یکی از شرورانه‌ترین و درعین‌حال جذاب‌ترین و پرنفوذترین حملات به روشنگری را می‌توان در تعالیم ژوزف دُمستر و متحدانش یافت، که طلایه‌دار ضدانقلاب در اوایل قرن نوزدهم بود. مستر روشنگری را یکی از احمقانه‌ترین و نیز ویران‌گرترین اشکال اندیشه‌ی اجتماعی می‌دانست. این اعتقاد که انسان‌ها فطرتاً تمایل به خیرخواهی، کمک به هم‌نوع و صلح‌طلبی دارند یا به هر روی با آموزش و تدوین قوانین درست می‌توانند در این مسیر قرار بگیرند، از دید او اعتقادی سطحی و باطل است. «مادر-طبیعت» خیراندیش هیوم، هولباخ و هلوسیوس افسانه‌ای مهمل است. مطمئن‌ترین راهنماهای شناخت طبیعت تاریخ و جانورشناسی هستند که نشان می‌دهند که طبیعت عرصه‌ی کشتاری دائمی است. انسان‌ها ذاتاً ستیزه‌جو و ویران‌گرند. آن‌ها بر سر مسائل بی‌اهمیت دست به شورش می‌زنند. تغییر تقویم گرگوری در اواسط قرن هجدهم یا تصمیم پتر کبیر برای تراشیدن ریش بویارها مقاومتی شدید و در مقاطعی از زمان شورش‌های سهمگین و مخاطره‌آمیزی برانگیخت. انسان‌ها وقتی راهی جنگ می‌شوند تا موجوداتی را که به اندازه‌ی خودِ آن‌ها بی گناه‌اند نابود کنند، این به‌خاطر هدفی که این یا آن نظامی می‌تواند آن را بفهمد نیست؛ آن‌ها مطیع و سربه زیر و بی‌هیچ سرکشی به‌سوی مرگ خویش رهسپار می‌شوند. وقتی غریزه‌ی ویران‌گری بیدار می‌شود، انسان‌ها احساس والایی و کامروایی می‌کنند. برخلاف تعالیم روشنگری، انسان ها به خاطر همکاری و خوشبختی و صلح‌طلبی نیست که گرد هم می‌آیند. تاریخ گواه این است که آن‌ها زمانی متحدتر از همیشه می‌شوند که قربان‌گاه مشترکی باشد تا خود را در آن قربانی کنند. این دست‌کم بدین خاطر است که میل به ایثار و فدا کردن خود یا دیگران همان‌قدر قوی است که هر انگیزه‌ی صلح‌طلبانه یا مصلحانه‌ای.
ضدروشنگری از قرن هجدهم تا امروز | گریم جرارد | ترجمه‌ی فرهاد سلیمان‌نژاد | چاپ دوم ۱۴۰۱، شمیز، رقعی، ۳۸۱ صفحه، ۲۸۰۰۰۰ تومان، #باکتاب.
@agarpub
یکی از شرورانه‌ترین و درعین‌حال جذاب‌ترین و پرنفوذترین حملات به روشنگری را می‌توان در تعالیم ژوزف دُمستر و متحدانش یافت، که طلایه‌دار ضدانقلاب در اوایل قرن نوزدهم بود. مستر روشنگری را یکی از احمقانه‌ترین و نیز ویران‌گرترین اشکال اندیشه‌ی اجتماعی می‌دانست. این اعتقاد که انسان‌ها فطرتاً تمایل به خیرخواهی، کمک به هم‌نوع و صلح‌طلبی دارند یا به هر روی با آموزش و تدوین قوانین درست می‌توانند در این مسیر قرار بگیرند، از دید او اعتقادی سطحی و باطل است. «مادر-طبیعت» خیراندیش هیوم، هولباخ و هلوسیوس افسانه‌ای مهمل است. مطمئن‌ترین راهنماهای شناخت طبیعت تاریخ و جانورشناسی هستند که نشان می‌دهند که طبیعت عرصه‌ی کشتاری دائمی است. انسان‌ها ذاتاً ستیزه‌جو و ویران‌گرند. آن‌ها بر سر مسائل بی‌اهمیت دست به شورش می‌زنند. تغییر تقویم گرگوری در اواسط قرن هجدهم یا تصمیم پتر کبیر برای تراشیدن ریش بویارها مقاومتی شدید و در مقاطعی از زمان شورش‌های سهمگین و مخاطره‌آمیزی برانگیخت. انسان‌ها وقتی راهی جنگ می‌شوند تا موجوداتی را که به اندازه‌ی خودِ آن‌ها بی گناه‌اند نابود کنند، این به‌خاطر هدفی که این یا آن نظامی می‌تواند آن را بفهمد نیست؛ آن‌ها مطیع و سربه زیر و بی‌هیچ سرکشی به‌سوی مرگ خویش رهسپار می‌شوند. وقتی غریزه‌ی ویران‌گری بیدار می‌شود، انسان‌ها احساس والایی و کامروایی می‌کنند. برخلاف تعالیم روشنگری، انسان ها به خاطر همکاری و خوشبختی و صلح‌طلبی نیست که گرد هم می‌آیند. تاریخ گواه این است که آن‌ها زمانی متحدتر از همیشه می‌شوند که قربان‌گاه مشترکی باشد تا خود را در آن قربانی کنند. این دست‌کم بدین خاطر است که میل به ایثار و فدا کردن خود یا دیگران همان‌قدر قوی است که هر انگیزه‌ی صلح‌طلبانه یا مصلحانه‌ای.
ضدروشنگری از قرن هجدهم تا امروز | گریم جرارد | ترجمه‌ی فرهاد سلیمان‌نژاد | چاپ دوم ۱۴۰۱، شمیز، رقعی، ۳۸۱ صفحه، ۲۸۰۰۰۰ تومان، #باکتاب.
@agarpub