کنگرهٔ اخلاق

🌀 گزیده سخنان غلامرضا ذاکرصالحی، دانشیار موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی در نشست #اخلاق و #آموزش‌عالی در کنگره بین‌المللی «اخلاق در علوم فناوری»؛

🔹باید سامان مجددی به مفهوم بازگشت به یونیورسیته و دانشگاه داشته باشیم.

🔹جامعه آموزش‌عالی اگر می‌خواهد خودش را از انحرافات آینده حفظ کند باید به صدای خودش گوش دهد. «یاسپرس» می‌گوید در غیاب روح دانشگاه زوال آکادمی اتفاق می افتد.روح دانشگاه چیست؟

🔹مسائل ما در حوزه آموزش عالی چیست؟پایین آوردن تابلوی فرهنگ و آموزش عالی درسال۱۳۸۳ و تبعات آن، توده‌ای شدن بدقواره و رواج ایده بنگاه فناوری بدون در نظر گرفتن سایر زیرساخت‌ها از این‌گونه مشکلات است. آمدیم گفتیم دانشگاه یک بنگاه فناوری است بدون اینکه زیرساخت‌های آن را در نظر بگیریم؛ این اتفاق علاوه بر ایران در کشورهای دیگر هم افتاده است.هم آموزش به حاشیه رفت وهم فرهنگ دانشگاهی.

🔹در سطح جهانی تنوع سنت‌ها و عادات علمی و فرهنگی، جهان‌شمولی هنجارهای اخلاقی را به چالش کشیده است و این هنجارها بیشتر نقض می‌شوند تا مراعات.

🔹ماهیت گروهی و اجتماعی فعالیت‌های آکادمیک ضرورت پرداختن به اخلاق را دو چندان کرده است؛ فرهنگ و اخلاقیات دانشگاهی ما عمدتا محصول آگاهی نیست بلکه محصول کردارها و رویه‌های اعمال شده از سوی نهادها، کنش‌های پی در پی اجتماعی و رویه‌های اداری و بروکراتیک است. بین صورت‌بندی مفهومی و اجرایی پدیده مدرنی به نام دانشگاه، تاخری وجود دارد و به نهادسازی در این خصوص توجه نشده است.درعین حال شاهدیم که فرهنگ دانشجویی با دغدغه های غیرآکادمیک همراه شده است.

🔹رفتار غیراخلاقی در علم تبعاتی دارد؛وقتی این تبعات دامن گیر علم شود دیگر مردم از علم حمایت نمی کنند در نتیجه حمایت همگانی از علم کاهش و به جای آن نظارت و کنترل های قانونی افزایش می یابد .ازطرفی این پدیده به هنجارهای اخلاقی و اجتماعی عام تر صدمه می زند و سطح همکاری های دانشگاهی را کاهش می دهد.

🔹واژه یونیورس، یعنی کائنات، عالم، جهان کوچک. از دریچه دانشگاه به کل جهان نگریسته می شود. جایی که در آن حقیقت جستجو می شود و در آموزش عالی واژه عالی بودن دلالت بر روند تکاملی آموزش دارد. عالی بودن فقط ناظر به آموزش مرحله سوم و بعد از متوسطه نیست. نفوذ خاص و ویژگی های جهانی آموزش عالی است که آن را عالی می کند. آموزش عالی کانون هنجارهای عالی است برای بهبود کیفیت زندگی.

🔹وقتی دانشگاه بحران نهادی، بحران هژمونی و بحران مشروعیت دارد راهی جز تقویت جنبه‌های نهادی دانشگاه نداریم. اگر این کار را نکنیم دانشگاه تبدیل می شود به نهاد بروکراتیکی که صورت بخش زندگی نیست و فرهیخته و روشنفکر تربیت نمی کند بلکه پشت‌ میز‌نشین تربیت می‌کند. بنابراین راهی جز تقویت کارکردهای هنجاری دانشگاه نداریم.


@ethicscongress

🌀گزیده سخنان دکتر قراخانلو در نشست #اخلاق_در_ورزش در نخستین کنگره بین‌المللی«اخلاق در علوم و فناوری»

🔹بسیاری بر این باورند که ورزش، دین مدنی است و ظرفیت‌های اخلاقی فراوانی در آن وجود دارد.

🔹تجاری بودن، تبلیغات و رسانه همواره بر ورزش و کارکرد آن موثر است. ورزش در توسعه #خیر_عمومی، تعلیم و تربیت اثرگذار است و از نمونه‌های بارز آن حضور و کمک ورزشکاران در حادثه تلخ زلزله غرب کشور است.

🔹برخی بر این باورند که رقابتی که در ورزش وجود دارد مانع از اخلاقی بودن و اخلاقی عمل کردن است و نباید به سراغ آن رفت؛ توجه به دوپینگ از مصادیق روشن امر اخلاقی در ورزش قهرمانی است.

🔹نگاه ابزاری، تقلب، فقدان شایسته‌سالاری، توجه به مادیات و ...از آسیب‌هایی است که اخلاق ورزشی را تهدید می‌کند.

🔹بخشی از آنچه در کشورمان اخلاقیات ورزش را کمرنگ کرده ذاتی و بخشی بیرونی است اما باید به یاد داشته باشیم که ورزش ما تابعی از شرایط حاکم بر جامعه و سیاستگذاری های کلان جامعه است. معتقدم اگر به فکر پرورش اخلاق هستیم باید به سراغ ورزش برویم؛ ورزش است که در پس بردها و باخت ها فرد را پرورش می‌دهد.


@ethicscongress

🌀گزیده سخنان دکتر قراخانلو در نشست #اخلاق_در_ورزش در نخستین کنگره بین‌المللی«اخلاق در علوم و فناوری»

🔹بسیاری بر این باورند که ورزش، دین مدنی است و ظرفیت‌های اخلاقی فراوانی در آن وجود دارد.

🔹تجاری بودن، تبلیغات و رسانه همواره بر ورزش و کارکرد آن موثر است. ورزش در توسعه #خیر_عمومی، تعلیم و تربیت اثرگذار است و از نمونه‌های بارز آن حضور و کمک ورزشکاران در حادثه تلخ زلزله غرب کشور است.

🔹برخی بر این باورند که رقابتی که در ورزش وجود دارد مانع از اخلاقی بودن و اخلاقی عمل کردن است و نباید به سراغ آن رفت؛ توجه به دوپینگ از مصادیق روشن امر اخلاقی در ورزش قهرمانی است.

🔹نگاه ابزاری، تقلب، فقدان شایسته‌سالاری، توجه به مادیات و ...از آسیب‌هایی است که اخلاق ورزشی را تهدید می‌کند.

🔹بخشی از آنچه در کشورمان اخلاقیات ورزش را کمرنگ کرده ذاتی و بخشی بیرونی است اما باید به یاد داشته باشیم که ورزش ما تابعی از شرایط حاکم بر جامعه و سیاستگذاری های کلان جامعه است. معتقدم اگر به فکر پرورش اخلاق هستیم باید به سراغ ورزش برویم؛ ورزش است که در پس بردها و باخت ها فرد را پرورش می‌دهد.


@ethicscongress

🌀 گزیده سخنان مهمانان میزگرد #ایران و #اخلاق_جهانی در نخستین کنگره بین‌المللی«اخلاق در علوم و فناوری»

🔹دکتر نصیری قیداری: اخلاق در سطوح فردی، خانواده و جامعه به‌ویژه در سطح خانواده به عنوان اساس تشکیل دهنده اجتماع از تمدنهای کهن بشر تا به امروز مورد توجه فلاسفه و علمای اخلاق بوده است. ارسطو در فصل اول کتاب فلسفه سیاست از #اخلاق_خانواده به عنوان تدبیر منزل یاد میکند. خواجه نصیر الدین طوسی وزیر دانشمند و سیاستمدار برجسته هلاکو در ضمن خدمات علمی درخشان خود در مقاله دوم کتاب اخلاق ناصری به اخلاق در خانواده و تدبیر منزل اهمیت خاص می‌دهد. در سده‌های گذشته فتوت و جوانمردی در غالب فتوت‌نامه‌های صنوف و حرف مختلف بخشی از اخلاق جامعه را شامل می‌شد. آیا امروز صنایع ما، ابزار و وسایل مورد استفاده در فضای حقیقی و مجازی دارای فتوت نامه هستند؟

🔹دکتر احمد جلالی: مشترکات بشر در فضای یونسکو توسط نخبگان بین‌المللی در غالب کمیته‌های مختلف سعی بر تقویت صلح و تعامل اخلاقی بین ملت‌ها دارد. کمیته‌هایی نظیر IBC و IGBC و ... از این قبیل‌اند.
یونسکو از طریق تعامل فرهنگی سعی می‌کند مانع از این شود که تنوع فرهنگی بین کشور‌ها به نزاع و جنگ منجر شود.

🔹دکتر توکل: #اخلاق_نظری در آسمان و #اخلاق_عملی در زمین است. بشر از طریق صیرورت سعی میکند مسیر رسیدن از اخلاق نظری به اخلاق عملی را طی کند. علم به لحاظ جهانی بودن و عرفان به دلیل برخورداری از تسامح دو کانال رسیدن به اخلاق جهانی است.

🔹دکتر قاری سیدفاطمی: #اخلاق_جهانی یکی از کاربست‌های اخلاق جهان‌شمول است. تنها مصداق عینی اخلاق جهانی اعلامیه حقوق بشر است بگونه‌ای که در دیباچه آن تاکید شده است حقوق بشر انعکاس وجدان اخلاقی انسان در پاسداشت حریم انسانی است.


@ethicscongress

🌀نخستین کنگره بین‌المللی #اخلاق در علوم و فناوری که از سیزدهم آذرماه در کتابخانه ملی آغاز کار کرده بود، پنجشنبه ۱۶ آذرماه پس از برگزاری آیین اختتامیه رسماً به کار خود پایان داد.

🌀در این کنگره چهار روزه ۱۸۸ تن از پژوهشگران، اندیشمندان و دانشمندان ایرانی و غیر ایرانی به موضوع " اخلاق برای علوم و فناوری" در پنج حوزه "مبانی و مبادی اخلاق در علوم و فناوری"، "مدیریت علوم و فناوری" ، "توسعه علوم و فناروی های نوین"، اخلاق حرفه‌ای در علوم و فناوری" و "اخلاق در علوم و فناوری و سیاست عمومی"، پرداختند و با ارائه ۲۷ سخنرانی، ۷۸ مقاله، ۳۱۲ پوستر و ۱۶ میز گرد، زمینه‌ها، ، راهبردها و آثار اخلاقی را در ساحت‌های میان رشته‌ای و مستقل به صورت نظری و عملی مطرح کردند.

🌀گفتنی است، نخستین کنگره «اخلاق در علوم و فناوری» به همت انجمن ایرانی اخلاق در علوم و فناوری و به ریاست دکتر مصطفی معین برگزار شد.


@ethicscongress

🌀دکتر مصطفی معین، رییس نخستین کنگره اخلاق در علوم و فناوری در آیین اختتامیه کنگره؛

🔹هرچند که اخلاق در سرشت فرد و جامعه وجود دارد اما حوزه اخلاق در علوم و فناوری حوزه‌‌ای جدید، نو و با طراوت است.

🔹اکنون شکافی عمیق میان توسعه علم و فناوری و اخلاق شکل گرفته و در حال گسترش است که می‌تواند آسیب های اجتماعی فراوانی به خصوص در کشورهای جهان سوم در پی داشته باشد.

🔹مباحثی از جنس آنچه در کنگره اخلاق در علوم و فناوری مورد توجه قرار گرفت باید بیش از گذشته گسترش یابد و برای جامعه تبیین شود و این مهم تنها در سایه توجه نخبگان حاصل می شود.

🔹امیدوارم با اهتمام انجمن ایرانی اخلاق در علوم و فناوری و مشارکت اندیشمندان و نخبگان از تمام طیف‌ها موضوعات این حوزه روز به روز توسعه و تکامل یابد و شاهد نقطه عطفی در این زمینه باشیم.

🔹بزرگترین دستاورد کنگره تشکیل یک اجتماع علمی از اقشار مختلف است.

🔹ایجاد فرصت‌های جدید برای جامعه در زمینه اخلاق می تواند کمکی بزرگ محسوب شود، ضمن آنکه ایجاد نهادهای تولید فکر اخلاقی در علم و عمل را نیازمندیم.
@ethicscongress

🌀بیانیه پایانی کنگره اخلاق در علوم و فناوری؛

بسم الله الرحمن الرحیم


🔹در آستانه میلاد خجسته ی پیامبر اکرم (ص) و امام صادق (ع) که اخلاق را بنای تحول انسان و رسالت دانشمندان اعلام داشته اند، انجمن ایرانی اخلاق در علوم و فناوری با همکاری 25 نهاد علمی، مدنی و رسمی، کنگره ی بین المللی اخلاق در علوم و فناوری را از 13 تا 16 آذر ماه 1396 در تهران- مرکز همایش های بین المللی کتابخانه ی ملی جمهوری اسلامی ایران- برگزار کرد.

🔹در این کنگره ی چهار روزه 188 تن از پژوهشگران، اندیشمندان و دانشمندان ایرانی و غیر ایرانی به موضوع " اخلاق برای علوم و فناوری" در پنج حوزه ی "مبانی و مبادی اخلاق در علوم و فناوری"، "مدیریت علوم و فناوری" ، "توسعه علوم و فناروی های نوین"، اخلاق حرفه ای در علوم و فناوری" و "اخلاق در علوم و فناوری و سیاست عمومی"، پرداختند و با ارائه 27 سخنرانی، 78 مقاله، و 312 پوستر و 16 میز گرد؛ زمینه ها، ، راهبردها و آثار اخلاقی را در ساحت های میان رشته ای و مستقل به صورت نظری و عملی مطرح کردند.

🔹کنگره ی تهران که برای نخستین بار توانست در یک اجتماع بزرگ علمی، گفت و گو های جدیدی بر سر ضرورت پرداختن به مسائل بنیادین اخلاق در حوزه های علوم و فناوری و فرهنگ و جامعه سامان دهد و افق های نویی در عرصه های پژوهش و آموزش بگشاید، مهمترین رهیافت های خود را در 10 بند ذیل اعلام می دارد:

🔹جهانِ کنونی که دستخوشِ تغییرات پرشتاب علمی و فناورانه است، عملا به تدوین و تبیین مبانی و ساز و کارهای اخلاقی در قلمروهای عام و خاص، نظری و عملی و جهانی و محلی نیازمند تر از پیش است.

🔹اخلاق در علم و فناوری فراتر از اندیشیدن، دانستن و آموختن صرف است، اخلاق سرچشمه ی معناداری و معنابخشی و تنظیم رفتار فردی و جمعی نیزهست. بنابراین به حوزه ی همه دانش ها و فناوری ها تسری دارد.

🔹عمل اخلاقی در دایره ی کنش های آزادانه، آگاهانه و ارادی قرار می گیرد، از این رو کنشگران حوزه ی علوم و فناوری در تحقق عینی این مفاهیم مسؤولیت اساسی اخلاقی دارند.

🔹فقر، نابرابری، تبعیض و تحقیر مولّد و مقوم زمینه های ضد اخلاقی هستند، به این سبب دستور کار اخلاق در حوزه ی همه علوم و فناوری ها، شامل مبارزه با این زمینه ها نیز می شود.

🔹هم سرشتی " اخلاق و عدالت" و " اخلاق و همدردی" ایجاب می کند که حوزه ی اخلاق در علوم و فناوری اهداف صیانت از انسان و کرامت او، حقوق شهروندی و مدنی و نسلی و جنسیتی و قومیتی و مذهبی، ارتقای کیفیت زندگی و رفاه و امنیت و خیر عمومی، توانمند سازی جامعه و کاهش آسیب های اجتماعی را در فرآیند توسعه ی علوم و فناوری ها به طور مستمر رصد کند.

🔹توسعه ی پایدار، همه جانبه، متوازن، موزون و همزمان نیازمند اشتراک نظر بر سر اصول و الزام ها و کد های روشن، فراگیر و روزآمد اخلاقی در پهنه ی همه ی دانش ها و فناوری های جدید از جمله محیط زیست، تغییرات اقلیمی، فناوری های زیستی، ارتباطات و اطلاعات و جامعه ی شبکه ای و مجازی است.

🔹رابطه ی متقابل میان اخلاق و دین، اخلاق و حقوق، اخلاق و فرهنگ، اخلاق و اجتماع، اخلاق و فرد، اخلاق و سیاست و اخلاق و اقتصاد، کنشگران حوزه های علوم و فناوری را وا می دارد که در مسیر کاهش جهل و خرافه، خردستیزی و افراطی گری، خشونت طلبی و ناامنی حساس و فعال باشند.

🔹نخبگان، نهادهای مدنی، دانشگاه ها، مراکز تربیتی و آموزشی پیش از دبستان تا مدارس، نهادهای مولد اندیشه، مراکز پژوهشی و فناوری،رسانه های جمعی و شبکه های مجازی، دستگاه های سیاست‌گذار و برنامه ریز حاکمیتی نقش هایی موثر و به هم پیوسته در گسترش و تعمیق حوزه اخلاق در علوم و فناوری دارند، از این رو بر مسؤولیت مشترک همه ی این نهادها در ارتقای اخلاق در گستره فرهنگ عمومی و حوزه ارزش ها و هنجارها و نگرش ها، در میان سازمان ها و در متن حرفه ها و مهارت ها تاکید می شود.

🔹لازمه ی پیشبرد و توسعه ی اخلاق در علوم و فناوری؛ فراهم آوردن زمینه های گفت و گو، ارتباط، تفاهم و تعامل در سطوح ملی و منطقه ای و بین المللی و تقویت بنیان آزادی های علمی، امنیت اندیشه و گسترش فرهنگ نقد است. نهادها، شبکه ها و مراکز فعال حوزه ی اخلاق در علوم و فناوری می توانند و باید برنامه هایی منظم را برای ایجاد شبکه ها و نهادهای محلی و جهانی طراحی و پیگیری کنند و دستگاه های سیاست‌گذاری و مجری نیز به انجام مستقل، غیرتشریفاتی و موثر آنها یاری رسانند.

🔹اهتمام به حوزه ی اخلاق در علوم و فناوری بر آمده از نگرانی نسبت به امروز و آینده و یا محدود ماندن در گذشته نیست. تمرکز بر اخلاق در این حوزه به معنای کشف فرصت ها در کنار توجه به تهدیدهاست. در فرهنگ و تمدن ایرانی و اسلامی همانند جوامع و ملل دیگر ظرفیت های اخلاقی نهفته ای هست که می توان در پرتو این رویکرد جدید آنها را بازخوانی و باز آفرینی کرد.

۱۶ آذر ۹۶

@ethicscongress

🌀دکتر ایرجی‌زاد، عضو هیات علمی دانشگاه شریف؛

🔹دغدغه‌هایی که پیش از شروع کنگره در حوزه اخلاق داشته‌ام اکنون چندین برابر شده است و شاید این همان رسالت کنگره باشد.

🔹موضوع کنگره بسیار وسیع، فراگیر و جهانی است؛ سامان دادن چنین کنگره‌‌ای با این حجم از اندیشمندان و چهره‌های شاخص نشان از هنر و اعتبار انجمن ایرانی اخلاق در علوم و فناوری دارد.

🔹به نظر می‌رسد در حوزه اخلاق نیازمند جهاد هستیم و در حوزه‌های آموزش و پژوهش این مهم باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد و در هر سند و آیین‌نامه بخشی باید به اخلاق اختصاص داده شود.

@ethicscongress