🌹🌹🌹
🌹🌹
🌹
@f_z_kurdi#ڕێزمان/ #دستورزبان
#گەردانی_کارەکان /#صرف_افعال
ـــــ
⭕️ ئێستای سادە (حال سادە)
🔺 معادل فارسی: می روم، می خوانم، مینویسم
ـــــ
الـگو: دە+ بن حال+ شناسە
پس برای صرف فعل در زمان حال سادە
❶ بن حال فعل را بدست می آوریم
❷ بنا بر الگوی فعلی قبل از بن حال وند "دە /ئە" را می آوریم
❸افزودن شناسە
خوێندن: خواندن
❶بن حال: خوێن
❷دە+ خوێن
❸دە+خوێن+ شناسە
دە+خوێن+م (دەخوێنم/ می خوانم)
دە+خوێن+ی (دەخوێنی/ می خوانی)
دە+ خوێن+ێ (دەخوێنێ/ می خواند)
دە+خوێن+ین (دەخوێنین/ می خوانیم)
دە+خوێن+ن (دەخوێنن / می خوانید)
دە+خوێن+ن (دەخوێنن/ می خوانند)
ڕۆیشتن/رفتـن:
❶بدست آوردن بن حال: ڕۆ
❷دە+ڕۆ
❸ دە+ڕۆ+ شناسە (م، ی، ێ، ین، نن، نن)
دە+ڕۆ+م
دە+ڕۆ+ی
دە+ڕۆ+ێ ٭ (دەڕوا/داڕوات) ٭
دە+ڕۆ+ین
دە+ڕۆ+ن
دە+ڕۆ+ن
بە صرف این فعل در سوم شخص مفرد دقت کنید، دە+ڕۆ+ێ (دەڕۆێ) همانگونە کە متوجە هستید در این فعل دو مصوت "ۆ" و "ێ" در کنار هم قرار گرفتەاند و این هم می دانیم کە معمولا در هیچ زبانی هیچگاە دوتا مصوت بلافاصلە در پی هم نمی آیند، پس چاره چیست؟ در اینجا نیز جهت جلوگیری از بهم ریختن این قاعدە "ۆێ" بە "وا" تبدیل می شود، لذا: دەڕۆێ←دەڕوا
همینطور در افعالی کە بنا بر الگو سوم شخص مفرد در آنها بە "ـەێ" ختم می شوند "ـەێ" بە "ا" تبدیل می شود؛ مثال:
بردن: برای بدست اوردن بن حال در مصادری کە بە "ردن" ختم می شوند "ردن" را حذف میکنیم و مصوت "ە" را بدان اضافە میکنیم پس بنابراین: بردن←ب←بە
حال طبق الگو صرف کنیم:
دەبەم
دەبەی
دەبەێ ٭
دەبەین
دەبەن
دەبەن
بە سوم شخص مفرد توجە کنید"دەبەێ" در کنار هم آمدن دو مصوت "ـە، ێ"
پس بنا بر آنچە کە در فوق گفتیم در این گونە افعال هم "ەێ" بە "ا" تبدیل می شود.
دەبەێ ←دەبا
⊙ نکتە:
بدست آوردن بن حال در برخی افعال کە بە "تن" ختم می شوند مشمول تغیراتیست:
کوشتن، شووشتن
بنا بر الگوی استخراج بن حال می بایستی با حذف "تن" از انتهای آنها و بصورت "کوش" ، "شووش" می بودند اما در زبان کوردی همچنین واژەهایی استعمال نمی شوند و درواقع فاقد معنی هستند
در فعل کوشتن پس از حذف "تن" از آخر آن "ش" بە "ژ" تبدیل می شود بدین صورت: کوشتن←کوش←کوژ
و فعل شووشتن هم اصلا در زمان حال سادە صرف نمی شود بلکە بە جای آن از مصدر "شۆردن" استفادە می کنیم
شووشتن=شۆردن= شستن.
پس
"دەشووشم× دەشۆرم✓
دەشووشی× دەشۆری✓
دەشووشێ× دەشۆرێ✓
دەشووشین× دەشۆرین✓
دەشووشن× دەشۆرن✓
دەشووشن× دەشۆرن✓*
٭ باید دقت کرد کە این استثنا برای زمان حال سادەاست نە گذشتەی سادە
تمرین:
1: بن حال و گذشتەی افعال زیر را بدست آورید:
گریان، سووتاندن، ڕۆیشتن، گرتن
2: افعال زیر را در زمان حال سادە صرف کنید:
نووسین، کەوتن
3: افعال بالا را در زمان گذشتەی سادە صرف کنید.
ـــ
⭕️ #کەناڵی_فێرکاریی_زمان_و_وێژەی_کوردی
⭕️ #کانال_آموزش_زبان_و_ادبیات_کوردی
@f_z_kurdi
