir xillikni, hissiyotlarsiz yashashni targ‘ib etuvchi jamiyat haqida.
P. S: hozir biz ham o'sha jamiyatdagi hayot tarziga yaqinlashib borayotganimiz, deyarli kirib kelganimiz qo'rqinchli.
@books_everything
Jorj Oreullning 1948-yilda yozib tugallangan romani. Romanda utopiaga oida xarakter sezilsada uni realistik roman deb baholashadi. Chunki romanni o‘qir ekansiz Sizning atrofingizda sodir bo‘layotgsn va dilingizni xufton qilayotgan jamiyki jarayonlar yozilgan. Xuddiki, sizning atrofingizdagi jamiyat tasvirlangandek tuyuladi.
Asarda 3-jahon urushi tugagandan keyingi voqealar sifatida berilgan hodisalarni xalqlar, millatlar kecha ham boshidan kechirgan edi, bugun esa yanada sezilarli holda xis qilyabdi.
3-jahon urushi tugadi. Dunyoda uch kuchli davlat tashkil topdi. Okeaniya, Yevrosiyo, Eastoniya. Voqealar Okeaniyaning poytaxti Londonda sodir bo‘lmoqda. Asarda Katta og‘adan tashqari har qanday jamiyatda uchraydigan 4 xarakter tipi yaratilgan.
1.Uinston Smit- Asarning bosh qahramoni u fikriy jinoyatga qo‘l uradi. Katta og‘aning qilayotgan ishlari xato ekanligini anglaydi va kundalik tutib yoza boshlaydi. Bu qay bir ma‘noda yozuvchining o‘zidir. U jamiyatga tanqid ruhi bilan qarasa-da biroq hech nima qo‘lidan kelmaydi. Chunki u qo‘rqar edi.
2. Janob Parsons- Katta Og‘a qilayotgan jamiki ishlar to‘g‘ri deb hisoblaydigan, kecha-yu kunduz bo‘layotgan jarayonni maqtashdan to‘xtamaydigan davlat xodimi. U ham Uinston Smit kabi Haqiqat vazirligida ishlaydi.
3. Juliya- Unga hech nimaning farqi yo‘q. Lekin barchasi xato ekanligini biladi, faqat kuyunmaydi. Dunyoni qutqarish mening zimmamga tushibdimi deydiganlardan.
4. O‘ Brayin- Haqiqat vazirligida ishlaydi. Fikr politsiyasining vakili. U ham barchasi xato ekanligini biladi, ammo shu tuzumga xizmat qiladi.
*Goldsteyn-* qachonlardir Katta og‘a bilan partiya tuzgan va kechinchalik qilinayotga ishlar noto‘g‘ri ekanligini anglagandan so‘ng partiyadan quvg‘in qilingan ma‘rifatparvar. Uyg‘onganlar yolg‘iz ungagagina najot bilan qarashadi. Ammo u qachonlardir o‘lib ham ketgandir balki
‘‘Katta og‘a Seni kuzatyabdi‘‘
Asarda Katta og‘a ismli sezishimizcha davlat rahbari obrazi bor. U ikki karra ikki besh desa ham to‘g‘ri va hamma buni ma‘qullashga majbur. U har bir odamni kuzatadi. Har uyga telekran qo‘yilgan. Hatto mimikalaringiz ham kuzatuv ostida.Faqatgina kambag‘alarning uyi bundan mustasno. Chunki ularning fikriy jinoyat qilishga vaqti yo‘q. Katta og‘a shunday qilganki, ular faqat bola ko‘paytiradi. Tug‘ilgan bolalar esa kambag‘allikda yashashga mahkum. Ya‘ni oddiy xalqqa bola-ishchi, qul yetkazib beruvchi sifatida qaraladi.
U to‘rt vazirlik tashkil qilgan.
*Haqiqat vazirligi( Ministry of Truth)-* Muntazam ravishda tarixiy hodisalarni soxtalashtirish bilan shug‘ullanadi. Chunki Katta Og‘a va uning partiyasi: ‘‘Kim o‘tmishni boshqarsa, o‘sha kelajakni ham boshqaradi, kim bugunni boshqarsa, o‘sha o‘tmishni boshqaradi‘‘,- deydi.
*Iqtisodiyot vazirligi (Ministry of Plenty)-* Xalq oziq-ovqat mahsulotlari, xo‘jalik mollari va hokazolarni me‘yorlashtirib(kamaytirib) turadi.
*Muhabbat vazirligi(Ministry of love)-* Insonlarning tuyg‘ularini nazorat qiladi va fikriy jinoyatchilikka qarshi ish yuritadi.
*Tinchlik vazirligi( Ministry of Peace)-* Okeaniyaning harbiy dushmanlariga qarshi tinimsiz urush olib boradi.
Shuningdek, bularni boshqaruvchi partiya bor. Uning shiori esa:
Urush bu tinchlikdir(War is Peace.)
Qullik bu ozodlikdir(Freedom is Slavery )
Bilimsizlik bu kuchdir(Ignorance is Strength.)
Xullas asar inson manfaatlari, erkinliklari, huquqlari yakson etilgan, uni ruhiy-jismoniy sindirishga harakat qilingan, bir xillikni, hissiyotlarsiz yashashni targ‘ib etuvchi jamiyat haqida.
P. S: hozir biz ham o'sha jamiyatdagi hayot tarziga yaqinlashib borayotganimiz, deyarli kirib kelganimiz qo'rqinchli.
@books_everything