2018 жылы америкалық қара нәсілді танымал рэпер Кэндрик Ламар Алабамада өткен концертінде сахнаға ақ нәсілді бір қызды шақырып, «M.A.A.A.D city» атты әнін бірге орындайды. Ән арасында "N*gga" деген сөзді сахнаға шыққан ақ нәсілді қыз да айтып қалады байқамай. Сол сәтте концерт бірден тоқтап, әлгі ақ нәсілді қызды N-нан басталатын сөзді айтқаны үшін Ламар ұрыс шығарып, оны сахнадан қуып жібереді. Сол кезде бұл концертті Астана төрінде отырып, ата-бабасы ешқандай құлдық әлде нәсілшілдік кемсітуді білмей өткен мен үшін аталмыш жағдай түсініксіз болды. Терісінің түсі ақ адам «н*ггер» деген сөзді айтқанында тұрған не бар деп қатты таңғаланғанмын. Оны түсінуге «Том көкенің лашығы» атты кітап көмектесті.
Америкалық жазушы Һарриет Бичер-Стоу 1852 жылы «Том көкенің лашығы» атты кітапты жазып шығады. Аңызға сенсек, Америкадағы құлдыққа қарсы азаматтық соғыстың басталуына осы кітап себепші болған дейді. Себебі мұндағы баяндалған құлдардың ауыр өмірі мен құл иеленуші адамдардың жауыздығы қаншама адамның көзін ашқан деседі.
Абай жолын оқыған адамдардың бәрі жылайтын бір көрініс: Құнанбай мен Бөжей арадағы араздықты жою үшін емшекте жатқан кішкентай Кәмшатты шешесінің бауырынан жұлып алатын жері бар. Тура сондай жағдай «Том көкенің лашығы» кітабында өте көп кездеседі. Қара нәсілді құлдардардың баласын ата-анасынан тартып алып, сатып жіберген кездегі ауыр қайғыны Бичер-Стоу асқан шеберлікпен суреттеген.
ХІХ ғасырда жасалған айуандықты көз алдыңа дәлме-дәл келтіреді. Таугүл-3 ауданында кітап оқып отырсам да, кітаптағы зұлымдықтар көрші бөлмеде жасалып жатқандай әсер алдым. Ал ата-анасынан тартып алып, құлдыққа сатып жіберілген балалардың жылаған үні әлі құлағымда жаңғырып тұр. Қазіргі VR көзілдіктер ешқандай жауыздықтың бейнесін бұл кітаптағыдай шынайы көрсете алмайтын шығар.
Сабыр деген не?
Сахаба Омар «Сабыр – басыңа келген қайғыға ештеңе жасамай, бұратылып жату емес. Сабыр - сол қайғыны жеңу үшін тоқтаусыз күресу» деген екен. Тура осы идея «Том көкенің лашығы» кітабында айтылады. Мысалы, басты кейіпкерлер Том көке және Элиза мен оның ұлын қожайыны сатпақшы болады. Том тағдырға мойынсұнып, өзін залым адамға сатайын деп жатса да тырп етпейді, ал Элиза өзін және ұлын құтқару үшін мұзды суға секіріп, қараңғыда адасып, аяғына тікен кірсе де азаттыққа жету үшін жүгіреді және түбінде еркіндік алады.
Қазақтың жиіркешті мақалы
Бізде «бала – белде, қатын -жолда» деген жиіркенішті мақал бар. Яғни, әйел мен балаларыңды асырай алмасаң, тастап кете бер. Өмірің болса әлі талай үйленіп, талай баланы дүниеге алып келесің деген месседжді айтады. Тура осы мақалды америкалық құл иеленуші плантаторлар бір құлдың әйелі мен баласын басқа біреуге сатып жібергенде оны жұбату үшін «Балаң – беліңде, қатын әлі саған табылады. Уайымдама» деп жұбататын болған. Осы мақалмен өзінің әлсіздігін ақтап алғысы келетін еркектер Құдайдың қаһарына ұшыраған құл иеленушілерден айырмашылығы жоқ екенін түсіну керек.
Кітаптағы алтын сөздер
«Тағдыр бізге көп нәрсені екі рет ұсынуы мүмкін, бірақ ана бір рет ғана беріледі және сенде басқа шеше болмайды» дейтін жері бар. Алыстағы Мамамды сағынып жүрген мен үшін мына сөз басыма мұздай су боп төгілгендей әсер етті.
«Менің бетіме лақтырған әділеттіліктің тасын бағалы гәуһар тас деуге болады. Көзделген жерге дәл тигені сонша, оның не екенін бірден аңғара алмадым»
«Өлім бізді өмірдің дәл ортасында қуып жетеді»
«Кішкентай сәбиден артық нағыз демократ болмайды»
Еркіндік деген не?
Кітап эпилог ретінде азаттық деген сөзге анықтама бере келіп, кітапты былай аяқтайды: Егер бұл елде бір адам еркін болмаса, оның құқығы тапталса, біз қалай бүкіл ұлтты азат деп атай аламыз?
10/10
Барша кітап сүйер қауымға рекомендеймін.
Америкалық жазушы Һарриет Бичер-Стоу 1852 жылы «Том көкенің лашығы» атты кітапты жазып шығады. Аңызға сенсек, Америкадағы құлдыққа қарсы азаматтық соғыстың басталуына осы кітап себепші болған дейді. Себебі мұндағы баяндалған құлдардың ауыр өмірі мен құл иеленуші адамдардың жауыздығы қаншама адамның көзін ашқан деседі.
Абай жолын оқыған адамдардың бәрі жылайтын бір көрініс: Құнанбай мен Бөжей арадағы араздықты жою үшін емшекте жатқан кішкентай Кәмшатты шешесінің бауырынан жұлып алатын жері бар. Тура сондай жағдай «Том көкенің лашығы» кітабында өте көп кездеседі. Қара нәсілді құлдардардың баласын ата-анасынан тартып алып, сатып жіберген кездегі ауыр қайғыны Бичер-Стоу асқан шеберлікпен суреттеген.
ХІХ ғасырда жасалған айуандықты көз алдыңа дәлме-дәл келтіреді. Таугүл-3 ауданында кітап оқып отырсам да, кітаптағы зұлымдықтар көрші бөлмеде жасалып жатқандай әсер алдым. Ал ата-анасынан тартып алып, құлдыққа сатып жіберілген балалардың жылаған үні әлі құлағымда жаңғырып тұр. Қазіргі VR көзілдіктер ешқандай жауыздықтың бейнесін бұл кітаптағыдай шынайы көрсете алмайтын шығар.
Сабыр деген не?
Сахаба Омар «Сабыр – басыңа келген қайғыға ештеңе жасамай, бұратылып жату емес. Сабыр - сол қайғыны жеңу үшін тоқтаусыз күресу» деген екен. Тура осы идея «Том көкенің лашығы» кітабында айтылады. Мысалы, басты кейіпкерлер Том көке және Элиза мен оның ұлын қожайыны сатпақшы болады. Том тағдырға мойынсұнып, өзін залым адамға сатайын деп жатса да тырп етпейді, ал Элиза өзін және ұлын құтқару үшін мұзды суға секіріп, қараңғыда адасып, аяғына тікен кірсе де азаттыққа жету үшін жүгіреді және түбінде еркіндік алады.
Қазақтың жиіркешті мақалы
Бізде «бала – белде, қатын -жолда» деген жиіркенішті мақал бар. Яғни, әйел мен балаларыңды асырай алмасаң, тастап кете бер. Өмірің болса әлі талай үйленіп, талай баланы дүниеге алып келесің деген месседжді айтады. Тура осы мақалды америкалық құл иеленуші плантаторлар бір құлдың әйелі мен баласын басқа біреуге сатып жібергенде оны жұбату үшін «Балаң – беліңде, қатын әлі саған табылады. Уайымдама» деп жұбататын болған. Осы мақалмен өзінің әлсіздігін ақтап алғысы келетін еркектер Құдайдың қаһарына ұшыраған құл иеленушілерден айырмашылығы жоқ екенін түсіну керек.
Кітаптағы алтын сөздер
«Тағдыр бізге көп нәрсені екі рет ұсынуы мүмкін, бірақ ана бір рет ғана беріледі және сенде басқа шеше болмайды» дейтін жері бар. Алыстағы Мамамды сағынып жүрген мен үшін мына сөз басыма мұздай су боп төгілгендей әсер етті.
«Менің бетіме лақтырған әділеттіліктің тасын бағалы гәуһар тас деуге болады. Көзделген жерге дәл тигені сонша, оның не екенін бірден аңғара алмадым»
«Өлім бізді өмірдің дәл ортасында қуып жетеді»
«Кішкентай сәбиден артық нағыз демократ болмайды»
Еркіндік деген не?
Кітап эпилог ретінде азаттық деген сөзге анықтама бере келіп, кітапты былай аяқтайды: Егер бұл елде бір адам еркін болмаса, оның құқығы тапталса, біз қалай бүкіл ұлтты азат деп атай аламыз?
10/10
Барша кітап сүйер қауымға рекомендеймін.