مطالعات عراق

آشنائی با کشور #عراق_ بخش نهائی
دوران پساداعش
دوران پساداعش در عراق
با پایان یافتن دوران سیاه سلطه داعش بر عراق که با کشتار، ویرانی و آسیب‌های جدی به کشور، فرهنگ و مردم عراق همراه بود، دوران جدیدی در عراق آغاز شد که به بازسازی و جبران این خسارات اهتمام ورزید. 
دوران بازسازی عراق
پایان سلطه داعش این فرصت را مهیا ساخت تا موضوع بازسازی عراق با جدیت بیشتری در دستور کار دولت این کشور گیرد. قریب به چهار دهه درگیری عراق با جنگ‌ و تنش‌های سیاسی و نظامی داخلی و خارجی، مجال توسعه زیرساختها را از این کشور ربوده بود. در عین حال پدیده‌های ویرانگری نظیر داعش، بخش‌های قابل توجهی از زیرساختهای این کشور را به ورطه نابودی کشاندند، بطوری‌که مطابق برآوردهای صورت گرفته توسط صندوق بازسازی مناطق آسیب‌دیده از تروریسم عراق، تنها برای بازسازی تخریب‌های صورت‌گرفته توسط نیروهای داعش نیاز به بودجه‌ای معادل 88میلیارد دلار است. 
موضوع بازسازی عراق در سال‌های 2018 و 2019 با رویکرد جذب سرمایه‌گذاری خارجی توسط دولت این کشور پیگیری شد و کنفرانس‌های مختلفی در این زمینه برگزار شد که مهم‌ترین آنها کنفرانس بازسازی عراق در فوریه 2018 (بهمن 1396) بود که با مشارکت بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول و اتحادیه اروپا در کویت برگزار شد و پروژه‌های بزرگ زیرساختی عراق در حوزه‌های مختلف معرفی شدند که نیاز به جذب اعتباری درحدود یکصدمیلیارد دلار داشتند. در این رویداد کشورهای مختلف برنامه‌هایی برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیرساختی عراق ارائه کردند، وعده‌هایی که تاکنون محقق نشده و قطعا شرایط عدم ثبات داخلی عراق در آن بی‌تاثیر نبوده است.
تظاهرات 2019-2020 عراق
در اوایل اکتبر سال 2019، بغداد شاهد تظاهرات گسترده‌ای علیه دولت بود. معترضان به دلیل زیرساخت‌های ضعیف کشور، بیکاری جوانان، فساد مالی برخی از مسئولین و عدم کفایت خدمات عمومی دست به اعتراض زدند. در واکنش به این اعتراضات، نیروهای امنیتی با استفاده از گاز اشک‌آور و شلیک فشنگ‌های پلاستیکی و جنگی سعی در کنترل اوضاع داشتند. 
معترضان علاوه بر بغداد در در استان‌های بصره، بابل، ذی‌قار، میسان و نجف نیز علیه فساد، بیکاری و عدم تغییرات سیاسی موثر در کشور دست به اعتراض زدند. تظاهرات مردم عراق علیه دولت علیرغم اعلام مقررات منع رفت و آمد در برخی استان‌ها ادامه یافت و بتدریج مطالبات به سمت استعفای دولت و تغییر ساختار سیاسی سوق یافت. 
تداوم تظاهرات، استعفای عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق را در پی داشت و پارلمان عراق نیز مجبور به تصویب قانون حوزه‌های انتخابیه متعدد در کشور شد.
همزمان با این اعتراضات، در سوم ژانویه 2020 ، سردار قاسم سلیمانی،فرمانده سپاه قدس ایران و ابومهدی مهندس، از رهبران حشدالشعبی عراق در حمله یک هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی در نزدیکی فرودگاه بغداد به شهادت رسیدند. پس از این حادثه، فضای ضدآمریکایی در عراق اوج گرفت و دو روز پس از شهادت ایشان، پارلمان عراق از تمام نیروهای خارجی که 5200 نفر از آنها آمریکایی بودند، خواست که خاک عراق را ترک کنند. پس از این اقدام آمریکا، معترضان با فراخوان مقتدی صدر دست به تظاهرات میلیونی زدند که این تظاهرات با اعتراض‌های ضد حکومتی که در بغداد جریان داشت، همراه شد. بتدریج خواسته‌های معترضان به مواردی نظیر: خروج نیروهای آمریکایی از عراق، کناره‌گیری دولت، برگزاری انتخابات زودهنگام و مبارزه با فساد تعمیم پیدا کرد و آنها خواستار یک مدیریت سیاسی دموکراتیک و برگزاری انتخابات آزاد و شفاف شدند. اعتراضات خیابانی در شهرهای بزرگ عراق ادامه داشت تا اینکه با اعلام اولین مورد از ابتلا به ویروس کرونا در عراق در پایان ماه فوریه، معترضان مجبور به ترک صحنه تظاهرات شدند. 
ازجمله نکات مهم قابل اشاره در این اعتراضات می‌توان به اثرگذاری نهادهای مدنی و فعالان شبکه‌های اجتماعی اشاره کرد که نقش پررنگی در هدایت افکار عمومی و جریان اعتراضات داشتند. ضمن اینکه نمی‌توان از نقش برخی جریانات و احزاب سیاسی در شعله‌ور کردن آتش اعتراضات با هدف اخذ امتیاز از دولت و نقش‌آفرینی در آینده کشور چشم‌پوشی کرد. از دیگر نکات قابل توجه در این حوادث، فراگیری اعتراضات در استان‌های شیعه‌نشین عراق بود.
پس از استعفای عادل عبدالمهدی، محمد توفیق علاوی از سوی «برهم صالح»، رئیس جمهور عراق برای تشکیل دولت معرفی شد. وی به مدت یک ماه فرصت داشت تا نامزدهای مورد نظر خود را برای کسب رأی اعتماد به مجلس نمایندگان معرفی کند؛ اما طولی نکشید تا معترضان به حضور علاوی نیز در راس دولت اعتراض کنند و علاوی با ارسال نامه‌ای به رئیس جمهور عراق از ماموریت تشکیل کابینه انصراف داد. وی پیش از این اعلام کرده بود در صورتی که تحت فشار سیاسی قرار بگیرد، کنار خواهد کشید.

در تابستان 2004، نیروهای آمریکایی به همراه نیروهای ائتلاف برای کشتن مقتدی صدر و نابودی شبه نظامیان شیعی جیش المهدی به شهر نجف حمله کردند که با مقاومت سخت این گروه روبرو شد. این درگیری‌ها در حوالی اعتاب مقدسه و به‌مدت یک ماه ادامه یافت و منزل مقتدی صدر دراثر بمباران جنگنده‌های آمریکایی ویران شد. در این حملات مقتدی صدر کشته نشد و  نهایتا با فرسایشی شدن نبرد و رایزنی های سیاستمداران و بزرگان شیعه، نبرد متوقف شد و توافقاتی بین طرفین حاصل شد.
تهاجم‌های نیروهای ائتلاف به شبه نظامیان سنی مذهب القاعده نیز در نوامبر 2004 مجددا تکرار شد. نتیجه‌ این نبرد 46 روزه به نفع نیروهای ائتلاف بود. 
در 28 ژوئن 2004 حکومت موقت ائتلاف به پایان رسید. طبق توافق شورای حَکَم، مقرر شد عراقی‌هایی که توسط حاکمیت نیروهای ائتلاف از میان همه اقوام و مذاهب انتخاب شده بودند، در قالب دولت موقت و بصورت نخست وزیران کوتاه مدت دوره ای به اداره کشور بپردازند.
انتخابات و تشکیل دولت انتقالی
قانون انتقالی عراق در 8 مارس 2004 به تصویب رسید و بدین ترتیب زمینه‌ی برگزاری انتخابات عمومی سال 2005 فراهم شد. مردم عراق‌ در روز 12 بهمن 1383 (31 ژانویه 2005) در انتخابات مجلس شرکت کردند تا اعضای آن پیش‌نویس قانون اساسی را آماده کند. «پل ولفوویتز» در 16 بهمن 1383 اعلام کرد که 15 هزار  نفر از سربازان آمریکایی که به منظور حفظ امنیت انتخابات در این کشور نگه داشته شده بودند، در ماه آینده این کشور را ترک خواهند کرد. رفراندومی که در 23 مهر 1384 (15 اکتبر 2005) برگزار شد به تصویب قانون اساسی عراق انجامید. ماده‌ی یک این قانون، عراق را به عنوان یک دولت فدرال که ساختار آن بر پایه پارلمان و دارای نخست وزیر و رئیس جمهور انتخابی از سوی مجلس بود، معرفی کرد. مجلس ملی عراق نیز در آذرماه همان سال با مشارکت تمام گرایش‌های ملی و مذهبی انتخاب شد و دولت عراق در 30 اردیبهشت 1385 پس از تصویب اعضای مجلس ملی این کشور به قدرت رسید. این دولت، قدرت را از دولت انتقالی که در حکم دولت سرپرست بود، تحویل گرفت و «نوری الماکی» در آوریل 2006 به نخست وزیری عراق رسید.
افزایش نیروهای آمریکایی
جرج بوش رییس جمهور وقت ایالات متحده در تاریخ 3 بهمن 1385 اعلام کرد که بیش از 20 هزار سرباز به عراق اعزام خواهند شد. 144 تن از نمایندگان مجلس عراق در 20 اردیبهشت 1386 درخواستی قانونی را امضا کردند تا آمریکا جدولی زمانی برای خروج نیروهایش از این کشور ارائه دهد. با کاهش مستمر شمار نیروهای ائتلاف در عراق، فشارها بر نیروهای آمریکایی افزایش می‌یافت. پترائوس، ژنرال ارتش آمریکا در سخنرانی خود در کنگره مورخ 19 شهریور 1386 (10 سپتامبر 2007) پیش‌بینی کرد که 30هزار نیروی ایالات متحده تا تابستان آینده از عراق خارج خواهند شد. جرج بوش نیز بیان کرد  که 5700 نفر تا کریسمس 2007 (دی 1386) به آمریکا باز خواهند گشت و انتظار می‌رود هزاران نفر دیگر نیز تا ژوئیه 2008 (تیر 1387) از عراق خارج شوند.
در سال 2008، نظامیان عراقی شروع به یورش به نیروهای شبه‌نظامی شیعه کردند که پیشتر توسط نوری المالکی مجوز انجام عملیات را دریافت کرده بودند. این حملات با عملیاتی در ماه مارس در بصره علیه جیش‌المهدی آغاز شد و کمی بعد به تمام مناطقی که شیعیان حضور داشتند، به ویژه شهرک صدر در بغداد، کشیده شد. ارتش عراق با پشتیبانی هوایی آمریکا در اواخر ماه مارس 2008 (اوایل فروردین 1387) طی عملیاتی با عنوان «یورش شوالیه‌ها» حمله‌ای به نیروهای شبه‌نظامی شیعی در بصره ترتیب داد تا این منطقه را امن سازد. این نخستین عملیاتی بود که نیروهای عراقی بدون حمایت مستقیم نیروهای زمینی ائتلاف انجام دادند. 
جیش‌المهدی که بخش اعظم شهر را در اختیار داشت در برابر این یورش مقاومت کرد. این مقاومت‌ها سریعاً به دیگر جاهای عراق نظیر شهرک صدر، کوت، حله و سایر نقاط گسترش یافت. در طول جنگ، نیروهای عراقی با مقاومت محکم شبه‌نظامیان در بصره مواجه شدند تا حدی که پیشروی آن‌ها را بسیار کند کرد. فرسایش نیروها باعث شد تا بالاخره طرفداران مقتدی صدر پای میز مذاکره بنشینند و در 23 اردیبهشت 1387 (12 مه 2008) نیروهای دولتی بر ستاد شبه‌نظامیان اسلامگرای شیعه تسلط پیدا کرده‌اند. 
از طرف دیگر موافقت‌نامه تعیین وضعیت نیروهای عراقی-آمریکایی در 14 آذر 1387 (4 دسامبر 2008) توسط دولت عراق تصویب شد. این موافقت‌نامه مقرر می‌داشت که تمام نیروهای آمریکایی تا 10 تیر 1387 (30 ژوئن 2009) از شهرهای عراق خارج شوند و تا 10 دی 1390 (31 دسامبر 2011) خاک عراق را ترک کنند. بسیاری از گروه‌های عراقی با این موافقت‌نامه به مخالفت برخاستند، زیرا آن را راهی برای طولانی کردن و مشروعیت‌بخشی به اشغال عراق توسط آمریکا می‌دانستند.

آشنائی با کشور عراق_بخش سوم
عراق و دوران پس از سقوط صدام حسین
دوران بعد از سقوط صدام
عراق و دوران پس از سقوط صدام
آنچه در اینجا می‌خواید، تشریح وقایع و اتفاقات دوران بعد از سقوط و اعدام صدام حسین، شورش‌های داخلی ، حضور نیروهای آمریکایی در عراق تا رفع تحریم‌های سازمان ملل خواهد بود. 
اعدام صدام حسین
صدام حسین در تاریخ 9 تیر 1383 برابر با30 ژوئن 2004 به دولت موقت عراق تحویل داده شد تا به اتهام جنایات جنگی، جرایم ضدبشری و قتل‌عام محاکمه شود. در طول این محاکمه توجه ویژه‌ای به اقدامات خشونت‌بار وی علیه کردهای شمال عراق در طول جنگ با ایران و شیعیان جنوب در خلال سال‌های 1991 تا 1999 شد. نهایتاً صدام حسین در تاریخ 9 دی 1385 برابر با 30 دسامبر 2006 در ساعت 6:07 صبح به وقت محلی به دار آویخته شد.
حکومت ائتلاف موقت
نیروهای اشغالگر عراق کمی پس از شکست صدام حسین، حکومتی با عنوان «ائتلاف موقت» در این کشور ایجاد کردند تا به عنوان یک حکومت انتقالی عمل کند. این حکومت با اتکا به قطعنامه 1483 شورای امنیت سازمان ملل (مصوب 22 می 2003) و قوانین جنگ، خود را واجد صلاحیت تشکیل قوای مجریه، مقننه و قضائیه می‌دانست. این حکومت از 21 آوریل 2003 تا 28 ژوئن 2004 به مدت 14 ماه تمامی اختیارات عراق را در دست داشت.
در ابتدا افسر سابق ارتش آمریکا، «جی گارنر»، ریاست حکومت ائتلاف موقت را بر عهده داشت اما انتصاب وی مدت زیادی طول نکشید تا این که در 11 می 2003، جرج دبلیو بوش، پل برمر را جانشین وی کرد. حاکم جدید در نخستین روز کاری خود در 16 می 2003 دستور شماره یک حکومت ائتلاف موقت، مبنی بر ممنوعیت ورود اعضای حزب بعث در دولت جدید را ابلاغ کرد. «برمر» در ژوئیه 2004 با به پایان رسیدن حکومت ائتلاف موقت از سمت خود برکنار و از عراق خارج شد.
گروه بازرسی عراق
یکی دیگر از گروه‌هایی که توسط اشغالگران چندملیتی عراق تشکیل شد، گروه بازرسی عراق نام داشت که شامل 1400 عضو بود. این گروه به منظور یافتن حقیقت پیرامون برنامه‌ جنگ‌افزارهای کشتار جمعی عراق تشکیل شده بود. انتشار گزارش این گروه در سال 2004 که به «گزارش دولفر» شهرت یافت، نشان داد که عراق دارای جنگ‌افزارهای کشتار جمعی نیست.
دستگیری سران دولت سابق
نیروهای اشغالگر چندملیتی عراق به رهبری آمریکا در تابستان 2003 روی دستگیری سران سابق دولت عراق تمرکز کردند. یورشی که در 22 ژوئیه (31 تیر 1382) آن سال توسط لشکر 101 هوابرد آمریکا و گروه رزمی 20 انجام گرفت، باعث مرگ پسران صدام، «عُدَی» و«قُصَی» شد. دستگیری صدام در روز 13 دسامبر 2003 (22 آذر 1382) در عملیات سپیده‌دم سرخ در نزدیکی تکریت، مهم‌ترین رویداد در میان رشته دستگیری‌های آن سال بود. با دستگیری صدام حسین دولت ائتلاف موقت شروع به آموزش نیروهای امنیتی عراقی به منظور تأمین امنیت شهرها کرد.
شورش‌های داخلی
بغداد در بیستمین روز از فروردین 1382 (9 آوریل 2003) سقوط کرد و بدین ترتیب 24 سال حکومت صدام حسین به پایان رسید. نیروهای آمریکایی ساختمان‌های وزارتخانه‌های متروک حزب بعث را به تصرف درآوردند و در جریان متلاشی کردن مجسمه آهنی صدام، به مدیریت و هدایت اوضاع پرداختند. هر چند در بدو امر، سقوط ناگهانی بغداد با ابراز قدردانی گسترده مردم همراه بود اما بتدریج در نبود دولت مرکزی، هرج و مرج گسترش یافت و بسیاری به غارت ساختمان‌های دولتی و عمومی پرداختند و با گذشت زمان میزان جرایم افزایش یافت.
نیروهای ائتلاف بعد از سخنرانی بوش در 11 اردیبهشت 1382 (1 می 2003) شاهد افزایش تدریجی حملات ناگهانی به نیروهای خود در مناطق گوناگون شدند. نخستین هسته‌های شورش را فدائیان صدام و وفاداران به حزب بعث ایجاد کردند. اما به زودی تندروهای مذهبی و عراقی‌هایی که از اشغال کشورشان خشمگین بودند به مقاومت برخاستند. «تسنن افراطی» با شبه نظامیان القاعده به رهبری «ابومصعب الزرقاوی» دست به شورش زده و استان‌های بغداد، انبار و صلاح‌الدین بیش از دیگر استان‌ها شاهد حملات این گروه بودند. شیعیان نیز به رهبری روحانی‌ جوانی به نام «مقتدی صدر» دست به اعتراضات سیاسی و تشکیل شبه نظامیان «جیش المهدی» زدند که در مناطق شیعه نشین نواحی جنوبی عراق و شهرهای نجف، بصره، کوفه و شهرک صدر در اطراف بغداد فعالیت می‌کردند. با نزدیک شدن به پایان سال 2003 شدت حملات شورشی‌ها نیز بیشتر می‌شد. 
در ماه آوریل سال 2004، گروه شبه نظامی جیش المهدی به رهبری مقتدی صدر شروع به حمله به  نیروهای ائتلاف کرد. در همان زمان تصاویری از تجاوزات صورت گرفته توسط ارتش امریکا در زندان «ابوغریب» منتشر شد که در تحریک افکار عمومی موثر بود. مقتدی صدر توسط حاکمیت ائتلاف بعنوان متمرد نامیده شد و اوضاع در شهرک صدر بغداد در آوریل2004 و در پی حمله نیروهای آمریکایی برای دستگیری مقتدی صدر و مقاومت و درگیری با گروه جیش المهدی، به شدت به خشونت گرایید.

آشنائی با تاریخ کشور#عراق_بخش دوم
دوران حزب بعث تا سقوط صدام
در این نوشتار به بررسی و شرح اتفاقات از شروع انقلاب حزب بعث در عراق در سال 1968 و سلطه صدام حسین و در پی آن جنگ ایران با عراق، جنگ خلیج فارس، انقلاب شعبانیه و نهایتا سقوط حکومت صدام می‌پردازیم.
انقلاب حزب بعث
حزب بعث با هماهنگی برخی عناصر غیربعثی،کودتای موفقیت‌آمیزی را در 17 ژوئیه 1968 ترتیب داد. طی این کودتا، دولت عارف سرنگون و احمد حسن البکر، ریاست جمهوری را به دست گرفت. در این زمان، گرایش سیاست‌های عراق به سوی شوروی سابق بود. هم‌زمان با به قدرت رسیدن حزب بعث، عراق وارد دوره جدیدی از تاریخ خود شد و به یک تغییر کیفی در اجرای برنامه‌های توسعه خود دست یافت. در سال 1971، مرزهای عراق با اردن بسته شد و در سال 1972 عراق و شوروی سابق با انعقاد قراردادی 15 ساله، سطح همکاری‌های خود را در زمینه‌های اقتصادی، نظامی و سیاسی ارتقا دادند. همچنین در این سال عراق شرکت نفت خود را ملی اعلام کرد.
در سال 1974، دولت البکر به طور یک‌جانبه، قانون خودمختاری کردها را اعلام کرد که طی آن توانستند در پارلمان و هیئت وزرا شرکت کنند. در مارس 1974، تنش با کردها در شمال عراق از سر گرفته شد که گفته می‌شد کردها در این زمان از حمایت ایران برخوردار بودند. پس از آنکه عراق برخی از امتیازات مربوط به منازعه مرزی با ایران را به امضای «توافقنامه الجزایر» در سال 1975 رساند، ایران حمایت‌های خود را از کردها متوقف کرد و با این کار، تنش‌ها کاهش یافت. به موجب این قرارداد، ایران در ازای حمایت نکردن از کردها، امتیاز نظارت بر اروندرود را به دست آورد. 
در سال 1978، «احمد حسن البکر» تلاش کرد تا روابط نزدیکی با سوریه برقرار کند. در سال 1979 میلادی (1357 شمسی) و هم‌زمان با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، اختلافات البکر و معاونش،صدام حسین بالا گرفت. سرانجام پس از کناره‌گیری احمد حسن البکر از ریاست جمهوری، «صدام حسین» این سمت را به دست گرفت.
جنگ ایران و عراق
جنگ عراق و ایران با تجاوز ارتش تحت رهبری صدام حسین به ایران آغاز شد و نزدیک به 8 سال به طول انجامید که به‌عنوان یکی از طولانی‌ترین جنگ‌ها در قرن بیستم میلادی شناخته می‌شود. جنگ ایران و عراق به طور رسمی در 31 شهریور 1359، برابر با 22 سپتامبر 1980 آغاز شد؛ این در حالی است که مقامات عراقی معتقد بودند که جنگ از 13 شهریور 1359، برابر با 4 سپتامبر 1980 با حملات ایران به شهرهای مرزی عراق آغاز شده ‌است. در این زمان، صدام حسین، تعهدات خود به پیمان 1975 الجزایر را کنار گذاشت و با حمله به خاک ایران، آتش جنگ را برافروخت.
در سال‌های آغازین جنگ ایران و عراق، اسرائیل در ژوئن 1981 راکتور هسته‌ای عراق را بمباران کرد. در سال 1984 نیز سلاح‌های شیمیایی توسط عراق در جنگ استفاده شد و هر دو کشور حتی کشتی‌های غیرنظامی یکدیگر را نابود کردند. در 16 مارس 1988 که مصادف با ماه‌های پایانی جنگ ایران و عراق بود، نیروهای عراقی با استفاده از سلاح های شیمیایی ممنوعه، قتل عام «حلبچه» را علیه کردها مرتکب شدند. در این حمله، نزدیک به 3200 تا 5000 نفر کشته و نزدیک به 7 تا 10 هزار نفر مجروح شدند که اکثرا افراد غیرنظامی بودند. صدها تن دیگر نیز بر اثر عواقب، بیماری‌ها و نقص جسم در هنگام تولد، ناشی از این بمباران‌های شیمیایی سال‌ها پس از حمله تلف شدند.
در سال 1988 و پس از گذشت 8 سال از جنگ ایران و عراق که در آن تلفات انسانی در حدود یک میلیون کشته برآورد شده بود، سازمان ملل متحد، قطعنامه 598 را به‌عنوان طرح صلح صادر کرد. دو کشور در آگوست 1988 با برنامه صلح پیشنهادی سازمان ملل موافقت کردند و در نهایت جنگ در 29 مرداد 1367 پایان یافت.
جنگ خلیج فارس
صدام حسین در سال 1990، کویت را به بهره برداری از نفت در میدان «رُمَیله» که در منطقه مورد مناقشه بین دو کشور قرار داشت، متهم کرد. عراق برای حل و فصل اختلافات موجود، مذاکرات مستقیم با کویت را آغاز کرد، اما مذاکرات در 25 ژوئیه همان سال و اندکی پس از شروع، شکست خورد و ارتش عراق در تاریخ دوم اوت 1990(11 مرداد 1369 شمسی) به کویت حمله کرد و این کشور را به اشغال خود درآورد. در تاریخ 6 اوت 1990، شورای امنیت سازمان ملل متحد، قطعنامه 661 را برای اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه عراق به تصویب رساند که تقریباً از تمام تبادلات تجاری و اقتصادی با عراق جلوگیری می‌کرد. 
در سال 1991، قطعنامه 687 شورای امنیت صادر شد که اجازه می‌داد از هر روشی برای بیرون راندن عراق از کویت استفاده شود. همچنین این قطعنامه تاریخ نهایی عقب‌نشینی و خروج از قلمرو کویت را برای عراق تعیین کرد. آمریکا در سال 1991 با ائتلافی از کشورهای دیگر به کویت و سپس به عراق حمله کرد و ارتش عراق را از کویت بیرون راند. از این جنگ به عنوان «جنگ اول خلیج فارس» یاد می‌شود.

آشنایی با کشور عراق _بخش اول
دوران استعمار، پادشاهی و جمهوری در عراق

در این مطلب به بخشی از تاریخ عراق از سلطه بیگانگان و استعمار انگلیس در عراق و پس از آن دوران پادشاهی و به جمهوریت رسیدن قدرت در این کشور خواهیم پرداخت.
استعمار بریتانیا
با شروع جنگ جهانی اول، انگلیسی‌ها به بهانه جلوگیری از نفوذ آلمان با ارتشی بزرگ و پیشرفته وارد عراق شدند و در آغاز جنگ در نوامبر 1914،شهر عماره و بصره و در ژوئن سال 1915 شهر ناصریه را به اشغال خود درآوردند. ارتش انگلیس در سال 1916 در نزدیکی بغداد متحمل شکست شد اما مجددا در اوایل سال 1917 اشغال را آغاز کردند و وارد بغداد شدند.
شهر موصل در شمال عراق در 11 مارس 1917 به دست انگلیسی‌ها سقوط کرد و در نوامبر سال 1918، عراق به طور کامل تحت تصرف انگلیس درآمد. در ژوئیه سال 1920، در اعتراض به حضور انگلیسی‌ها، انقلابی در عراق شکل گرفت. این قیام، پیروزی مردم عراق علیه استعمار بود که به انقلاب سال بیست (ثورة العشرین) شهرت یافت و بریتانیا را بر آن داشت تا یک دولت پادشاهی موقت تشکیل دهد. اداره این دولت بر عهده شورای وزیران عراق و تحت نظارت عالی حاکم بریتانیا بود. در سال 1921، «فیصل اول» در یک همه‌پرسی عمومی به عنوان پادشاه عراق انتخاب شد.
پادشاهی و استقلال
در دوره استعمار توسط انگلیس، ارتش این کشور به بهانه تهدید کردها و حمایت ترک‌ها از آنها، به حضور خود در عراق ادامه داد. با این‌حال همزمان با این حضور، نارضایتی‌ها و قیام علیه انگلیس نیز ادامه داشت. این اوضاع باعث شد تا «شاه فیصل اول» برای کاهش شورش‌ها، از انگلیس درخواست انعقاد پیمان اتحاد با عراق را کند. با موافقت انگلیس، پیمان اتحاد در سال 1922 امضا و اولین انتخابات پارلمان عراق در سال 1925 برگزار شد. در سال 1931،  با کشف نفت در عراق، توافقنامه‌های بین‌المللی میان کشورهای عراق، آلمان، فرانسه و آمریکا به تصویب رسید.
سپس در اکتبر سال 1932، عراق پس از موافقت انگلیس به عضویت سازمان ملل درآمد. در همان سال قَیمومیت انگلستان بر عراق به پایان رسید و این کشور رسماً به استقلال دست یافت. شاه ملک فیصل در سال 1933 درگذشت و فرزندش«غازی بن فیصل» ملقب به شاه غازی اول جانشین وی شد. شاه غازی دومین پادشاه عراق از سلسله هاشمی بود. او بر عکس پدرش رویه ضد انگلیسی را در پیش گرفت. وی فعالیت احزاب را ملغی کرد و کشور را تحت سلطه خود درآورد. شاه غازی به حکومت خود ادامه داد تا اینکه در سال 1939 در یک سانحه رانندگی درگذشت.
انقلاب علیه انگلیس
از سال 1939 تا 1945، فضای کشور عراق تحت تاثیر انقلاب «رشید گیلانی» بود. پس از درگذشت شاه غازی، فرزندش، سلطان فیصل دوم که سه سال بیشتر نداشت، قدرت را تحت سرپرستی به‌دست گرفت. اما در اصل نوری سعید کسی بود که با حمایت انگلیس دولت را اداره می‌کرد. در مارس 1940، رشید عالی گیلانی که از پشتیبانی افسران طرفدار آلمان بهره می‌برد، به نخست‌وزیری رسید و سفارت ایتالیا در بغداد در همان سال تبدیل به مرکز مهم اطلاعاتی برای متحدین علیه متفقین در خاورمیانه شد. رفتارهای گیلانی باعث شد تا دولت بریتانیا در ماه دسامبر 1940 تحریم‌های اقتصادی و نظامی علیه عراق اجرا کند. رشید گیلانی در ژانویه 1941 از سمت خود استعفا داد.
چندی بعد در 2 مه 1941، انقلابی علیه حضور انگلیس در عراق به رهبری رشید گیلانی صورت گرفت و پس از فرار نوری سعید به خارج از عراق، دولت جدیدی شکل گرفت؛ هرچند این انقلاب نتوانست مقاومت خود را ادامه دهد و انگلستان دوباره زمام امور را به دست گرفت. آنان سران ارتش را اعدام کردند که این اقدام زمینه انقلاب 1958 محسوب می‌شد. در این زمان قرارداد یک آتش‌بس منعقد شد که انگلیس را قادر می‌ساخت تا دوباره کنترل عراق را به‌دست گیرد. در این دوره، حکومتی حامی انگلیس با ریاست «جمیل مدفعی» تشکیل شد که با استعفای زود هنگام وی، نوری سعید به جانشینی او رسید. در نهایت در سپتامبر 1943 عراق علیه قدرت‌های محور، اعلام جنگ کرد.
شورش های داخلی
قبایل کرد، در دوره‌های زمانی مختلف دست به قیام علیه حکومت مرکزی زدند که یکی از آن‌ها انقلاب بین سال‌های 1945 تا 1946 میلادی است که با حمایت روسیه صورت گرفت. در آن زمان انگلیس برای تأمین امنیت و حفاظت از منابع نفت عراق، نیروهایی را به این کشور اعزام کرد. پس از پایان انقلاب، کردها در سال 1947، نوری سعید را برای ایجاد اتحاد بین عراق و اردن وارد مذاکره با پادشاه اردن کردند که این مذاکرات منجر به برقراری پیمان برادری بین دو کشور شد. این پیمان زمینه همکاری نظامی بین عراق و اردن را فراهم کرد که نهایتا در سال 1948 منجر به مشارکت ارتش عراق در جنگ با ارتش اردن علیه اسرائیل شد.

بسم الله الرحمن الرحیم