Esse
Barchamizga ma'lumki, bugungi kunda òzligimizni qay yòsinda òrganish hammani birdek òylantiryapti.Aksariyat insonlar tarixni qadimiy manbalar orqali bilib olish tarafdori bòlsa, boshqalar esa, aksincha,muzeylarga borib òrganishni ma'qul deb hisoblaydi.Xòsh,bu fikrlar qanchalar òrinli?
"Tarix òzining darslarini berishdan tòxtamaydi,biz faqat unga quloq solishimiz kerak",-deb bejiz aytmagan Mahatma Gandi.Òtmishni anglab,uni kelajak avlodga boricha yetkazish hozirgi kunda dolzarb masalalardan biridir.Darhaqiqat,muzeylar òtgan davr bilan bugunni boĝlab turuvchi ma'naviyat kòprigi sanaladi.Muzeylar turli xil eksponatlar,san'at asarlari va qadimiy yodgorliklarni kòrish imkonini beradi.Natijada òsha davrning muhiti,madaniyati va voqealarini tasavvur qilish mumkin.Shuningdek,kòrgazmalar zaliga borish insonlarning xotirasini kuchaytiradi va òrganilgan tarixiy faktlar kòproq yodda qoladi.Aksariyat muzeylar zamonaviy texnologiyalardan foydalanib, interaktiv ekspozitsiyalar va virtual kòrgazmalar tashkil etadi.Bu òrganishning yanada qiziqarli va òziga xos usulini yaratadi.Misol uchun,Rossiyaning eng yirik muzeylaridan biri bòlgan Ermitajga yiliga 3.5 million tomoshabin tashrif buyuradi.Bu esa,òz navbatida,dunyoda tarix ixlosmandlarining kòpligidan dalolat beradi.
"Haqiqat bahs-munozaralarda aks etadi",-deganlaridek, ikkinchi tomonni fikrini muhokama qilmasdan masalani tòliq hal qilib bòlmaydi."Tarixiy manbalar bizni òtgan davr bilan boĝlaydi,ammo ular bugungi kunda bizni òrganishga majbur qiladi",-degan edi Maykl Fuko.Qadimiy hujjatlar orqali òtmishni òrganish ilmiy metodlarga asoslangan bòlib,tanqidiy fikrlash va tahlil qilishni rivojlantiradi.Qòlyozmalar turli nuqtayi nazardan va turli tomondan yozilgan bòlishi mumkin.Shu sababli ularni taqqoslashda voqealarning haqiqiyligi va tòĝriligi aniqlanishi tabiiy hol.Bu tarixiy tafakkurni shakllantirishda yordam beradi.Arxeologik topilmalar yoki san'at asarlari òtmishning asl shaklini kòrsatadi.Bu òtgan davrning madaniy, iqtisodiy va ijtimoiy holatini aks ettirib,asl nusxalari bilan kelgusi avlodlarga ham yetkazish imkonini beradi.Masalan, prezidentimizning "Qadimgi yozma manbalarni saqlash va tadqiq etish tizimini takomillashtirishga doir qòshimcha chora-tadbirlar tòĝrisida"gi qarori bu borada muhim ahamiyat kasb etdi.
Mening fikrimcha,òtmishni òrganishda muzeylarga tez-tez tashrif buyurib turish kerak.Chunki "Yuz marta eshitgandan ,bir marta kòrgan yaxshi",-deganlaridek,kitoblarda nazariy jihatdan ming òqisa ham,òz kòzi bilan borib kòrganga yetmaydi.
Xulosa qilib aytadigan bòlsam,tarixni òrganishdagi har ikki usul bir-birini tòldiradi.Shunday ekan xoh muzeylardan,xoh qòlyozmalardan bòlsin,ulardan yetarli bilimlarni olishimiz lozim.Biroq muzeylar qadimgi davrni chuqurroq òrganishga yordam beradi.Zero "Tarix -muhri buzilmagan xazina",-degan edi Jemil Merich.
Barchamizga ma'lumki, bugungi kunda òzligimizni qay yòsinda òrganish hammani birdek òylantiryapti.Aksariyat insonlar tarixni qadimiy manbalar orqali bilib olish tarafdori bòlsa, boshqalar esa, aksincha,muzeylarga borib òrganishni ma'qul deb hisoblaydi.Xòsh,bu fikrlar qanchalar òrinli?
"Tarix òzining darslarini berishdan tòxtamaydi,biz faqat unga quloq solishimiz kerak",-deb bejiz aytmagan Mahatma Gandi.Òtmishni anglab,uni kelajak avlodga boricha yetkazish hozirgi kunda dolzarb masalalardan biridir.Darhaqiqat,muzeylar òtgan davr bilan bugunni boĝlab turuvchi ma'naviyat kòprigi sanaladi.Muzeylar turli xil eksponatlar,san'at asarlari va qadimiy yodgorliklarni kòrish imkonini beradi.Natijada òsha davrning muhiti,madaniyati va voqealarini tasavvur qilish mumkin.Shuningdek,kòrgazmalar zaliga borish insonlarning xotirasini kuchaytiradi va òrganilgan tarixiy faktlar kòproq yodda qoladi.Aksariyat muzeylar zamonaviy texnologiyalardan foydalanib, interaktiv ekspozitsiyalar va virtual kòrgazmalar tashkil etadi.Bu òrganishning yanada qiziqarli va òziga xos usulini yaratadi.Misol uchun,Rossiyaning eng yirik muzeylaridan biri bòlgan Ermitajga yiliga 3.5 million tomoshabin tashrif buyuradi.Bu esa,òz navbatida,dunyoda tarix ixlosmandlarining kòpligidan dalolat beradi.
"Haqiqat bahs-munozaralarda aks etadi",-deganlaridek, ikkinchi tomonni fikrini muhokama qilmasdan masalani tòliq hal qilib bòlmaydi."Tarixiy manbalar bizni òtgan davr bilan boĝlaydi,ammo ular bugungi kunda bizni òrganishga majbur qiladi",-degan edi Maykl Fuko.Qadimiy hujjatlar orqali òtmishni òrganish ilmiy metodlarga asoslangan bòlib,tanqidiy fikrlash va tahlil qilishni rivojlantiradi.Qòlyozmalar turli nuqtayi nazardan va turli tomondan yozilgan bòlishi mumkin.Shu sababli ularni taqqoslashda voqealarning haqiqiyligi va tòĝriligi aniqlanishi tabiiy hol.Bu tarixiy tafakkurni shakllantirishda yordam beradi.Arxeologik topilmalar yoki san'at asarlari òtmishning asl shaklini kòrsatadi.Bu òtgan davrning madaniy, iqtisodiy va ijtimoiy holatini aks ettirib,asl nusxalari bilan kelgusi avlodlarga ham yetkazish imkonini beradi.Masalan, prezidentimizning "Qadimgi yozma manbalarni saqlash va tadqiq etish tizimini takomillashtirishga doir qòshimcha chora-tadbirlar tòĝrisida"gi qarori bu borada muhim ahamiyat kasb etdi.
Mening fikrimcha,òtmishni òrganishda muzeylarga tez-tez tashrif buyurib turish kerak.Chunki "Yuz marta eshitgandan ,bir marta kòrgan yaxshi",-deganlaridek,kitoblarda nazariy jihatdan ming òqisa ham,òz kòzi bilan borib kòrganga yetmaydi.
Xulosa qilib aytadigan bòlsam,tarixni òrganishdagi har ikki usul bir-birini tòldiradi.Shunday ekan xoh muzeylardan,xoh qòlyozmalardan bòlsin,ulardan yetarli bilimlarni olishimiz lozim.Biroq muzeylar qadimgi davrni chuqurroq òrganishga yordam beradi.Zero "Tarix -muhri buzilmagan xazina",-degan edi Jemil Merich.