Bag'dod tumani Sanepid bo'limi

РАСМИЙ МАЪЛУМОТ

Ижтимоий тармоқларда метапневмовирус инфекцияси ва ушбу инфекциянинг COVID-19дан ҳам хавфли эканлиги юзасидан хабарлар тарқалмоқда.

Санэпидқўмита ушбу касаллик тўғрисида қуйидагиларни маълум қилади:

⚠️Метапневмовирус биринчи марта 2001 йилда аниқланган бўлиб, асосан ҳаво-томчи йўли билан, камдан-кам ҳолатларда эса ифлосланган юзалар билан алоқа қилиш орқали юқади. Вирусни асосан куз-қиш мавсумида фаол айланиши кузатилади.

🚨Метапневмовирус инфекцияси, одатда бурун оқиши, йўтал ва иситма каби белгилари билан ўткир респираторли инфекциялар шаклида намоён бўлади, баъзи ҳолларда бронхиолит ва пневмонияни келтириб чиқаради.

✔️Метапневмовирус билан касалланган одамларнинг аксарияти асоратларсиз тузалиб кетади.

📌Ушбу вирус билан касалланиш ҳолатлари ҳар йили дунёнинг барча мамлакатларида қайд этилади.

📊Бутун дунёда бўлгани каби, қўшни Қозоғистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги матбуот хизмати тарқатган хабарда, айни пайтда ўткир респиратор вирусли инфекциялар ва грипп билан касалланишнинг мавсумий ўсиши кузатилаётгани, шу билан бирга метапневмовируснинг ҳам қайд этилгани эълон қилинган.

💡Айни вақтда республикамизда ҳам ўткир респиратор инфекцияларга чалиниш ҳолатларининг мавсумий кўтарилиши кузатилмоқда.

😷Ушбу респиратор инфекцияларнинг сўнги лаборатор таҳлиллари натижасига кўра: 36,9%да грипп вируси, 30,2%да риновирус, 28,6%да респиратор-синцитиал вирус, 1,2%да метапневмовирус ва 3,1%да бошқа вируслар аниқланган.

Шу ўринда фуқароларимиз ушбу инфекцияларни юқтириб олмасликлари учун:

✔️профилактика ва гигиена қоидаларига риоя қилиш;

✔️одамлар гавжум жойларга, айниқса ёш болаларни олиб юришни чеклаш;

✔️касаллик белгилари пайдо бўлган оила аъзоларини алоҳида сақлаб, шифокор кўрсатмасига асосан даволанишни тавсия қиламиз.

Санэпидқўмита
Ахборот хизмати


Тelegram| Instagram| Facebook| YouTube

✨Yangi 2025-yil kirib kelishiga ham oz fursat qoldi. O‘z navbatida uy bekalari hozirdan bayram dasturxoniga qanday taomlar va turli salatlaru shirinliklar tayyorlash haqida bosh qotirishmoqda.

🎄 🍛 Yangi yil dasturxonida salatlar mayonez mahsulotidan tayyorlanishi tabiiy. Ayniqsa mayonezli salatlarni ko‘pchilik sevib iste’mol qiladi.

‼️Shu o`rinda uy sharoitida mayonez tayyorlash mumkinmi, mayonezning foydali jihati nimada, zararli tomonlarichi, degan savollar yuzaga keladi.

❓Uy sharoitida mayonez tayyorlash mumkinmi?

❗️Uy sharoitida tayyorlangan mahsulotlarning aksariyati foydali va mazali hisoblanadi. Ammo ko'p hollarda uy sharoitida tayyorlangan mahsulotlarning sanitariya-gigiyena qoidalariga rioya qilmasdan tayyorlash holatlariga guvoh bo'lamiz.

📌Mayonez - qaymoqsimon massa bo'lib, u tozalangan va deodorizatsiyalangan o'simlik moylaridan tayyorlanadi. Oqsil va turli xil ta'm beruvchi komponentlar va ziravorlar qo'shiladi. Ushbu mahsulot inson iste'moli uchun, asosan, salatlar tayyorlash jarayonida foydalaniladi.

🔹Do‘konlarda sotiladigan mayonez saqlash muddatini bir oygacha uzaytiradigan ta'm kuchaytirgich va oziq qo‘shimchalar tufayli zararli bo‘lishi mumkin. Biroq do`konlardagi mayonezlarda albatta yaroqlilik muddati hamda ishlab chiqarilgan manzili va tarkibida nimalar borligi aks etilgan holda bo'ladi.

❓Mayonezning foydali jihati nimada?

Uning tarkibidan o‘simlik moyi, tuxum sarig‘i, xantal va turli ziravorlar joy olgan. Demak, mayonez ajinlar va qon-tomir kasalliklari bilan kurashuvchi E vitaminiga boy. Qolaversa, unda ko‘zni o‘tkirlashtiruvchi va teri salomatligini ta’minlovchi A vitamini ham mavjud.

❓Zararli tomonlari nimalardan iborat?

Mayonezni ko‘p iste’mol qiluvchilarni ortiqcha kaloriyalar yig‘ilishi “ta’qib qiladi”. Chunki 100 gr. mayonez 660 kkal kaloriya degan gap. Qaddi-qomatingizga zarar keltirmaslik uchun kuniga mayonezdan bir osh qoshiq iste'mol qilish tavsiya etiladi. Bu miqdordan ortig‘i, albatta ortiqcha.

❗️Yog‘ hissasiga qarab mayonez:

-yuqori kaloriyali — 55 foizdan ortiq;
-o‘rtacha kaloriyali — 40-50 foiz;
-kam kaloriyali — 40 foizdan kamroq bo‘ladi.

🔹Mayonezni uy sharoitida tayyorlash aslo mumkin emas. Negaki, uy sharoitida tayyorlangan mayonezda ovqatdan zaharlanish holatlari kelib chiqishi mumkin. Bunga sabab esa uy sharoitida tayyorlangan mayonez hech qanday sanitariya-gigiyena qoida va me'yorlariga javob bermasdan tayyorlanishidir. Shuningdek, idishlarni to'liq sterilizatsiya qilish ham mushkul. Mayonezni uyda tayyorlash jarayonida klinik sinovlardan o'tmasligi, organoleptik, mikrobiologik, fizik va kimyoviy xossalari tekshirilmasligi buning yaqqol isbotidir.

🔹Mayonez ishlab chiqarishda bir necha usullardan foydalanishadi, masalan:

❇️ Sovuq jarayon va yarim issiq. Yarim issiq usul 95 darajagacha qaynatilgan suvga asosiy komponentlarni qo'shishni o'z ichiga oladi. Olingan massa 65 darajaga qadar sovitiladi, so'ngra emulsifikator va moy bilan aralashtiriladi. Tabiiyki, bunday usullarni uy sharoitida qilishning aslo iloji yo'q.

🍚Mayonez mahsulotidan tayyorlangan yeguliklarni uni ko‘p iste’mol qilish salomatligimiz uchun zararli hisoblanadi. Bunday hollarda shifokorlar mayonez o‘rnini bosuvchi mahsulotlarni iste'mol qilishni tavsiya qilishadi. Shuningdek, mayonez qo'shib tayyorlangan salatlarni bir qancha vaqt davomida saqlab, keyin iste'mol qilish ham mumkin emas.

Sanepidqo‘mita Axborot xizmati

Тelegram| Instagram| Facebook| YouTube

Ovqatlanish ratsioningizga jiddiy e'tibor qaratasizmi?

🍩Sogʻlom ovqatlanish tamoyillariga amal qilish har bir inson salomatligi uchun muhim hisoblanadi. Ovqatlanish ratsioningizni tuzishda quyidagi qoidalarga amal qilsangiz sogʻlom ovqatlanish va sogʻlom turmush tarzi yoʻlida birinchi qadam qoʻygan boʻlasiz.

🤾‍♂️ Faol boʻling – kamroq oʻtiring va koʻproq harakat qiling!

Oziq-ovqat iste’moli va energiya sarfi muvozanatda boʻlishi kerak. Normal modda almashinuvi va sogʻliqni yaxshi saqlab qolish uchun koʻp harakat qilish lozim. Kun davomida, ayniqsa, kompyuter va televizor ekranlari oldida kamroq vaqt oʻtkazish kerak.

☕️ Kuningizni nonushta bilan boshlang!

Nonushta sizni kun davomida quvvatlantirishi lozim. Nonushta uchun turli xil boʻtqalar, ayniqsa, butun donli yormalar juda foydali. Bundan tashqari, bir choy qoshiq asal yoki qora shokolad boʻlagi kabi kichik miqdordagi shirinlikni iste’mol qilishingiz mumkin.

⌛Muntazam ravishda va oz miqdorda ovqatlaning!

Kuningizni shunday rejalashtiringki, kuniga kamida uch mahal ovqatlanishga imkoningiz boʻlsin. Ovqatlanishlar orasida uzoq vaqt tanaffus tufayli, ortiqcha ovqat iste’mol qilishning oldini olish uchun muntazam taomlanishga harakat qiling. Ehtiyoj sezsangiz, asosiy ovqatlar orasida meva va sabzavotlar, yongʻoq va yogurt kabilarni yeyishingiz mumkin.

💡 Koʻproq ozuqaviy tolalarga boy boʻlgan mahsulotlarni iste’mol qiling!

Don, meva va sabzavotlar normal hazm qilish uchun zarur boʻlgan kletchatka manbalaridir va bu mahsulotlarni iste’mol qilish juda muhimdir.

🚨 Yogʻlarni me’yorda iste’mol qiling!

Bizning tanamiz yogʻlarga muhtoj, ammo ularni albatta me’yorida qabul qilishi kerak. Shu bois ovqat tayyorlashda koʻp miqdorda yogʻda qovurishdan koʻra, qaynatib, bugʻda yoki pechda pishirish foydaliroq. Ratsioningizga yongʻoq, bodom va qovoq urugʻi kabilarni qoʻshib, xilma-xillik kiritishga harakat qiling. Baliq moyidan choʻchimang! Uni biologik qoʻshimcha sifatida kapsulalar koʻrinishida iste’mol qilish mumkin.

⚠️ Shakar iste’molini kamaytiring!

Pishiriq va shirinliklar oʻrnini yangi yoki quritilgan mevalar bilan almashtirish tavsiya etiladi. Bu ham mazali, ham tanangiz uchun foydali boʻladi.

⚠️ Kamroq tuz ishlating!

Ovqat pishirayotganda tuzning oʻrniga oʻtlar va boshqa ziravorlardan foydalanishingiz mumkin. Tayyor taomni stolga tortayotgan vaqtda, ozgina tuz qoʻshsa boʻladi. Tuzni ortiqcha iste’mol qilish (kuniga 5 grammdan ortiq) yurak-qon tomir kasalliklari, arterial gipertenziya, buyrak kasalliklari va boshqa kasalliklarga olib kelishini unutmang.

✔️ Chanqogʻingizni suv bilan qondiring!

Eng yaxshi ichimlik toza suvdir. Aynan suv aqliy va jismoniy yuklamalarni muvaffaqiyatli yengishga yordam beradi.

Sanepidqo‘mita Axborot xizmati

Telegram| Instagram| Facebook| YouTube

Pentavalent vaksinasi haqida nimalarni bilasiz?

Ushbu vaksina orqali qanday yuqumli kasalliklarni oldini olish mumkin?

Bugun shular haqida sòz yuritamiz.

Pentavalent- difteriya, ko'kyo'tal, qoqshol, gepatit B, XIB-infeksiyaga qarshi vaksina

⚠️Siz gepatit B, difteriya, ko'kyo'tal va qoqshol haqida ko'p eshitgan bo'lishingiz mumkin. Biz bugun XIB infeksiyasi haqida siz bilishingiz muhim bo'lgan ma'lumotlarni aytib o'tmoqchimiz.

🔔XIB infeksiyasi – 5 yoshgacha bo'lgan bolalarga xavf tug'diruvchi gemofiliyaning b turi tayoqchasi keltirib chiqaradigan yuqumli kasalliklar guruhi. Bir qancha, ya'ni 50 foizgacha quloq, burun, tomoq, shu bilan birga qaytalovchi yiringli otitlar (o'rta quloqning shamollashi) va sinusitlar (burun oraliq devori) kabi yiringli infektsiyalar XIB infeksiyasi bilan bog'liqdir.

‼️Lekin XIB infeksiyasining xavfli bir qancha og'ir turlari ham uchrab turadi. Eng og'ir turlaridan biri yiringli meningitdir (miya va orqa miya qobig'ining yallig'lanishi) va o'limga olib keladigan miya shishi. Shu bilan birga XIB infeksiyasi quyidagi asoratlarni keltirib chiqarishi mumkin:

📌faringit, bronxit

📌zotiljam va uning oqibatida o'tkir nafas va qon-tomir yetishmovchiligi;

📌 epiglottit (halqumning orqa devori va kekirdak ustining og'ir shishi) va uning oqibatida asfiksiya (nafas etishmovchiligi)

📌 osteomielit (suyak va bo'g'imlarning yallig'lanishi)

📌Tsellyulit (teri osti kletchatkasining yallig'lanishi, odatda yuz qismida)

📌 artrit (bo'g'imlar yallig'lanishi)

📌 sepsis va o'limga olib keladigan septik shok

🔼 Kasallik tez rivojlanadi, meningit va epiglottit o'limga olib kelishi mumkin. Meningit kasalligidan keyin omon qolgan bolalarning 15-30 foizida nutq buzilishi, aqliy zaiflik, eshitish qobilyatining pasayishi, o'sishdan orqada qolish kabi asoratlar saqlanib qoladi.

✔️ XIB-infeksiyasini qo'zg'atuvchisi ferment ishlab chiqib, antibiotiklarga chidamli bo'ladi, shu sababli kasallikni davolash murakkab kechadi. O'z vaqtida tashxis qo'yib, antibiotiklar bilan davolashni boshlagan taqdirda ham, o'lim xavfi baribir saqlanib qoladi.

Eslatib o'tamiz Milliy emlash kalendariga asosan bolalarni XIB-1 - 2 oylik, XIB-2 - 3 oylik, XIB-3 - 4 oylikda emlatish lozim.

⚡️Sanepidqo‘mita Axborot xizmati

Telegram| Instagram| Facebook| YouTube

🧤Sovuq ob-havoda qanday kiyinish lozim?

🧣Sovuqdan himoyalanish – salomatlik garovi!

📢 Sovuq kunlar kelganda, to‘g‘ri kiyinish ko‘p kasalliklarning oldini oladi va tanangizni himoya qiladi. Quyidagi oddiy, ammo samarali maslahatlar sizga foydali bo‘ladi:

1️⃣ Ko‘p qatlamli kiyinish

Ichki qatlam: Namlikni yutuvchi termokiyim.

O‘rta qatlam: Jun yoki flis kabi issiqlikni ushlab turuvchi kiyimlar.

Tashqi qatlam: Shamol va namga chidamli palto yoki kurtka.


2️⃣ Bosh va bo‘yinni isiting

Issiq shlyapa va to‘qilgan bosh kiyim kiyish muhim.

Sharf bilan bo‘yingizni o‘rab, sovuq shamolga yo‘l qo‘ymang.


3️⃣ Qo‘lqop va paypoqlarni unutmang

Qo‘llar uchun junli qo‘lqop yoki mittens.

Qalin, issiq paypoqlar va sifatli oyoq kiyimlari tanlang.


4️⃣ To‘g‘ri materialni tanlang

Tabiiy jun va paxta issiqlikni yaxshi saqlaydi. Sovuq kunlarda yaltiroq va yupqa kiyimlardan uzoqroq bo‘ling.

5️⃣ Qo‘shimcha himoya aksessuarlari

Termo tagliklar, issiqlikni saqlovchi maxsus yeleklar foydalaning.

Izolyatsiyalangan oyoq kiyimlar sovuqni o‘tkazmaydi.

✅ Sovuq kunlar sinov emas – bu ajoyib fasl! To‘g‘ri kiyinish orqali sog‘lig‘ingizni asrang va ob-havodan zavqlaning.

🔹 "Salomatlik – bu eng qimmat boylik."

👉 Sanepidqo‘mita Bag‘dod tuman bo‘limi

📌 Bizni kuzatib boring:
👉👉👉 @SanEpidBagdod

📈 Мутахассис: Гриппга қарши вакциналарнинг таъсир кучи бир йилгача етади

Нурмат АТАБЕКОВ,
Санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитаси раисининг биринчи ўринбосари:

➡️ — Кузнинг биринчи ойи яримлаб қолди. Ҳадемай ёғингарчилик мавсуми бошланиб, ҳаво ҳарорати сезиларли даражада пасаяди. Бу — грипп ва ўткир респиратор вирусли инфекцияларнинг тарқалиши учун қулай давр. Кўтарилиш мавсуми эса одатда ноябрь ойидан бошланиб, март ойигача давом этади.

📌 Грипп вирусининг хавфли жиҳатлари ва асоратлари кўпчиликка маълум: бу касаллик қон томирлари деворларининг ҳимоя қобилиятини сусайтириб юборади. Шу сабабли инфекциялар қон оқими орқали ички органларга етиб бориб, яллиғланиш ўчоқларини ҳосил қилади.

🩺 Оқибатда у пневмония, бронхит, юқори нафас йўлларининг иккиламчи бактериал инфекциялари, асаб ва юрак-қон томир тизими ҳамда қандли диабет каби хасталикларни келтириб чиқаради. Энг ёмони, ушбу дарддан ўз вақтида даволанмаслик ўлим ҳолатларига ҳам сабаб бўлиши мумкин.

📊 Бу борада Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилотининг таҳлилий ҳисоботи бор. Унга кўра, дунё бўйича йилига 650 минг нафарга яқин инсон мавсумий гриппдан вафот этади.

❓ Албатта, касалликни даволашдан кўра, унинг олдини олган афзал! Хўш, бу борада қандай муҳим тавсиялар бор?

💉 Аввало, иммун тизимини мустаҳкамлаш лозим. Шунда организмнинг турли касалликларга нисабатан ҳимоя қобилияти ошади. Қолаверса, гриппдан ишончли ҳимояланиш учун унга қарши эмланиш — энг тўғри ва оқилона усул.

📉 Чунки вакцина хавфсиз ва юқори таъсирга эга. Йиллик касалланиш ва ўлим ҳолатларини етарлича камайтиради. Яъни замонавий гриппга қарши эмлаш воситаларининг самарадорлиги 90 фоизга тенг.

📆 Бинобарин, бундай вакцина организмда 15 кун ичида гриппга қарши иммунитет ишлаб чиқади. Таъсир кучи 1 йилга етади.

🔍 Эмлашдан олдин шифокор томонидан, албатта, эмланувчи шахснинг умумий саломатлиги текширилиб, шунга кўра вакцинация қилиш-қилмаслик белгиланади. Яъни, эмланадиган киши шамоллаш, нафас олиш йўллари яллиғланиши каби касалликлардан тамоман соғлом бўлиши керак.

🧪 Шунингдек, вакцина таркибидаги компонентларга нисбатан аллергик таъсирчанлик даражаси ҳам текширилади.

▶️ ЖССТ ушбу вирусга қарши, биринчи навбатда, ҳомиладор аёллар, 6 ойликдан 5 ёшгача бўлган болалар, кекса ёшли инсонлар (65 ёшдан катта), сурункали касалликлари бор беморлар ва тиббиёт ходимларини эмлашни тавсия этади.

Санэпидқўмита Бағдод туман бўлими

⚡⚡⚡ @SanEpidBagdod