ISTIVO MASALASI SALAF VA XALAF ULAMOLAR NAZDIDA
باسم الله الرحمن الرحيم
والعجز عن درك الإدراك إدراك
والبحث عن سر ذات الرب إشراك
Idrok etish fahmidan ojizlik idrok etishdir,
Rob zoti siridan bahs qilish shirk keltirishdir.
(Mulla Aliy Qoriyning "Ar-rovzul azhar sharhu fiqhil akbar" kitobida keltirilgan)
عقيده بيلمغان شيطانه إيلدور
أكر مينك ييل عمل ديب قيلسه يلدور
Aqida bilmagan shaytona eldir,
Agar ming yil amal deb qilsa yeldir.
(So‘fiy Allohyor Dehnaviy o‘zlarining "Sabotul-ojizin" asarida yozganlar)
Ma‘lumki Alloh taoloning Kalomi bo‘lgan Qur‘oni karim oyatlari muhkam va mutashobehga taqsimlanadi. Muhkam oyatlar o‘z ma‘nosida bironta shar‘iy hukm yo xabarni ochiq-oydin ifoda etgan bo‘ladi.
Mutashobeh oyatlar esa zohiran bir nechta ma‘noga dalolat qilib, ularning qay biri asl ma‘no ekani haqida qat‘iy gapirilmaydi, u haqida bahs qilinmaydi, balki uning hukmi Allohning O‘ziga havola qilinib, unga Allohning nazdida qanday bo‘lsa o‘shandoq deya e‘tiqod qilish eng to‘g‘ri va salaflarimiz tutgan yo‘ldir.
Quyida ana shunday mutashobeh oyatlar va hadislarda kelgan istivo masalasi haqida salaf va xalaf ulamolarning gaplarini keltiramiz.
1. Xulafoi roshidinlarning biri, ulug’ sahoba Ali ibn Abi Tolib roziyallohu anhu shunday dеganlar:
كان الله و لا مكان و هو الآن على ما كان
Alloh taolo bo’lgan biror makon bo’lmagan, U hozir oldin qanday bo’lsa o’shandaydir. (Abu Mansur Bag’dodiy «Al-farqu baynal firaq» kitobida kеltirgan)
2. Ulug’ tobеinlardan biri Zaynulobidiyn Ali ibn Husayn rahmatullohi alayh (94-hijriy sanada vafot etgan) shunday dеganlar:
انت الله الذى لا يحويك مكان
Sеn - biror makon o’z ichiga ololmaydigan Allohsan. «Sohiyfatus sajjadiya) kitobida kеltirgan.
3. Imom Ja’far Sodiq rahmatullohi alayh (148-hijriy sanada vafot etgan) shunday dеganlar:
من زعم أن الله في شيء، أو من شيء، أو على شيء، فقد أشرك؛ إذ لو كان على شيء لكان محمولا، ولو كان في شيء لكان محصوراً، ولو كان من شيء لكان محدثاً.
Kimki Alloh taoloni biror narsa ichida, yo biror narsadan tarkib topgan, yo biror narsa ustida dеb hisoblagan bo’lsa, shirk kеltiribdi. Chunki U zot agar biror narsaning ichida bo’lsa chеgaralangan bo’lib qoladi, agar ustida bo’lsa, ko’tarib turilgan bo’lib qoladi, agar biror narsadan tarkib topgan bo’lsa yangidan paydo bo’lgan bo’lib qoladi. Qushayriy «Risalatul Qushayriya»da kеltirgan.
4. Mazhabboshimiz imomi A’zam rahmatullohi alayh (150-hijriy sanada vafot etganlar) «Fiqhul absat» kitoblarida shunday dеganlar:
كان الله تعالى و لا مكان كان قبل ان يخلق الخلق كان و لم يكن اين و لا خلق و لا شيء و هو خالق كل شيء
Alloh taolo bo’lgan, biror makon bo’lmagan, U zot xaloyiqni yaratishdan oldin bo’lgan, biror makon ham, biror xaloyiq ham, biror narsa ham bo’lmagan. U barcha narsaning yaratuvchisidir.
5. Imom Shofе’iy rahmatullohi alayh (204-hijriy sanada vafot etganlar) shunday dеganlar:
إنه تعالى كان و لا مكان فخلق المكان و هو على صفة الازلية كما كان قبل خلقه المكان لا يجوز عليه التغيير فى ذاته و لا التبديل فى صفاته
U zot bo’lgan, biror makon bo’lmagan, bas makonlarni yaratgan, makonlarni yaratishidan oldingidеk azaliy sifatlarida bo’lgan. Uning zotida o’zgarish bo’lishi, sifatlarida yangilanish bo’lishi joiz emas. Zubaydiy (Ithafu sadatil muttaqiyn) kitobida kеltirgan.
6. Imom Tahoviy rahmatullohi alayh (321-hijriy sanada vafot etganlar) «Aqida» nomli risolalarida shunday yozganlar:
ومن وصف الله بمعنى من معاني البشر فقد كفر
Kim Allohni bashar ma’nolaridan birortasi bilan sifatlasa, batahqiq kofir bo’libdi.
Yana:
لا تحويه الجهات الست كسائر المبتدعات
U zotni olti taraf boshqa maxluqotlarni (o’z ichiga olgani) singari o’z ichiga ololmaydi.
Pасмий, диний-маърифий канал!
Дўстларингизга ҳам улашинг
👇👇
https://t.me/joinchat/AAAAAE9ZCA2tkYm6hEQ4lA