اولین خودرویی که در ایران تولید شد ۸ سال قبل از پیکان، خودروی جیپ بود. تولد صنعت خودرو در ایران بین سالهای ۱۳۳۴تا۴۱ دربرنامه عمرانی ۷ساله دوم دولت وقت اجرا شد که هدفش صنعتی شدن ایران بود.
درپی این سیاستها و درسال۱۳۳۵ زمانیکه بیشتر سرمایهداران بدنبال واردات خودرو بودندبا تغییر استراتژی ایران برای صنعتی شدن، جعفر اخوان در سال ۱۳۳۸ شرکت سهامی بازرگانی جیپ رادرکیلومتر ۹جاده کرج تاسیس کرد وعملا صنعت خودروسازی در ایران کار خودرا آغاز کرد
این شرکت تولید جیپ ویلیز رابا تغییرنام به جیپ شهباز آغازکرد وبدنبال آن وانت سیمرغ درهمان سال تولید شد. اخوان موفق شدامتیاز مونتاژ خودروی رامبلر راازاین شرکت بگیرد ودرسال۱۳۴۶ این خودرو رابانام شاهین بعنوان مدل پایه وآریا با چامکانات بیشتربه بازار عرضه کرد این دو چخودرو هرچند درمقابل خودروهای شورولت و چفورد آمریکا پائین تر بوداما بدلیل دوام بالا مورد استقبال قرارگرفتند.
درهمین سال خودروی شاسی بلند دیگری بنام جیپ آهو به خط تولیدشرکت اضافه شد درآمد بالای نفتی کشور فرصت را چبرای واردات محصولات مختلف فراهم کرده بود در چچنین بازاری دیگر خودرویی چون آریا نمیتوانست رقیب مناسبی باشد بنابراین شرکت جیپ در ۱۳۵۲پس ازتولید ۲۲هزار و ۷۸۴دستگاه به تولیدآن خاتمه داده شد دراین مقطع شرکت ناگهان باافت تولید چمواجه شد چراکه هیچ برنامهای برای محصول جایگزین وجود نداشت اما چجعفر اخوان اهداف بلندی درسر داشت پس به سراغ جنرال موتورز رفت.
اخوان بدلیل روابط مناسبی که باشرکت جنرال موتورز داشت توانست امتیازمونتاژ این محصولات رابدست آورد ودرآخرین روزهای سال ۵۲شرکت بازرگانی جیپ به شرکت جنرال موتورز ایران تغییر نام داد
شرکت جدید باسرمایه اولیه ۱۵۲۵۰۰۰۰۰ تومان تأسیس شدکه ۴۵٪ سهام آن دراختیار آقای اخوان، ۴۵٪ در اختیارجنرال موتور و ده درصد دراختیار بنیاد پهلوی قرارگرفت درآن سالها رسم بود که شرکتهای بزرگ بعد ازتاسیس درصدی ازسهام رابنام بنیاد پهلوی یایکی از بستگان دربارصادر میشد تا کارثبت واجرا و حمایتهای بانکی ازآن عملی شود. به این ترتیب نام شرکت جنرال موتورز ایران تغییر کرد و عرضه آریا و شاهین پس از فروش بیش از ۲۲۷۰۰ دستگاه در سال ۵۳به پایان رسید برای شروع کار تعداد ۲۵٠٠دستگاه از محصولات اپل آلمان که از زیر مجموعه های جنرال موتورز بود با نام شورولت رویال روانه بازار ایران شد.
بنابراین تولید شورولت رویال در سال ۱۳۵۵ بپایان رسید و شورولت "نوا" و "بیوک اسکای لارک" (با نام بیوک ایران) بعنوان خودروهای لوکس ان دوران روانه بازار ایران شدند
موتورهای ۶و۸سیلندر، سیستم تهویه مطبوع، فرمان هیدرولیک، شیشه بالابرهای برقی و گیربکس اتوماتیک بخشی از امکانات این خودروها بودند و با اتکا به چنین محصولاتی جنرال موتورز ایران توانست جایگاه خود را بعنوان سازنده خودروهای لوکس درمقابل رقبا حفظ کند.
سپس نوبت به کادیلاک سویل (کادیلاک ایران) رسید این خودرو لوکس ترین خودروی تولیدی درکشور بود وبطور مستقیم بامحصولات لوکس بنز رقابت میکرد. کادیلاک ایران تولید کمتراز ۵۰۰دستگاه درسال داشت اما دراهمیت ورود این خودرو به ایران همین بس بود که کادیلاک تا پیش از این هیچگاه اجازه مونتاژ محصولاتش در خارج از آمریکا را نداده بود و ایران نخستین کشوری بود که کادیلاک را خارج از خاک آمریکا تولید میکرد.
اخوان ازهمان سالی که جنرال موتورز ایران را تاسیس کردسهامدار عمده یکی از بانکها بود. درسال ۱۳۵۲ تاسیس بانک داریوش به تصویب شورای پول و اعتبار رسید که با مشارکت بانکهای خارجی با سرمایهای معادل دو میلیارد ریال در تهران تاسیس شد یکی از موسسان این بانک جعفر اخوان بود در فهرست سهامداران خارجی چند بانک بزرگ امریکا وژاپن نیز دیده میشد.
حضور جعفر اخوان در کنار این اسامی نشان از قدرت و نفوذ اودر سطح ملی و حتی منطقهای بود. هنگامیکه انقلاب درحال رخ دادن بود سرمایه گذاری امریکاییها در زمینه خودرو به اجبار متوقف شد پس از انقلاب۵۷ بسیاری از کارخانههای تولیدی با اتهام منسوب بودن به خاندان #پهلوی مصادره شد و در این میان جنرال موتورز ایران نیز که اکنون دیگر اخوان را در راس امورنمیدید مشمول قانون توسعه وحفاظت از صنایع شد و به تملک حکومت درآمد.
هرچند مالکان خصوصی بسیاری ازشرکتهای مصادره شده پیشتر ازایران متواری شده بودند در این میان شرکتهای خارجی که در سالهای پیش از انقلاب سرمایه گذاریهای گستردهای در ایران داشتند منافع خود رادر معرض خطر میدیدند. آنها درحال رایزنی و تلاش برای بازگشت سرمایه ها بودند که با تسخیر سفارت امریکا، همه امیدها از بین رفت.
پس از انقلاب۵۷ و مصادره شرکت جنرال موتورز ایران، این شرکت به سازمان گسترش تحویل داده شد ودر آبان ۱۳۵۹ نام شرکت به خودروسازی ایران ودر دی ماه همان سال به پارس خودرو تغییر کرد.
🔗 حافظ شیرازی
کانال بوران
❄️ @BoUraAn
☔️ @BaRAAn_IR