جۆرەکانی دڵ لە قورئانـدا
بیست جۆر لە – دڵ – باسکراوە ، کە ۸ دانەیان سەلیمە و ۱۲ دانەیان نەخۆشە :
۱. دڵی سەلیم : کە ئەمە دڵێکی پاک ڕاگیراوە تەنها بۆ خودا و خاڵییە لە کوفر و نیفاق و زەلیلی ..
إِلَّا مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ
۲. دڵێکی تەوبەکار : ئەمەش دڵێکی بەردەوام تۆبەکار و کە ئەوەش دڵێکە هەمیشە ئەگەڕێتەوە لای خودا و طاعەتەکانی .
مَنْ خَشِيَ الرَّحْمَن بِالْغَيْبِ وَجَاء بِقَلْبٍ مُّنِيبٍ
۳. دڵێکی ملکەچ : ئەمەش دڵێکی ملکەچی دڵنیای ئارام و خۆگرتووە.
َ
فتُخْبِتَ لَهُ قُلُوبُهُمْ
٤. دڵێکی ترساو : ئەو دڵەیە کە ئەترسێ خودا کارەکانی قبووڵ نەکا و ڕزگاری نەبێ لە عەزاب .
وَالَّذِينَ يُؤْتُونَ مَا آتَوا وَّقُلُوبُهُمْ وَجِلَةٌ أَنَّهُمْ إِلَى رَبِّهِمْ رَاجِعُونَ
٥. دڵێکی تەقوادار : ئەمەش ئەو دڵەیە کە شعائرەکانی الله تعالی بەرز ڕائەگرێ .
ذَلِكَ وَمَن يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِن تَقْوَى الْقُلُوبِ
٦. دڵێکی مهدی : ئەمەش دڵێکی ڕازییە بە قەزا و تەسلیمی ئەمرەکانی خودایە .
وَمَن يُؤْمِن بِاللَّهِ يَهْدِ قَلْبَهُ
۷. دڵێکی دڵنیا : ئەو دڵەیە کە ئارام ئەگرێ بە بەتاکپەرستنی الله و یادکردنی .
وتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِكْرِ اللّه
۸. دڵێکی زیندوو : ئەمەش ئەو دڵەیە کە بیرئەکاتەوە و تێئەفکرێ لە کەلامی الله .
إِنَّ فِي ذَلِكَ لَذِكْرَى لِمَن كَانَ لَهُ قَلْبٌ
۹. دڵێکی نەخۆش : ئەمەش ئەو دڵەیە کە گومان و نیفاق لێیداوە و نەخۆشی شهوەتی حەرامی تیایه .
فَيَطْمَعَ الَّذِي فِي قَلْبِهِ مَرَضٌ
۱۰. دڵێکی کوێر : ئەو دڵەیە کە نابینێت و درک بە حەق ناکات .
وَلَكِن تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِي فِي الصُّدُورِ
۱۱. دڵێکی بێ ئاگا و سەرگەردان : ئەمەش دڵێکی بێ ئاگایە لە قورئان و سەرقاڵ بە دونیا و ئەوەی تیایەتی .
لاهِيَةً قُلُوبُهُمْ
۱۲. دڵێکی ژەنگاوی و ناپووخت : ئەو دڵەیە کە شهادە و حەق ئەشارێتەوا .
وَلاَ تَكْتُمُواْ الشَّهَادَةَ وَمَن يَكْتُمْهَا فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ
۱۳. دڵێکی خۆبەگەورەزان : ئەو دڵەیە کە مستکبرە بەرامبەر توحید و گوێڕایەڵی الله تعالی ، وە زۆرداره بەهۆی ستەم و دژایەەی کردنی زۆرییەوە .
قلْبِ مُتَكَبِّرٍ جَبَّارٍ
۱٤. دڵێکی تووند و بێ ڕەحم : ئەو دڵەیە کە نەرمی و ڕەحمەتی لێ دەرکراوە .
وَلَوْ كُنتَ فَظّاً غَلِيظَ الْقَلْبِ لاَنفَضُّواْ مِنْ حَوْلِكَ
۱٥. دڵێکی مۆرکراو : ئەو دڵەیە کە گوێی لە پەیامەکە نابێ و بیریشی لێ ناکاتەوە .
وَخَتَمَ عَلَى سَمْعِهِ وَقَلْبِهِ
۱٦. دڵێکی ڕەق : ئەو دڵەیە کە نەرم نابێ بۆ ئیمان ، وە وازی هێناوە لە یادی الله تعالی .
وَجَعَلْنَا قُلُوبَهُمْ قَاسِيَةً
۱۷. دڵێکی بێ ئاگا : ئەو دڵەیە کە یادی خودا ناکا و هەواوهەوەسی کاریگەری کردووە لەسەر تاعەتی خودا .
وَلَا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنَا قَلْبَهُ عَن ذِكْرِنَا
۱۸. دڵێکی داخراو : ئەمەش دڵێکی داخراوە و کەلامی رسول الله ناچێتە ناوی .
وَقَالُواْ قُلُوبُنَا غُلْفٌ
۱۹. دڵێکی لار و لادەر : ئەو دڵەیە کە مەیلی بۆ حەق هەیە بس لادەدات لێی .
فأَمَّا الَّذِينَ في قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ
۲۰. دڵێکی دوودڵ : ئەمەش دڵێکە کە محتارە و گومانی هەیە .
وَارْتَابَتْ قُلُوبُهُمْ
بیست جۆر لە – دڵ – باسکراوە ، کە ۸ دانەیان سەلیمە و ۱۲ دانەیان نەخۆشە :
۱. دڵی سەلیم : کە ئەمە دڵێکی پاک ڕاگیراوە تەنها بۆ خودا و خاڵییە لە کوفر و نیفاق و زەلیلی ..
إِلَّا مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ
۲. دڵێکی تەوبەکار : ئەمەش دڵێکی بەردەوام تۆبەکار و کە ئەوەش دڵێکە هەمیشە ئەگەڕێتەوە لای خودا و طاعەتەکانی .
مَنْ خَشِيَ الرَّحْمَن بِالْغَيْبِ وَجَاء بِقَلْبٍ مُّنِيبٍ
۳. دڵێکی ملکەچ : ئەمەش دڵێکی ملکەچی دڵنیای ئارام و خۆگرتووە.
َ
فتُخْبِتَ لَهُ قُلُوبُهُمْ
٤. دڵێکی ترساو : ئەو دڵەیە کە ئەترسێ خودا کارەکانی قبووڵ نەکا و ڕزگاری نەبێ لە عەزاب .
وَالَّذِينَ يُؤْتُونَ مَا آتَوا وَّقُلُوبُهُمْ وَجِلَةٌ أَنَّهُمْ إِلَى رَبِّهِمْ رَاجِعُونَ
٥. دڵێکی تەقوادار : ئەمەش ئەو دڵەیە کە شعائرەکانی الله تعالی بەرز ڕائەگرێ .
ذَلِكَ وَمَن يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِن تَقْوَى الْقُلُوبِ
٦. دڵێکی مهدی : ئەمەش دڵێکی ڕازییە بە قەزا و تەسلیمی ئەمرەکانی خودایە .
وَمَن يُؤْمِن بِاللَّهِ يَهْدِ قَلْبَهُ
۷. دڵێکی دڵنیا : ئەو دڵەیە کە ئارام ئەگرێ بە بەتاکپەرستنی الله و یادکردنی .
وتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِكْرِ اللّه
۸. دڵێکی زیندوو : ئەمەش ئەو دڵەیە کە بیرئەکاتەوە و تێئەفکرێ لە کەلامی الله .
إِنَّ فِي ذَلِكَ لَذِكْرَى لِمَن كَانَ لَهُ قَلْبٌ
۹. دڵێکی نەخۆش : ئەمەش ئەو دڵەیە کە گومان و نیفاق لێیداوە و نەخۆشی شهوەتی حەرامی تیایه .
فَيَطْمَعَ الَّذِي فِي قَلْبِهِ مَرَضٌ
۱۰. دڵێکی کوێر : ئەو دڵەیە کە نابینێت و درک بە حەق ناکات .
وَلَكِن تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِي فِي الصُّدُورِ
۱۱. دڵێکی بێ ئاگا و سەرگەردان : ئەمەش دڵێکی بێ ئاگایە لە قورئان و سەرقاڵ بە دونیا و ئەوەی تیایەتی .
لاهِيَةً قُلُوبُهُمْ
۱۲. دڵێکی ژەنگاوی و ناپووخت : ئەو دڵەیە کە شهادە و حەق ئەشارێتەوا .
وَلاَ تَكْتُمُواْ الشَّهَادَةَ وَمَن يَكْتُمْهَا فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ
۱۳. دڵێکی خۆبەگەورەزان : ئەو دڵەیە کە مستکبرە بەرامبەر توحید و گوێڕایەڵی الله تعالی ، وە زۆرداره بەهۆی ستەم و دژایەەی کردنی زۆرییەوە .
قلْبِ مُتَكَبِّرٍ جَبَّارٍ
۱٤. دڵێکی تووند و بێ ڕەحم : ئەو دڵەیە کە نەرمی و ڕەحمەتی لێ دەرکراوە .
وَلَوْ كُنتَ فَظّاً غَلِيظَ الْقَلْبِ لاَنفَضُّواْ مِنْ حَوْلِكَ
۱٥. دڵێکی مۆرکراو : ئەو دڵەیە کە گوێی لە پەیامەکە نابێ و بیریشی لێ ناکاتەوە .
وَخَتَمَ عَلَى سَمْعِهِ وَقَلْبِهِ
۱٦. دڵێکی ڕەق : ئەو دڵەیە کە نەرم نابێ بۆ ئیمان ، وە وازی هێناوە لە یادی الله تعالی .
وَجَعَلْنَا قُلُوبَهُمْ قَاسِيَةً
۱۷. دڵێکی بێ ئاگا : ئەو دڵەیە کە یادی خودا ناکا و هەواوهەوەسی کاریگەری کردووە لەسەر تاعەتی خودا .
وَلَا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنَا قَلْبَهُ عَن ذِكْرِنَا
۱۸. دڵێکی داخراو : ئەمەش دڵێکی داخراوە و کەلامی رسول الله ناچێتە ناوی .
وَقَالُواْ قُلُوبُنَا غُلْفٌ
۱۹. دڵێکی لار و لادەر : ئەو دڵەیە کە مەیلی بۆ حەق هەیە بس لادەدات لێی .
فأَمَّا الَّذِينَ في قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ
۲۰. دڵێکی دوودڵ : ئەمەش دڵێکە کە محتارە و گومانی هەیە .
وَارْتَابَتْ قُلُوبُهُمْ