FARZAND TARBIYASI

Bolalar timusi(ayrisimon bez)

Suyak ko’migidan bezga o’tgan T-limfotsitlarning o’tmishdoshidan hujayra immunitetini ta’minlaydigan va gumoral immunitetni boshqarishda ishtirok etadigan T-limfotsitlar yetishadi.

Yangi tug’ilgan chaqaloqning timusi 7,7-34,0 g bo’ladi. Bola 3 yoshga
yetguncha u kattalashadi. 3-20 yosh orasida bezning o’lchami bir me’yorda bo’lib, keyin kichiklashadi.

Bolaning o’sishi jarayonida timusning po’stloq va mag’iz qismlarining nisbati o’zgaradi: chaqaloqda po’stloq qismi mag’iz qismidan kattaroq bo’ladi. 1-3 yashar bolalarda bu qismlar tenglashadi, 4-9 yashar bolalarda po’sloq qismi sezilarli darajada kamayadi va bu jarayon keyin ham davom etadi. Timus po’stloq qismining kamayishi limfotsitlar yetilishini sekinlashtiradi. Timusning mag’iz qismidagi hujayralar yoshga bog’liq holda o’z faoliyatini sustlashtirmaydi. Bu qavatda uchraydigan Gassal tanachalari fiziologik faol peptidlar ajralishida ishtirok etadi. Timus – “immunologik xotira” a’zosi. Boshqa a’zolarda yetilgan limfotsitlar undan o’tish jarayonida ma’lum axborotga ega bo’ladi va immunokompetent (immunitetni ta’minlaydigan) holatga o’tadi. Undan tashqari, timotsitlar yemirilganida erkinlashadigan gumoral omillar limfatik tugunlardagi limfotsitlarga immunokompetenntlik baxsh etadi. Timusda sintezlanadigan gumoral omillar limfoid tizim rivojlanishini rag’batlantiradi va limfotsitlar immun faolligini oshiradi.

Kanalga ulanish👉@yosh_onalar_bola_tarbiyasi

🙇🏻‍♂️Bolaning ichi suyuq kelishi ba'zi hollarda juda xavfli hisoblanadi. Yoz kunlarida, ayniqsa bolalarda ich ketish ko'p kuzatiladi. Bolaning ichi suyuq ketayoganda ota-onalar nimaga ahamiyat berishlari lozim?

☝️Aslida ich ketish - dizentiriya alohida kasallik bo'lmay, u odatda organizmda, ko'proq hazm qilish tizimida nosozliklar mavjudligidan dalolat beruvchi alomatdir.

❗️Bolaning ichi buzilishiga nima sabab bo'ladi:

👉Noto'g'ri ovqatlanish
Bir yoshgacha bo'lgan bolalarda ichi suyuq ketishi ko'pincha noto'g'ri ovqat yeb qo'yganidan yuzaga keladi. Ya'ni chaqaloqqa barvaqt berilgan qo'shimcha ovqat, ichni suyultiradigan mahsulotlar yoki yo'gliq ovqat bola organizmida yaxshi hazm qilinmay ich ketishni qo'zg'atib yuboradi.

👉Bola organizmida hazm qilish fermentlarining yetishmasligi
Bolaga muddatidan oldin qo'shimcha ovqat berish, yoshiga nisbatan kattalarning ovqatini yedirish ham ich ketishni keltirishi mumkin. Chunki yangi og'ir ovqatni xazm qilish uchun bola organizmi yetarlicha ferment ishlab chiqara olmaydi.

👉Buzilgan mahsulotlar yeb qo'yish
Eskirgan, achib qolgan yoki kimyoviy dorilangan mahsulotlar bolani ichini suyultirib yuboradi.

👉Disbakterioz vujudga kelishi
Ichak mikroflorasini buzilishi. Bunda ichakdagi "yaxshi" bakteriyalar miqdori kamayib ketib, najasni suyultirib yuboradigan mikroblar soni ko'payib ketadi. Bu holat odatda bola uzoq vaqt davomida antibiotik qabul qilganidan so'ng kuzatiladi.

👉Ichak infeksiyalari mavjudligi
Bolalarda ich ketishini qo'zg'atuvchi mikroblardan eng tarqalgani - bu ichak va dizenteriya tayoqchalaridir.

👉Boshqa kasalliklar bo'lishi
Oshqozon - ichak tizimining boshqa kasalliklari ham bolani ichi suyuq ketishida namoyon bo'lishi mumkin.


@yosh_onalar_bola_tarbiyasi

Farzandingizga ko‘proq suv ichiring

Yuqori haroratda suv organizmni nafaqat ter va peshob, balki nafas bilan ham tark etadi. Agar bolaning ishtahasi bo‘lmasa, undan ovqatlanishni talab qilmaslik kerak, ammo peshob chiqishi uchun yetarli miqdorda suyuqlik ichishi kerak.

Farzandingizga isitma tushiruvchi dori bering

Yuqumli kasalliklarda tana harorati ko‘pincha himoya reaksiyasi hisoblanadi: u organizmdagi viruslar va bakteriyalarning ko‘payishini sekinlashtiradi. Shuning uchun haroratni, qoida tariqasida, agar bolaga chidash qiyin bo‘lsa, tushirish tavsiya etiladi. Termometrdagi raqamlarga e’tibor qaratish shart emas. Harorat 39,5 va hatto 40,1 bo‘lishi mumkin. Asosan bolaning xatti-harakati vaholatini o‘rganish kerak.

Agar chaqaloq faol bo‘lsa, o‘yinchoqlar bilan o‘ynashda davom etsa, multfilmlarni qiziqish bilan tomosha qilsa, haroratni pasaytirishning keragi yo‘q. Ammo faqat yotsa, ovqat iste’mol qila olmasa yoki uxlashga qiynalsa, isitma tushiruvchi dori berish kerak.

Bolalarda issiq tushiruvchi sifatida faqat paratsetamol yoki ibuprofendan foydalanish mumkin (3 oydan boshlab). Chaqaloqlar uchun (20 kilogacha) preparatning dozasi bolaning vazniga qarab hisoblanadi: paratsetamol uchun 15 mg/kg va ibuprofen uchun 10 mg/kg. Kattaroq bolalarga 250-300 mg paratsetamol yoki 200 mg ibuprofen tavsiya etiladi. 6-8 soat ichida 1 martadan ko‘p bo‘lmagan isitma tushiruvchi dorilarni berish mumkin.
Haroratni pasaytirish uchun boshqa usullardan foydalaning

Bolaning tana harorati ko‘tarilganda, dori vositalarisiz ham uni tushirish usullari mavjud:

bolani yechintirish, ventilyatorni yoqish yoki konditsionerni salqin haroratga qo‘yish lozim;
bolaning qo‘llari va oyoqlarini sovuq suv bilan artib olish. Issiq teridan suv bug‘lanadi va bolaning harorati pasayadi;
bolani hammom yoki iliq dushda yuvintirish mumkin. Agar chaqaloqning tana harorati 37,5 dan yuqori bo‘lsa, u holda iliq suvda tezda deyarli normal holatga tushadi.

@yosh_onalar_bola_tarbiyasi

Болалар учун асосий хавфсизлик қоидалари

Фарзандларингиз сўзларини бир-бирига улаб, гапиришни ўрганганларидан сўнг ўзларини зўрлаш ва эксплуатация қилишдан қандай ҳимоя қилиш йўлларини ўрганиш жараёнини бошлашлари мумкин.

Болаларга қуйидаги қоидаларни ўргатиш керак:

1. Агар сен жамоат жойида ота-отангни йўқотиб қўйсанг, уларни излаб, сандироқлаб юрма. Тўппа-тўғри касса ходими, қоровул, хавфсизлик идорасига ёки йўқолган одам ва буюмларни қидириш хизматига бор ҳамда тезда масъул ходимга ота-онангни йўқотиб қўйганингни, уларни топишда ёрдамлари кераклигини билдир;

2. Ота-онангнинг рухсатисиз ҳеч қачон бировнинг машинасига ўтирма ёки ҳеч ким билан бирор жойга борма;

3. Агар кимдир сени пиёда ёки машинада кузатаётган бўлса, у кишидан узоқроқ тур. Машинага яқин борма, ичида ўтирганлар билан гаплашма;

4. Ёрдамга муҳтож бўлган кексалар ёки ногиронлар, ёш болалардан эмас, балки бошқа бир катта одамлардан ёрдам сўрашлари керак. Сендан қандай қилиб бирор манзилга боришни, йўқолган кучукчани топишда ёрдам беришингни сўраган ёки ота-онангга бир нима бўлганини айтиб, сени уларнинг олдига олиб боришга ваъда берган одамга зинҳор ишонма;

5. Агар кимдир сени бирор жойга олиб кетмоқчи бўлса, тез-тез қадам ташлаб, ундан узоқлаш ва баланд овоз билан “Бу одам мени олиб кетмоқчи!” ёки “Бу менинг отам (ёки онам) эмас!” деб қичқир!

6. Ҳеч қачон у ёки бу жойга ёлғиз борма.

©️Жон Дуглас, Марк Олшейкер, "Қотилнинг психологик портрети"
©️Таржимон С.Самандарова
©️"Янги аср авлоди", 2022 йил

👉 @yosh_onalar_bola_tarbiyasi