دیدبان منابع‌طبیعی و محیط‌زیست ایران

طبیعت و بازگشت به خویشتن

✍️الهام فریدونی

تردیدی نیست که اگر وضعیت جنگل‌هایمان به این روز افتاده است از آنروست که جنگل را فقط درخت و درخت را هم تکه‌ چوبی دیدند که سریعاً باید پولش کرد، اینکه مراتع‌مان امروز چنین بی‌رمق شده‌اند هم از آن سوست که آنرا نه اکوسیستمی در  جای خود منحصربفرد، بلکه مکانی برای تولید علوفه و پروار دام یافتند.

آری وضعیت حال، همه از آن جهت است که جنگل و مرتع در کارکرد‌های طبیعی و واقعی‌شان درک و فهمیده نشدند؛ همه‌ی این‌ها درست ولی شرایط انسان امروزی هم می‌طلبد که به مهمترین کارکرد ِ طبیعت(خواه جنگل باشد یا مرتع، کوهستان باشد یا ساحل و....)که به خویش خواندن است بها داده شود. چنین بهایی که با درک و فهم عمیق انسان از طبیعت همراه است بی‌شک مطمئن‌ترین راه برای مشارکت جامعه در حفاظت از سرزمین است.

انسان هم می‌تواند از طبیعت الهام بگیرد هم آرامش؛ فعالیت‌های اکوتوریسم که این سالها در جهان گسترش یافته است بر جنبه‌ی زیباشناختی طبیعت تمرکز دارند.
آما آن کارکرد ِ بازگشت به خویشتن گامی فراتر از شناخت محض زیبایی‌های طبیعی و لذت بردن از آنهاست.

بازگشت به خویشتن در طبیعت، جنس لذت‌هایش از نوعی دیگر است، انسان  رنج و لذت را همزمان تجربه می‌کند، طبیعت این فرصت کمیاب را به آدمی می‌دهد که همزمانی که از فروریختن خود رنج می‌برد از ساختن خویش و هویت بخشیدن به خود لذت ببرد.

طبیعت همان جایی است که بزرگترین کشفیات دانشمندان در آن رقم خورده‌اند، نیوتن با رجوع به طبیعت، در تاریخ ماند؛ آن شکی که داروین با کشف و رازگشایی خود قرن‌هاست به جان آدمی انداخته است از تنهایی‌هایش، از غرق شدنش در اجزاء طبیعت حاصل آمد.

طبیعت همان جایی است که فیلسوفان نامدار، بزرگترین آثارشان را نگاشتند؛ جان کاگ در کتاب «پیاده‌روی با نیچه» می‌گوید : وقتی سی‌سالش بود به کوه‌های سیلس ماریا رسید، نیچه این دوره را که برزخی میان نوشته‌های اولیه و بعدی‌اش بود، لحظه‌ی سرنوشت‌ساز کشف ِ خویشتن نامید. او راهی کوهستان شد، اما نه برای اینکه از واگنر یا تمدن زمینی دور شود، بلکه برای یافتن خود، یا بازگشت به خویشتن!
مهمترین ضرورت برای انسان مدرن، بازگشت به خویشتن(نه بازگشت به بَدَویت) و رهایی از بندهای سفت و سخت زندگی امروزین است،
ضرورتی که جز در طبیعت تحقق نخواهد یافت؛ هرچند دستاوردهای چنین کارکردی قابل ارزشگذاری نیست اما دریغا که تا به امروز مغفول‌ترین کارکرد طبیعت بوده است.
@snrei

دیدبان منابع‌طبیعی و محیط‌زیست ایران

آیا پژوهشگران باید کمتر مقاله بنویسند؟

شاید اغراق نباشد اگر بگوییم همه ما در جامعه مدرن، به ویژه پژوهشگران دانشگاهی، غرق در کار هستیم. همیشه مقالات بیشتری برای نوشتن، درخواست‌های بیشتری برای اعطای کمک هزینه تحصیلی، گزارش‌های اداری بیشتر برای تکمیل رزومه، شرکت در کنفرانس‌های بیشتری وجود دارد.

اتفاقاتی که افراد دانشگاهی در آن وارد یک مسابقه شده و تلاش می‌کنند برای تکمیل رزومه خود و افزایش بخت‌شان برای ترفیع و پیشرفت بیشتر در زمینه کاری و تحصیلی بیشتر در آن غرق شوند. در همین حال تعداد مقالات آکادمیک، انتشار موارد تحقیقاتی به شدت در حال افزایش است.
به طور خاص، به عنوان یکی از سریع‌ترین حوزه‌های رشد پژوهشی، پژوهش در زمینه انرژی تجدیدپذیر نیز شاهد رشد چشمگیر تعداد انتشارات و همچنین تعداد مجلات پژوهشی بوده است. به نظر می‌رسد ما در یک چرخه بی‌پایان قرار داریم که روز به روز سریع‌تر می‌شود و بدتر از آن، به نظر می‌رسد نمی‌توانیم مسیر را تغییر دهیم.
واضح است که همه سخت‌تر و سخت‌تر کار می‌کنند تا با تلاش‌های پژوهشی تأثیر بگذارند، اما مشخص نیست که آیا واقعا این تلاش‌ها به نتیجه واقعی ختم می‌شود یا افراد در یک مسابقه بی‌ارزش چاپ مقاله گرفتار شده‌اند. این‌همه مقاله در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر تا چه اندازه توانسته به تغییر سیاستی عملی در این زمینه منتهی شود؟ دولت‌ها تا چه میزان متقاعد شده‌اند که بر مبنای این پژوهش‌ها تغییراتی در سیاست‌گذاری کلی خود اعمال نمایند؟

برخی از محققان دانشگاهی معتقدند که شاید بهتر است مقالات کمتری منتشر اما روی کیفیت آن تمرکز و توجه بیشتری اعمال شود. به عبارت دیگر به جای انتشار تعداد بی‌پایانی مقالاتی که هر روز در نشریه، فصل‌نامه، ماه‌نامه و مجلات عملی و پژوهشی شاید بهتر باشد پژوهشگران روی تعداد کمتری مقاله و پژوهش اما با کیفیتی بالاتر که بتواند تاثیر عملی در زندگی داشته باشد کار کنند.
استمرار این روند باعث شده تا برخی از محققان از مفاهیمی چون مقالات فست‌فودی و ساندویچی برای پژوهش‌هایی استفاده کنند که با سرعت بالا اما با کیفیت پایین تولید می‌شوند.
ضمن اینکه برخی از این پژوهش‌ها بدون اینکه پایه علمی قوی داشته باشد، نتایج جدیدی را اعلام می‌کنند که با یافته‌های پیشین در تضاد است. این روند باعث می‌شود که مردم در یافتن برخی پاسخ‌ها سر در گم بمانند و وجود نتایجی کاملا متضاد در یک مسئله مشخص حتی اعتبار علم و پژوهش‌های علمی را هم به خطر بیندازد و در مقابل فضا را برای سواستفاده کسانی که از ناآگاهی و خرافه‌پرستی بخشی از جامعه سود می‌برند هموار می‌سازد./یورونیوز
@snrei
دیدبان منابع‌طبیعی و محیط‌زیست ایران

مساله آب در ایران: امری تکنیکی یا سیاستگذاری ملی

عباس آخوندی، وزیر سابق و استاد دانشگاه تهران:

آقای مهندس عباس علی آبادی برای تصدی وزارت نیرو معرفی شده است. ایشان از مدیران با سابقه شرکت بزرگی چون مپنا است که نقش عمده‌ای در صنعت برق و همچنین لکوموتیوسازی تحت لیسانس زیمنس دارد. با این وجود، این پرسش مطرح است که آیا چنین سابقه‌ای برای تصدی حوزه‌های سیاست‌گذاری در بخش صنعت و یا صنعت آب و برق کافی است؟

واقعیت آن است که حوزه‌ سیاستگذاری عمومی کاملا با بنگاه‌داری متفاوت است. در بنگاه، پیچیده‌ترین مساله‌ها قابل تجزیه مساله‌های فنی، مالی، بازرگانی، مدیریتی و غیره است. حال آن‌که در حوزه‌ سیاست‌گذاری عمومی، مساله خلق نفع عمومی است که باید در چارچوب منافع ملی بزرگتر طراحی و به اجرا گذاشته شود. بزرگترین خطر در حوزه‌ عمومی تقلیل مباحث به مساله‌های فنی و تکنیکی است.

بی‌گمان از حیث فنی، امکان انتقال آب وجود دارد. لیکن، آیا واقعا انتقال آب به اصفهان، به نفع درازمدت مردم اصفهان است و یا آنکه این اقدام افزون بر ظرفیت اقلیمی اصفهان است و موجب افزایش درجه حرارت محیطی در اصفهان و تشنگی بیشتر این منطقه و غیر قابل زیست شدن آن می‌شود.

من با تعداد زیادی از اقلیم‌شناسان صحبت کرده‌ام و اکثرا با طرح‌های انتقال آب که این روزها ورد زبان سیاستمداران است چه به یزد، و چت کرمان و چه سمنان و چه اصفهان مخالفند.

سیاستمدار مساله آب را امکان ادامه حیات در سرزمین خشک ایران می‌بیند. لذا بر مدیریت اندیشمندانه آب تاکید می‌کند و از بارگذاری بیش از ظرفیت اقلیمی مناطق بر آنها خودداری می‌کند. تاکنون طرح‌های انتقال آب مختلفی برای اصفهان و سایر شهرهای کویری به اجرا گذاشته شده و نتیجه همه‌ی آنها پس‌رفت امکان زیستی در آنها شده‌است.

اکثر اندیشمندان محیط زیست خطر زیست‌ناپذیر شدن ایران را گوشزد می‌کنند. ولی تکنوکرات بنگاه‌دار آن را در قالب یک پروژه فنی ارزیابی می‌کند.

من به شخصه درباره توانایی‌های فنی ایشان تردیدی ندارم. لیکن وقتی می‌بینم که ایشان با اعتقاد به انتقال آب در مسافت‌های طولانی به‌عنوان راهکار باور دارد و قرار است که در راس وزارت آب و برق قرار گیرد بیشتر نگران ایران می‌شوم.

اگر سیاستمدار فهمی از ایده‌ ایران نداشته باشد، هرچه قوی‌تر باشد و هر چه سریع‌تر حرکت کند، جز خرابی بیشتر اثری به‌جای نخواهد گذاشت. دولت چهاردهم باید فهم دقیق‌تری درباره مساله آب در ایران داشته باشد./کانال نویسنده

@snrei

دیدبان منابع‌طبیعی و محیط‌زیست ایران