Muhammadsaid - Blog

Soft Collection Tashkent Dialect Edition

Bu yerda ikkita gap. Ruschada olmoshlarda gender bor, shunga buni средний род qilib tarjima qilish muhim. Oldingi gapga qarab topyapti.

Bu esa Qozog'istondagi trafik. Aholisi ikki barobar kichik bo'lsa-da, trafik bizdan ikki barobar ko'proq.

Midas shohi va super sun’iy idrok

Qadimgi Yunonistonda bir Midas degan shoh yashab o‘tgan ekan. Kunlardan birida u bir xudoning mushkulini yengillatib berib, evaziga undan bitta tilak yutib olibdi. "Har qanday teggan narsam oltinga aylansin!", deb tilabdi va shu onda tilagani ro‘yobga chiqibdi. Natijada nimaga barmog‘ini tegkizmasin, u buyum shu zahoti oltinga aylanib qolarkan. Kumush bo‘ladimi, stul, piyola, ovqat va hatto qizi ham zar bilan qoplangan 3D modellarga aylanib qolibdi...

Super sun’iy idrokning (Super AI) xavfi ham shu afsonada namoyon etilgan. Garchi biz modellarni o‘zimiz dasturlab ularni boshqarsak ham, ular ko‘r-ko‘rona o‘z vazifalarini bajarib, harakatlari kutilmagan natijalarga olib kelishi mumkin. Deylik, shaxmat o‘ynaydigan mexanik robot bor. Uning vazifasi har qanday yo‘llar bilan o‘yinni yutish — masalaning yechimi dasturchi tomonidan shunday qo‘yilgan. Qanday yutadi, dasturchiga qiziqmas, faqatgina bor vositalardan foydalanolishi mumkin. Bir payt bu robot odamga qarab musht tushirib qolsa nima deysiz? Aslida olganda u vazifasini bajarib o‘yinni yutdi, lekin uni dasturlagan inson Midas shohi kabi buni xohlaganmidi?

Muammoni negizi esa o‘zimizda yotibdi. Agarda biz qachonlardir Super AI yaratsak, biz unga o‘zimizning axloqiy va odamiy qadriyatlarimizni aniq va to‘liq tarzda tushuntirishimiz kerak. Ungacha esa faqat ongsiz, bir masalaga yo‘naltirilgan modellar bilan cheklanib qolamiz.

@muhammadsaid_dev

O‘zbek tili lotin alifbosi yoxud qanday qilib tilshunoslarning qarorlari savodsizlikni orttirishi mumkin

G'alaba, ko'z va san'at — nechta imlo xatolarni topdingiz? Ekranga yaqinlashib yaxshilab qarang. Topmagan bo‘lsangiz, sizni tabriklayman. Siz tilshunoslar va tahrirchilar nazdida savodsizsiz. Bunga sabab esa hozirgi O‘zbek tili lotin alifbosi.

O‘ va G‘ harflari rasman digraf deyiladi, ya’ni bir tovushni ikkita belgi bilan ifodalaydigan harf. Ulardagi apostrof 6-shaklida bo‘ladi va Unicodeda ‘ (U+02BB) va ‘ (U+2018) orqali ifodalanadi. Qaysi birini ishlatish kerakligi bo‘yicha rasman qaror yo‘q. Spoiler: ularni klaviaturadan topolmaysiz. Boshqasining nomi esa tutuq belgisi, u arabcha so'zlarda ishlatilib, 9-shaklida yoziladi: ’ (U+02BC) va ’ (U+2019). Buniyam klaviaturada topish mushkullik tug‘diradi.

Nega? Men ham o‘zimga shu savolni berdim. Nega Ö va Ğ emas? Ushbu harflar deyarli barcha turkiy tillarda ishlatilinib kelyapti. Foydalanuvchilar bitta harfni ikki belgi bilan terishlari bunday shoshqaloq zamonga umuman to‘g‘ri kelmaydi-ku!

Natijada mana shunday sun’iy ravishda yaratilgan imlo xatoliklarga duch kelamiz:

Keca kocada oynagandim, wunga ozgina carcab qoldim.

Rasman — 7 ta xato! 7 ta so‘zda 7 ta xato, Karl! Aslida esa, muallif savodsiz emas, u o‘z vaqtini qadrlaydigan O‘zbek tili jonkuyari. U faqatgina ikkita belgining o‘rniga bitta belgi yozdi va asosiysi buni o‘qigan odam yuborilgan xabarni to‘laligicha tushundi.

Tahrirchi klaviaturasini dasturlashda biz shu apostroflarni birlashtirib, oldin qanday harf kelsa, shunga moslashib ketadigan qilganmiz. Ammo buni yechim deb bo‘lmaydi. Haqiqiy yechim bu yangilangan lotin alifbosi — lekin buni yangilashga qancha pul va kuch kerak? O‘zini oqlarmikan shuncha sarf-xarajat? Nazarimda o‘zini oqlaydi. Asosiysi beta-versiyada alifboni tekshirib, boshqa turkiy tillar tajribasiga tayanib, foydalanuvchilarning fikrlarini inobatga olishni unutmaslik kerak.

@muhammadsaid_dev