Pharmacy داروشناسی

🔆 داروهای درمان پرفشاری خون (قسمت هشتم -داروهای مهار کننده سيستم سمپاتیک/مهار کننده های مرکزی)🔰

🔅 همانگونه که در قسمت قبل بیان شد، مهار سيستم سمپاتیک براى کاهش فشارخون در ۴ سطح ( از بالا به پائين: مغز، گانگلیون، پایانه و رسپتور) انجام می شود.

🔅 بدیهی است که هر چقدر این کنترل از مراکز بالاتر انجام شود، غیر اختصاصی تر بوده و عوارض دارو نیز بیشتر می باشد.
به عنوان همین دلیل امروزه داروهای مهار کننده مراکز بالای عصبی بسیار کم مصرف هستند. در عوض داروی های مسدود کننده رسپتورهای آلفا و بتا، بيشترين حجم داروهای این گروه را تشکیل می دهند.

🔅 داروهای ضد فشار خون با اثر مرکزی، زمانی کاربرد وسیعی داشتند، اما امروزه خیلی کمتر به کار می روند.
دو داروی متیل دوپا و کلونیدین هنوز در فهرست دارویی ايران قرار دارند.
_____

💊 Methyldopa

🔅 مهار مرکزی سیستم سمپاتیک توسطِ متیل دوپا، باعث کاهش مقاومت عروقی و نهایتا افت فشار خون می شود.

🔅 امروزه مصرف متیل دوپا بسیار کاهش یافته و به درمان پرفشاری خون در دوران بارداری محدود شده است.

⚠️ با توجه به اینکه متیل دوپا برای اثربخشی باید وارد مغز شود، خواب آلودگی از عوارض شایع این دارو است. کاهش تمرکز، کابوس شبانه و افسردگی هم مشاهده می شود.

⚠️ جلوگیری از کاهش تولید دوپامین در مغز، باعث تولید پرولاکتین و در نتيجه ترشح شیر در خانم ها و آقايان می شود.
_____

💊 Clonidine

🔅 تأثير کلونیدین روى سرعت ضربان و برون ده قلبی، بیش از متیل دوپا است.
اما مكانيسم اصلى آن برای پائين آوردن فشار خون، کاهش مقاومت عروق محیطی است.

🔅 این دارو برای ترک مواد مخدر، الکل و سیگار نیز مورد مصرف قرار می گیرد. درضمن کلونیدین برای درمان اسهال در بیماران دیابتی و همچنین برای کاهش عارضه گرگرفتگی در خانم های یائسه نیز مورد تجویز قرار می گیرد.

⚠️ با توجه به ورود کلونیدین به مغز، خواب آلودگی، خشکی دهان و افسردگی از عوارض جانبی این دارو محسوب می شود.

⛔️ قطع ناگهانى مصرف کلونیدین، می تواند با عارضه خطرناك افزايش شدید فشار خون همراه باشد.

🆔 @Pharmacy_med

🔆 داروهای درمان پرفشاری خون (قسمت ششم-داروهای دیورتیک/حفظ کننده های پتاسیم/آنتاگونیست های آلدوسترون)🔰

🔅 در قسمت پنجم بیان شد که دیورتیک های حفظ کننده پتاسیم بر دو نوع اند:

۱. مهارکننده های مستقيم کانال های سدیمی در کلیه ها (تریامترن و آمیلوراید)

۲. آنتاگوتیست های گیرنده هورمون آلدوسترون در کلیه ها (اسپیرونولاکتون و اپلرنون)
_____

💊 Spironolactone
💊 Eplerenone

🔅 آلدوسترون هورمونی است که در بخش قشری غدهٔ فوق کلیه ساخته می شود. مهم ترین عمل این هورمون، افزایش بازجذب سدیم به خون و ترشح پتاسيم در ادرار است. آلدوسترون باعث افزایش بازجذب آب در کلیه ها و جلوگیری از هدر رفتن آب بدن می شود.
داروهای آنتاگونیست گیرنده آلدوسترون، همه این روندها را معکوس می کنند.

🔅 این دو دارو، علاوه بر کاهش فشار خون، براى درمان ادم ناشی از نارسایی احتقانی قلب، سیروز کبدی و نارسایی کلیوی مورد تجویز قرار می گیرند.
این داروها، از عارضهٔ کمبود پتاسیم ناشی از دیورتیک های تیازیدی و مؤثر بر قوس نیز جلوگیری می کنند.

🔅 بيشترين اثر گذاری این داروها، در بيماران مبتلا به افزایش ترشح آلدوسترون (آلدوسترونیسم) است.

🔅 آغاز اثر اسپیرونولاکتون، بسیار کند است و ممکن است چند روز طول بکشد.
اپلرنون آغاز اثر و نیمه عمر کوتاه تری دارد، به همین دلیل روزی یک بار مورد مصرف قرار می گیرد.

🔅 اپلرنون بر خلاف اسپیرونولاکتون، تقريباً روی گیرنده هورمون های جنسی اثر نمی گذارد لذا عوارض جانبی مانند: اختلالات قاعدگی و پرمویی در خانم ها و بزرگی پستان ها و کوچک شدن بيضه ها در آقايان را کمتر نشان می دهد.

🔅 اسپیرونولاکتون، دیورتیک انتخابی برای بيماران مبتلا به سیروز کبدی است.

⚠️ عارضهٔ افزايش پتاسيم بدن (با علایم: بی نظمی ضربان قلب، کاهش هوشیاری، خستگی و ضعف عضلانی) در اثر مصرف این داروها، در مبتلایان به نارسایی کلیه و همینطور کسانی که داروهای افزایش دهندهٔ پتاسيم بدن را مصرف می کنند (مانند داروهای هم خانوادهٔ: پروپرانولول، کاپتوپریل، لوزارتان و ایبوپروفن)، می تواند خطرناك باشد.

⚠️ ناراحتی گوارشی، از عوارض شایع این داروها است.

🆔 @Pharmacy_med

🔆 داروهای درمان پرفشاری خون (قسمت پنجم-داروهای دیورتیک/حفظ کننده های پتاسیم/مهار کننده های کانال سدیم)🔰

🔅 همانگونه که در قسمت دوم بیان شد، ۳ گروه از داروهای دیورتیک برای درمان پرفشاری خون کاربرد دارند.
یکی از این دسته های مهم، داروهای حفظ کننده پتاسيم بدن هستند که خاصيت دیورتیکی ضعيفی دارند و اغلب به همراه دیورتیک های تیازیدی و مؤثر بر قوس، به منظور حفظ تعادل پتاسیم بدن تجويز می شوند.

🔅 محل اثر این داروها، لوله های جمع کننده (قسمت انتهایی نفرون) می باشد.
چون این قسمت از نفرون نقش زیادی در بازجذب سدیم ندارد، لذا در مجموع دیورتیک های قوی ای نيستند.
اثر مهاری روی بازجذب سدیم، یا به طور مستقيم روی کانال های سدیمی اعمال می شود ( تریامترن و آمیلوراید ) یا به طور غیر مستقيم به واسطهٔ جلوگیری از عمل هورمون آلدوسترون (هورمون حفظ کننده سدیم) صورت می گیرد. مانند داروهای: اسپیرونولاکتون و اپلرنون.
_____________________________

💊 Triamterene
💊 Amiloride

🔅 این دو داروی دیورتیک ضمن جلوگیری مستقیم از بازجذب سدیم (افزایش دفع)، جلوی ترشح پتاسیم به ادرار را می گیرند (کاهش دفع).

🔅 این داروها به دلیل ضعيف بودن خاصيت دیورتیکی، به ندرت به تنهایی به کار برده می شوند.
به همین دلیل اغلب به صورت ترکیبی به همراه داروی هيدروكلروتيازيد فرموله می شوند تا عارضه کاهش دهندگی پتاسيم این دارو متعادل شود.

🔅 آمیلوراید برخلاف تریامترن، توسط کبد متابولیزه نمى شود لذا نيمه عمر طولاتی تری دارد و دفعات مصرف کمتر، مزيت آن نسبت به تریامترن به حساب می آید.

🔅 تریامترن جذب گوارشی بهتری نسبت به آمیلوراید دارد، لذا سریع تر اثر می کند.

⚠️ عارضهٔ افزايش پتاسيم بدن (با علایم: بی نظمی ضربان قلب، کاهش هوشیاری، خستگی و ضعف عضلانی) در اثر مصرف این داروها، در مبتلایان به نارسایی کلیه و همینطور کسانی که داروهای افزایش دهندهٔ پتاسيم بدن را مصرف می کنند (مانند داروهای هم خانوادهٔ: پروپرانولول، کاپتوپریل، لوزارتان و ایبوپروفن)، می تواند خطرناك باشد.

⚠️ نگرانی هایی در مورد تأثير داروی تریامترن در ایجاد سنگ های کلیوی وجود دارد.

⛔️ مصرف همزمان تریامترن با داروی ایندومتاسین می تواند منجر به نارسایی کلیوی شود.

🔆 داروهای درمان پرفشاری خون (قسمت چهارم-داروهای دیورتیک/مؤثر بر قوس)🔰

💊 Furosemide
💊 Ethacrynic Acid

🔅 داروهای مؤثر بر قوس [هنله]، همانند تیازیدها جلوی باز جذب نمک در کلیه را می گیرند، لذا باعث افزایش دفع سدیم و کلر و نهايتاً آب از طریق ادرار می شوند.

🔅 بر خلاف تیازیدها که محل اثر آنها، لوله های به هم پیچیده (دور) در نفرون کلیه ها است، محل اثر این دسته از داروها، قوس هنله (قسمت ضخیم بالا رو) می باشد.
این قسمت از نفرون بيشترين قابلیت بازجذب نمک را دارد، لذا دیورتیک های قوس، قوی ترین دیورتیک ها محسوب می شوند.

🔅 موارد اصلی تجویز این داروها عبارت است از:
انواع ادم، به ویژه ادم حاد تنفسی؛ بالا بودن کلسیم و پتاسيم بدن و پرفشاری خون شدید

🔅 امروزه مصرف اتاکرینیک اسید به دلیل عوارض جانبی (به ویژه مسمومیت شنوایی)، بسیار کاهش یافته است.
چون این دارو بر خلاف فوروزماید از خانوادهٔ سولفونامیدها نیست، لذا بیشتر براى بيماران حساس به سولفونامیدها تجویز می شود.
_____

❓ با توجه به اینکه یکی از موارد تجویز دیورتیک های قوس برای بیمارانی است که با افزايش کلسیم بدن مواجه هستند، آيا مصرف مداوم این داروها می تواند باعث کاهش کلسیم گردد ؟

🔅 خیر؛ مصرف این داروها در افراد سالم با میزان کلسیم طبیعی، باعث دفع کلسیم نمی شود.
_____

⚠️  دیورتیک های قوس باعث دفع یون پتاسیم منیزیوم و آلكالوز متابولیک می شوند.

⚠️ کاهش شنوايی از عوارض نادر اما معمولاً برگشت این داروهاست.


🆔 @Pharmacy_med

🔆 داروهای درمان پرفشاری خون (قسمت سوم -داروهای دیورتیک/تیازیدها)🔰

💊 Hydrochlorothiazide
💊 Chlorthalidone

🔅 تیازیدها جلوی باز جذب نمک طعام در کلیه را می گیرند، لذا باعث افزایش دفع سدیم و کلر و نهايتاً آب از طریق ادرار می شوند.
این داروها در مصرف طولانی، اثر گشاد کنندگی عروق هم دارند.

🔅 این داروها علاوه بر درمان موارد خفیف تا متوسط پرفشاری خون (در بيماران با عملكرد قلبی و کلیوی طبیعی)، براى درمان ادم در مبتلایان به نارسایی قلبی، سیروز کبدی، نارسایی کلیه ها و ادم ناشی از داروهای کورتونی یا استروژن نیز به کار می روند.

🔅 با توجه اثر تیازیدها در جلوگیری از دفع کلسیم بدن، این داروها می توانند در درمان پوکی استخوان مفید واقع شوند.

🔅 برای کاهش فشار خون، کلرتالیدون از هيدروكلروتيازيد قوی تر است و در ضمن نيمه عمر طولانی تری نیز دارد.

🔅 افزایش قند خون ناشی از دوز بالای این داروها (در افراد دیابتیک و مستعد به دیابت)، هم به دلیل کاهش تولید انسولین و هم تحمل به اثر انسولین می باشد.

🔅 کاهش پتاسیم بدن با عوارضی چون: ضعف عضلانی، خواب آلودگی، یبوست و ریتم غیر طبیعی قلب، از عوارض مقادیر بالای دیورتیک های تیازیدی است که برای سالمندان خطرناك است.

🔅 عارضهٔ داروهای تیازیدی در افزايش کلسترول خون، با مصرف طولانی مدت از بین می رود.

🔅 کاهش توانایی جنسی، از عوارض جانبی برگشت پذیر این داروها در مقادیر بالا است.

🔆 داروهای درمان پرفشاری خون (قسمت دوم- داروهای دیورتیک)🔰

از ۳ گروه اصلی داروهای ضد پرفشاری خون، با داروهای دیورتیک شروع می کنیم:

🔅داروهای دیورتیک (مدر)، عمدتاً با افزایش دفع سدیم از بدن و همینطور کاهش حجم خون، باعث پائين آمدن فشار خون می شوند.

🔅 معمولاً تجويز داروهای دیورتیک برای مبتلایان به پرفشاری خون، باعث کاهش ۱۰ تا ۱۵ میلی متر جیوه از فشار خون می شود.

🔅 برای فشار خون های خفیف تا متوسط، معمولاً این داروها (مانند: هيدروكلروتيازيد) به تنهایی کفایت می کنند، اما برای موارد شدیدتر باید به همراه یک داروی مهار کننده سيستم سمپاتیک (مانند: پرازوسین) یا گشاد کننده عروق (مانند: نیفدیپین) مورد استفاده قرار گيرند.

🔅 بالا بودن میزان سدیم در بدن بيماران مبتلا به پرفشاری خون، انعطاف پذیری رگ ها را کاهش می دهد. در این شرایط تغییر حجم خون تأثير زیادی روی فشار خون می گذارد.
لذا اگر در مواقع فشار خون بالا، با کمک داروهای دیورتیک، حجم خون را به ۹۵ درصد میزان طبیعی برسانیم، کنترل فشار خون با کمک سایر داروها (مهار کننده سيستم سمپاتیک و گشاد کننده عروق) به نحو مطلوب تری انجام خواهد شد.

🔅 از ۶ گروه اصلی داروهای دیورتیک، سه گروه که معمولاً برای درمان پرفشاری خون مورد استفاده قرار می گیرند، عبارتند از:

۱. تیازیدها
⬅️ براى پرفشاری خون خفیف تا متوسط در بيماران با عملكرد قلبی و کلیوی طبیعی

۲. داروهای مؤثر بر قوس هنله (در کلیه)
⬅️ دیورتیک قوی، براى فشار خون خیلی بالا

۳. داروهای حفظ کننده پتاسیم
⬅️ برای جلوگیری از دفع پتاسيم یا افزایش اثر دفع کنندگی سدیم سایر داروهای دیورتیک، به ویژه در بيماران مبتلا به نارسایی قلبی

1⃣ از گروه تیازیدها دو دارو در فهرست دارویی ایران وجود دارند که عبارتند از:

💊 Hydrochlorothiazide
💊 Chlorthalidone

2⃣ دو داروی دیورتیک موثر بر قوس هنله از فهرست دارویی ايران:

💊 Furosemide
💊 Ethacrynic Acid

3⃣ از دیورتیک های حفظ کننده پتاسيم بدن، چهار داروی زیر در فهرست دارویی ايران قرار دارند:

💊 Spironolactone
💊 Amiloride
💊 Eplerenone
💊 Triamterene

در جلساتِ آينده سؤال های رایج و نکات مهم در رابطه با این داروها، ارائه خواهد شد.

🔆 داروهای درمان آريتمی قلبی (قسمت اول - مقدمه)🔰

🔅 همانطور که در گذشته هم بيان شد، داروهای قلبی-عروقى عموماً برای درمان ۴ عارضهٔ: پرفشاری خون؛ آنژین صدری؛ نارسایی قلبى و آريتمی قلبی تجویز می شوند.

🔅 آريتمی قلبی یا تارلرزه، یکی از بیماری های نسبتاً شایع قلب به شمار می آید.
بسيارى از بيماران مبتلا به انفارکتوس قلبی حاد و همينطور بیمارانی که داروی دیگوکسین یا داروهای بیهوشی را مصرف می کنند به آريتمی قلبی مبتلا می شوند.

🔅 بسیاری از آريتمی های قلبی نياز به درمان دارند؛ چون ریتم کند، تند یا نامنظم قلب، ممکن است نهايتاً منجر به کاهش برون ده قلبی شود.
البته بعضی از انواع آريتمی مانند فیبریلاسیون بطنی، حتی می تواند کشنده باشد.

🔅 علت همهٔ انواع آریتمی، ايجاد اختلال در شکل گیری ایمپالس قلبی؛ ايجاد اختلال در هدایت ایمپالس یا هر دو می باشد.
لذا داروهای ضد آریتمی، معمولاً جلوی شکل گیری ایمپالس های نابجا را می گیرند و هدایت ایمپالس در قلب را اصلاح می کنند.

🔅 در حال حاضر داروهای ضد آریتمی، با چهار مكانيسم باعثِ درمان بيماران می شوند:

۱. مسدود کردن کانال سدیمی
مانند: پروکایین آمید

۲. مسدود کردن اثر سيستم سمپاتیک روی قلب
مانند: پروپرانولول

۳. مسدود کردن کانال پتاسیمی (طولانى کردن پتانسيل عمل سلول قلبی)
مانند: آمیودارون

۴. مسدود کردن کانال کلسیمی
مانند: وراپامیل

⚠️ با توجه به اینکه بسيارى از داروهای ضد آریتمی خود می توانند باعثِ بروز آریتمی شوند؛ لذا بهتر است تا بيماران بدون علامت یا با علامت ضعیف آريتمی، مورد درمان قرار نگیرند.

در جلساتِ آينده در مورد هر یک از داروهای چهار گروه مورد اشاره برای درمان آريتمی قلبی، توضيحاتی ارائه خواهد شد.

🔆 داروهای بند آورنده خونریزی🔰

در مجموع داروهای مؤثر در اختلالات انعقادی، به سه دستهٔ:

۱. داروهای ضد انعقاد خون (در پنج قسمت در این کانال ارائه شد).
۲. داروهای از بین برندهِ لختهٔ خون (قسمت قبل)
۳. داروهای بند آورنده خونریزی (در این قسمت)

تقسیم می شوند.

🔅 تنها داروی موجود در دسته داروهای بند آورنده خونریزی در فهرست دارویی ایران، Tranexamic acid است.

🔅 این دارو که به اشکال خوراكى و تزریقی وجود دارد، بر خلاف داروهای ضد لختهٔ خون، جلوی فعال شدن پلاسمینوژن (تبدیل آن به پلاسمین) را می گیرد.
لذا در نبود پلاسمین، لیز شدن لخته ها اتفاق نمی افتد و خونریزی زودتر متوقف می شود.

🔅 موارد کاربرد معمول این دارو، خونریزی ناشی از موارد زیر می باشد:
کشیدن دندان؛ جراحی پروستات؛ قاعدگی و خونریزی ناشی از مصرف داروهای ضد لختهٔ خون

🔅عارضهٔ جانبی خطرناک این دارو، ترومبوز داخل عروقی است. ضمناٌ این دارو باعث افت فشار خون هم می شود.

🆔 @Pharmacy_med

🔆 داروهای از بین برندهٔ لختهٔ خون🔰

یک دسته مهم از داروهای مؤثر در درمان اختلالات انعقادی، داروهای از بین برندهٔ لختهٔ خون هستند.

🔅 این دسته از داروها که همگی به صورت تزریق وریدی یا شریانی مورد استفاده قرار می گیرند، همانند یک کاتالیزور تبدیل پلاسمینوژن به پلاسمین را تسريع می کنند.
پلاسمین آنزيمی است که باعث از بین رفتن لخته می شود.

🔅 کاربرد اصلی این داروها، برای از بین بردن لخته در مواقع سکته قلبی حاد، آمبولی ریوی و ترومبوز وریدی است.
به خصوص اگر در مواقع بروز سکته، ترجيحاً ظرف سه ساعت تزريق شوند.

🔅 عارضهٔ اصلی همه این داروها، خونریزی است. به خصوص زمانی که برای رفع لخته در عروق قلبی، ریسک خونریزی مغزی را افزایش می دهیم !

🔅در بدن ما دو مادهٔ Urokinase (ساخته شده در کلیه ها) و t-PA (ساخته شده در رگ ها)، وظيفهٔ تسریع تبدیل پلاسمینوژن به پلاسمین را بر عهده دارند.

با این تفاوت که t-PA، فقط پلاسمینوژن متصل به فیبرین را فعال می کند، به همین دليل داروهای فرم نوترکیب این آنزيم، کمتر باعث بروز عارضهٔ خونریزی می شوند.
_________

💊  Urokinas

در حال حاضر این آنزيم انسانی، به صورت دارو در دسترس قرار دارد.
این دارو برای ترمبولیز با استفاده از کاتتر، انتخابی می باشد.
_________

💊 Alteplase
💊 Reteplase
💊 Tencteplase

🔅 این داروها، فرم نوترکیب آنزيم t-PA می باشند.

🔅 داروهای Reteplase و Tencteplase اثر بخشی معادل Alteplase دارند با این تفاوت که به دلیل نیمه عمر طولانی تر و دفعات تجویز کمتر، بیشتر مورد استقبال قرار می گیرند. Tencteplase از این نظر از همه مطلوب تر است چون به صورت تک دوز مورد استفاده قرار می گیرد.
_________

💊 Streptokinase

🔅 این دارو یک پروتئين است که از باکتری استرپتوكوك به دست می آيد. به همین دلیل در افرادی که در خون شان آنتی بادی این باکتری وجود دارد، تب، واکنش های حساسیتی و مقاومت به دارو ایجاد می کند.
از طرف دیگر، به دلیل افزایش ريسك خونریزی در بعضی انواع سکته، این دارو کمتر مورد توجه قرار می گیرد (البته هنوز در فهرست دارویی ايران قرار دارد).