Naqadar ajoyib, dilbar va g‘arib bir ayol.
"Anna Karenina" II (4-8-qismlar) L.N.Tolstoy
Yuqoridagi jumlalar Annaning ahvolini anchayin to‘kis ifodalab turibdi. Birinchi va to‘rtinchi qismlarini (bitta kitob) bir oy, qolganini bir yarim oylar o‘qidim. Ko‘p tafsilotlar, xarakterlar oxiriga kelib yana ham to‘liq ochildi. Masalan Vronskiyning tabiatini, sevgisini yana ham yaxshiroq, Annaning qaysarligini ko'proq tushundim. Dolli haqida ham, uning eri haqida ham shunday bo‘ldi. Kino baribir hech narsani to‘liq ifodalab berolmaydi, ayniqsa ichki dialoglar, holatlarni.
Odatda Tolstoyda zo‘r topilmalar ko‘p bo‘ladi. Eng e‘tiborimni tortgan va judayam oddiy bir parchadan misol bermoqchiman:
-Nima o‘zingni yangi narsa topganmiz deb o‘ylaysanmi? Hammasi eski gap: ko‘z bilan, tabassum bilan bo‘lgan-da...
Muhabbat o‘sha eski ertak degandek eshitiladi. Rostan ham eski narsani hamma yangidan yashaydi, o‘zi uchun kashf etadi. Natijada esa o‘zini hech kimda yo‘q xazinani qo‘lga kiritgandek his qiladi. Aslida esa bari bir xil, shunchaki boshqa yurakda, boshqacha ko‘rinishda yashagan bo‘ladi. Ko‘zlar qalb oynasi deyishganidek, haqiqatni ko‘rsatib turuvchi ham ular. Odatda biz o‘sha ko‘z qarashlar, tabassumimiz bilan sevamiz, o‘sha qarashlar va tabassumga oshiq bo‘lamiz, ularni deb hammasiga tayyor bo‘lamiz va barini kechira olamiz.
Tolstoy tili har doim o‘ziga maftun qilib kelgan. Lekin shu safar, birinchi marta mutolaa jarayonidan zerikdim. Hammasida emas, Levin bilan bog‘liq keraksiz narsalar oxirgi qismlarga kelib to‘dalashib ketadi. Tezroq o‘qib bo‘lsam va boshqa voqealarga o‘tsam deb tamomlashimga to‘g‘ri keldi.
Tarjima borasida ham alohida yondashilsa bo‘ladi. Ba‘zi bir g'alizliklar yo‘q emas. Masalan, yuqoridagi iqtibosda Anna "ayol" deb tilga olingan, ammo ba‘zi o'rinlarda "xotin" deb ketilgan. Meningcha, Kareninadek ayolga bu sifatni ishlatib bo‘lmasdi. Chunki Anna har qanday ayoldan ham ko‘ra ko‘proq ayol edi.
"Tavba, ko‘ngildagi narsalarni birovga aytib bo‘ladimi?"
"Hammamizning ham ko'nglimiz shirin, mazali narsani tusaydi. Konfet bo‘lmasa iflos muzqaymoqni."
"Nimaga kerak ekan-a bu cherkovlar, bu jang urushlar, bu yolg‘on-yashiqlar? Anavi jon-u jahdlari bilan so‘kishyotgan izvoshlar singari, biz ham bir-birimizni ko‘rishga ko'zimiz yo‘qligini yashirish uchun kerakda."
Anna aristokratiya hayotini, bundan keyin nimalar bo‘lishini juda yaxshi bilardi. Ammo bilgani holda Vronskiy bilan aloqalarini davom ettiradi, Eridan taloq xati (shu so‘z ham juda g‘aliz) talab qilishgacha boradi. Vronskiy ham Annani sevadi, u bilan birga bo‘lish uchun kurashadi. Lekin, muhabbarning ko‘zlari ko‘r degandek, Annadagi sevgisi borgan sari kuchayib ketadi, so‘ngida o‘zini ham, uni ham halok etuvchi narsaga aylanadi. Menimcha boshqacha bo‘lishi mumkinmasdi. Kareninadek ayol boshqacha sevolmasdi ham.
Yakun sifatida aytishim mumkinki, kitobni o'qing. Xiyonat degan narsa quloqqa xunuk eshitiladi. Lekin hech narsa bejizga bo‘lmaganidek, sabablar o‘rganilsa, mohiyatda ko‘p narsa yotgan bo‘ladi. So‘zlarimni shu iqtibos bilan yakunlayman:
Boshqani sevishni esa aql kashf etolmasdi, chunki boshqani sevish aqldan emas.
@quyoshtaraflarda
"Anna Karenina" II (4-8-qismlar) L.N.Tolstoy
Yuqoridagi jumlalar Annaning ahvolini anchayin to‘kis ifodalab turibdi. Birinchi va to‘rtinchi qismlarini (bitta kitob) bir oy, qolganini bir yarim oylar o‘qidim. Ko‘p tafsilotlar, xarakterlar oxiriga kelib yana ham to‘liq ochildi. Masalan Vronskiyning tabiatini, sevgisini yana ham yaxshiroq, Annaning qaysarligini ko'proq tushundim. Dolli haqida ham, uning eri haqida ham shunday bo‘ldi. Kino baribir hech narsani to‘liq ifodalab berolmaydi, ayniqsa ichki dialoglar, holatlarni.
Odatda Tolstoyda zo‘r topilmalar ko‘p bo‘ladi. Eng e‘tiborimni tortgan va judayam oddiy bir parchadan misol bermoqchiman:
-Nima o‘zingni yangi narsa topganmiz deb o‘ylaysanmi? Hammasi eski gap: ko‘z bilan, tabassum bilan bo‘lgan-da...
Muhabbat o‘sha eski ertak degandek eshitiladi. Rostan ham eski narsani hamma yangidan yashaydi, o‘zi uchun kashf etadi. Natijada esa o‘zini hech kimda yo‘q xazinani qo‘lga kiritgandek his qiladi. Aslida esa bari bir xil, shunchaki boshqa yurakda, boshqacha ko‘rinishda yashagan bo‘ladi. Ko‘zlar qalb oynasi deyishganidek, haqiqatni ko‘rsatib turuvchi ham ular. Odatda biz o‘sha ko‘z qarashlar, tabassumimiz bilan sevamiz, o‘sha qarashlar va tabassumga oshiq bo‘lamiz, ularni deb hammasiga tayyor bo‘lamiz va barini kechira olamiz.
Tolstoy tili har doim o‘ziga maftun qilib kelgan. Lekin shu safar, birinchi marta mutolaa jarayonidan zerikdim. Hammasida emas, Levin bilan bog‘liq keraksiz narsalar oxirgi qismlarga kelib to‘dalashib ketadi. Tezroq o‘qib bo‘lsam va boshqa voqealarga o‘tsam deb tamomlashimga to‘g‘ri keldi.
Tarjima borasida ham alohida yondashilsa bo‘ladi. Ba‘zi bir g'alizliklar yo‘q emas. Masalan, yuqoridagi iqtibosda Anna "ayol" deb tilga olingan, ammo ba‘zi o'rinlarda "xotin" deb ketilgan. Meningcha, Kareninadek ayolga bu sifatni ishlatib bo‘lmasdi. Chunki Anna har qanday ayoldan ham ko‘ra ko‘proq ayol edi.
"Tavba, ko‘ngildagi narsalarni birovga aytib bo‘ladimi?"
"Hammamizning ham ko'nglimiz shirin, mazali narsani tusaydi. Konfet bo‘lmasa iflos muzqaymoqni."
"Nimaga kerak ekan-a bu cherkovlar, bu jang urushlar, bu yolg‘on-yashiqlar? Anavi jon-u jahdlari bilan so‘kishyotgan izvoshlar singari, biz ham bir-birimizni ko‘rishga ko'zimiz yo‘qligini yashirish uchun kerakda."
Anna aristokratiya hayotini, bundan keyin nimalar bo‘lishini juda yaxshi bilardi. Ammo bilgani holda Vronskiy bilan aloqalarini davom ettiradi, Eridan taloq xati (shu so‘z ham juda g‘aliz) talab qilishgacha boradi. Vronskiy ham Annani sevadi, u bilan birga bo‘lish uchun kurashadi. Lekin, muhabbarning ko‘zlari ko‘r degandek, Annadagi sevgisi borgan sari kuchayib ketadi, so‘ngida o‘zini ham, uni ham halok etuvchi narsaga aylanadi. Menimcha boshqacha bo‘lishi mumkinmasdi. Kareninadek ayol boshqacha sevolmasdi ham.
Yakun sifatida aytishim mumkinki, kitobni o'qing. Xiyonat degan narsa quloqqa xunuk eshitiladi. Lekin hech narsa bejizga bo‘lmaganidek, sabablar o‘rganilsa, mohiyatda ko‘p narsa yotgan bo‘ladi. So‘zlarimni shu iqtibos bilan yakunlayman:
Boshqani sevishni esa aql kashf etolmasdi, chunki boshqani sevish aqldan emas.
@quyoshtaraflarda