ئایه‌تی (لاتحسبن الذين يفرحون بما أَتوا..)١٨٨
٢٠٣٦ـ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ (رضي الله عنه): أَنَّ رِجَالًا مِنَ الْمُنَافِقِينَ فِي عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله عليه وسلم) كَانُوا إِذَا خَرَجَ النَّبِيُّ (صلی الله عليه وسلم) إِلَى الْغَزْوِ تَخَلَّفُوا عَنْهُ، وَفَرِحُوا بِمَقْعَدِهِمْ خِلَافَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله عليه وسلم)، فَإِذَا قَدِمَ النَّبِيُّ (صلی الله عليه وسلم) اعْتَذَرُوا إِلَيْهِ، وَحَلَفُوا. وَأَحَبُّوا أَنْ يُحْمَدُوا بِمَا لَمْ يَفْعَلُوا، فَنَزَلَتْ: [لَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ يَفْرَحُونَ بِمَا أَتَوْا وَيُحِبُّونَ أَنْ يُحْمَدُوا بِمَا لَمْ يَفْعَلُوا فَلَا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفَازَةٍ مِنَ الْعَذَابِ]. [بخاري / التفسير/ ٤٢٩١]
(أبو سعيد الخدري) (خوای لێ ڕازی بێت) ده‌ڵێ: له كاتێكا پێغه‌مبه‌ر (صلی الله عليه وسلم) ده‌رچوو بۆ غه‌زایه‌ك چه‌ند پیاوێك له دووڕووه‌كان لێی دواده‌كه‌وتن و، خۆش حاڵیش ده‌بوون به‌وه‌ی كه دواكه‌تبوون له پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله عليه وسلم)، كاتێ پێغه‌مبه‌ر (صلی الله عليه وسلم) ده‌هاته‌وه بڕوبیانوویان بۆ ده‌هێنایه‌وه و، سوێندیان ده‌خوارد حه‌زیشیان ده‌كرد سه‌ناو ستایشیش بكرێن به شتێ كه نه‌یان كردووه، بۆیه ئه‌م ئایه‌ته هاته خواره‌وه: [لا تحسبن الذين..] واته: [گومان وانه‌به‌یت به‌وانه‌ی كه دڵخۆشن به‌وه‌ی كه كردوویانه، حه‌زیان له‌وه‌یه ستایشی بكرێت به شتێك كه نه‌یانكردووه، گومان وانه‌به‌یت پێیان كه له‌ده‌ست سزا ڕزگاریان بووبێت، به‌ڵكو سزایه‌كی سه‌خت چاوه‌ڕێیانه].
٢٠٣٧ـ عَنْ حُمَيْدَ بْنَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ: أَخْبَرَهُ أَنَّ مَرْوَانَ قَالَ: اذْهَبْ يَا رَافِعُ -لِبَوَّابِهِ- إِلَى ابْنِ عَبَّاسٍ فَقُلْ: لَئِنْ كَانَ كُلُّ امْرِئٍ مِنَّا فَرِحَ بِمَا أَتَى، وَأَحَبَّ أَنْ يُحْمَدَ بِمَا لَمْ يَفْعَلْ مُعَذَّبًا، لَنُعَذَّبَنَّ أَجْمَعُونَ. فَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ (رضي الله عنه): مَا لَكُمْ وَلِهَذِهِ الْآيَةِ؟ إِنَّمَا أُنْزِلَتْ هَذِهِ الْآيَةُ فِي أَهْلِ الْكِتَابِ. ثُمَّ تَلَا ابْنُ عَبَّاسٍ: [وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ لَتُبَيِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ وَلَا تَكْتُمُونَهُ]. هَذِهِ الْآيَةَ، وَتَلَا ابْنُ عَبَّاسٍ: [لَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ يَفْرَحُونَ بِمَا أَتَوْا وَيُحِبُّونَ أَنْ يُحْمَدُوا بِمَا لَمْ يَفْعَلُوا]. وَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ: سَأَلَهُمُ النَّبِيُّ (صلی الله عليه وسلم) عَنْ شَيْءٍ فَكَتَمُوهُ إِيَّاهُ وَأَخْبَرُوهُ بِغَيْرِهِ، فَخَرَجُوا قَدْ أَرَوْهُ: أَنْ قَدْ أَخْبَرُوهُ بِمَا سَأَلَهُمْ عَنْهُ، وَاسْتَحْمَدُوا بِذَلِكَ إِلَيْهِ، وَفَرِحُوا بِمَا أَتَوْا مِنْ كِتْمَانِهِمْ إِيَّاهُ مَا سَأَلَهُمْ عَنْهُ. [بخاري / التفسير/ ٤٢٩٢]
له(حمید)ی كوڕی (عبدالرحمن) كوڕی (عوف)ه‌وه: كه (مروان) به (رافع)ی ده‌رگاوانی وت: بڕۆ لای (إبن عباس) پێی بڵێ: ئه‌گه‌ر هه‌ر یه‌ك له ئێمه سزا بدرێت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه دڵخۆشه به‌وه‌ی كه كردوویه‌تی حه‌ز ده‌كات سوپاس بكرێت به شتێ كه نه‌یكردووه، ئه‌وا هه‌ر هه‌موومان سزا ده‌درێین، (إبن عباس) (خوایان لێ ڕازی بێت) وتی: چیتانه به‌سه‌ر ئه‌م ئایه‌ته‌وه، ئه‌م ئایه‌ته له‌باره‌ی ئه‌هلی كتابه‌وه هاتووه. پاشان (إبن عباس) ئه‌م ئایه‌ته‌ی خوێنده‌وه: [ وإذا اخذ الله ميثاق الذين ..] [١٨٧] واته: [كاتێ خوا په‌یمانی له خاوه‌ن كتێبه‌كان وه‌رگرت كه ده‌بێ ڕوونی بكه‌نه‌وه بۆ خه‌ڵكی و نه‌یشارنه‌وه، كه‌چی پشتگوێیان خست و به نرخێكی هه‌رزان فرۆشتیان ئای كه شتێكی بێنرخیان كڕیووه كه ژیانی دنیایه] ئینجا (إبن عباس) ئه‌م ئایه‌ته‌ی خوێنده‌وه [ لا تحسبن الذين..] ئینجا وتی: پێغه‌مبه‌ر (صلی الله عليه وسلم) پرسیاری شتێكی لێكردن ئه‌وانیش لێیان شارده‌وه و شتێكی تریان پێ وت، كاتێ ده‌رچوونه ده‌ره‌وه، وایان پێنیشاندا كه وه‌ڵامی پرسیاره‌كه‌ی ئه‌ویان داوه‌ته‌وه‌و، داوایان لێكرد له‌سه‌ر ئه‌وه سوپاس و ستایشیان بكات، له‌ناو خۆیشیاندا خۆش حاڵ بوون به‌وه‌ی كردیان و، وه‌ڵامی پرسیاره‌كه‌ی ئه‌ویان شاردۆته‌وه.
٢٠٣٦ـ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ (رضي الله عنه): أَنَّ رِجَالًا مِنَ الْمُنَافِقِينَ فِي عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله عليه وسلم) كَانُوا إِذَا خَرَجَ النَّبِيُّ (صلی الله عليه وسلم) إِلَى الْغَزْوِ تَخَلَّفُوا عَنْهُ، وَفَرِحُوا بِمَقْعَدِهِمْ خِلَافَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله عليه وسلم)، فَإِذَا قَدِمَ النَّبِيُّ (صلی الله عليه وسلم) اعْتَذَرُوا إِلَيْهِ، وَحَلَفُوا. وَأَحَبُّوا أَنْ يُحْمَدُوا بِمَا لَمْ يَفْعَلُوا، فَنَزَلَتْ: [لَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ يَفْرَحُونَ بِمَا أَتَوْا وَيُحِبُّونَ أَنْ يُحْمَدُوا بِمَا لَمْ يَفْعَلُوا فَلَا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفَازَةٍ مِنَ الْعَذَابِ]. [بخاري / التفسير/ ٤٢٩١]
(أبو سعيد الخدري) (خوای لێ ڕازی بێت) ده‌ڵێ: له كاتێكا پێغه‌مبه‌ر (صلی الله عليه وسلم) ده‌رچوو بۆ غه‌زایه‌ك چه‌ند پیاوێك له دووڕووه‌كان لێی دواده‌كه‌وتن و، خۆش حاڵیش ده‌بوون به‌وه‌ی كه دواكه‌تبوون له پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله عليه وسلم)، كاتێ پێغه‌مبه‌ر (صلی الله عليه وسلم) ده‌هاته‌وه بڕوبیانوویان بۆ ده‌هێنایه‌وه و، سوێندیان ده‌خوارد حه‌زیشیان ده‌كرد سه‌ناو ستایشیش بكرێن به شتێ كه نه‌یان كردووه، بۆیه ئه‌م ئایه‌ته هاته خواره‌وه: [لا تحسبن الذين..] واته: [گومان وانه‌به‌یت به‌وانه‌ی كه دڵخۆشن به‌وه‌ی كه كردوویانه، حه‌زیان له‌وه‌یه ستایشی بكرێت به شتێك كه نه‌یانكردووه، گومان وانه‌به‌یت پێیان كه له‌ده‌ست سزا ڕزگاریان بووبێت، به‌ڵكو سزایه‌كی سه‌خت چاوه‌ڕێیانه].
٢٠٣٧ـ عَنْ حُمَيْدَ بْنَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ: أَخْبَرَهُ أَنَّ مَرْوَانَ قَالَ: اذْهَبْ يَا رَافِعُ -لِبَوَّابِهِ- إِلَى ابْنِ عَبَّاسٍ فَقُلْ: لَئِنْ كَانَ كُلُّ امْرِئٍ مِنَّا فَرِحَ بِمَا أَتَى، وَأَحَبَّ أَنْ يُحْمَدَ بِمَا لَمْ يَفْعَلْ مُعَذَّبًا، لَنُعَذَّبَنَّ أَجْمَعُونَ. فَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ (رضي الله عنه): مَا لَكُمْ وَلِهَذِهِ الْآيَةِ؟ إِنَّمَا أُنْزِلَتْ هَذِهِ الْآيَةُ فِي أَهْلِ الْكِتَابِ. ثُمَّ تَلَا ابْنُ عَبَّاسٍ: [وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ لَتُبَيِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ وَلَا تَكْتُمُونَهُ]. هَذِهِ الْآيَةَ، وَتَلَا ابْنُ عَبَّاسٍ: [لَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ يَفْرَحُونَ بِمَا أَتَوْا وَيُحِبُّونَ أَنْ يُحْمَدُوا بِمَا لَمْ يَفْعَلُوا]. وَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ: سَأَلَهُمُ النَّبِيُّ (صلی الله عليه وسلم) عَنْ شَيْءٍ فَكَتَمُوهُ إِيَّاهُ وَأَخْبَرُوهُ بِغَيْرِهِ، فَخَرَجُوا قَدْ أَرَوْهُ: أَنْ قَدْ أَخْبَرُوهُ بِمَا سَأَلَهُمْ عَنْهُ، وَاسْتَحْمَدُوا بِذَلِكَ إِلَيْهِ، وَفَرِحُوا بِمَا أَتَوْا مِنْ كِتْمَانِهِمْ إِيَّاهُ مَا سَأَلَهُمْ عَنْهُ. [بخاري / التفسير/ ٤٢٩٢]
له(حمید)ی كوڕی (عبدالرحمن) كوڕی (عوف)ه‌وه: كه (مروان) به (رافع)ی ده‌رگاوانی وت: بڕۆ لای (إبن عباس) پێی بڵێ: ئه‌گه‌ر هه‌ر یه‌ك له ئێمه سزا بدرێت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه دڵخۆشه به‌وه‌ی كه كردوویه‌تی حه‌ز ده‌كات سوپاس بكرێت به شتێ كه نه‌یكردووه، ئه‌وا هه‌ر هه‌موومان سزا ده‌درێین، (إبن عباس) (خوایان لێ ڕازی بێت) وتی: چیتانه به‌سه‌ر ئه‌م ئایه‌ته‌وه، ئه‌م ئایه‌ته له‌باره‌ی ئه‌هلی كتابه‌وه هاتووه. پاشان (إبن عباس) ئه‌م ئایه‌ته‌ی خوێنده‌وه: [ وإذا اخذ الله ميثاق الذين ..] [١٨٧] واته: [كاتێ خوا په‌یمانی له خاوه‌ن كتێبه‌كان وه‌رگرت كه ده‌بێ ڕوونی بكه‌نه‌وه بۆ خه‌ڵكی و نه‌یشارنه‌وه، كه‌چی پشتگوێیان خست و به نرخێكی هه‌رزان فرۆشتیان ئای كه شتێكی بێنرخیان كڕیووه كه ژیانی دنیایه] ئینجا (إبن عباس) ئه‌م ئایه‌ته‌ی خوێنده‌وه [ لا تحسبن الذين..] ئینجا وتی: پێغه‌مبه‌ر (صلی الله عليه وسلم) پرسیاری شتێكی لێكردن ئه‌وانیش لێیان شارده‌وه و شتێكی تریان پێ وت، كاتێ ده‌رچوونه ده‌ره‌وه، وایان پێنیشاندا كه وه‌ڵامی پرسیاره‌كه‌ی ئه‌ویان داوه‌ته‌وه‌و، داوایان لێكرد له‌سه‌ر ئه‌وه سوپاس و ستایشیان بكات، له‌ناو خۆیشیاندا خۆش حاڵ بوون به‌وه‌ی كردیان و، وه‌ڵامی پرسیاره‌كه‌ی ئه‌ویان شاردۆته‌وه.