ترکیه امروز

✅میت در لیبی چه میکند؟
نویسنده : فروزان حسن پور پژوهشگر مسایل ترکیه

🔸رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، در چند روز گذشته از نقش میت در لیبی قدردانی کرد و گفت سازمان اطلاعاتی این کشور در لیبی نقش خود را به خوبی انجام میدهد. اما پرسش اساسی این است که میت در لیبی چه میکند.
🔸به طور کلی نقش میت را میتوان در چند محور تقسیم بندی کرد. نقش ابتدایی میت ایجاد هماهنگی بین گروههایی است که به ترکیه نزدیک هستند. میت این وظیفه را دارد که این گروهها را با یکدیگر هماهنگ کند و در صورت لزوم همکاری بازیگران جدید را برای نقش آفرینی در محور ترکیه در لیبی فراهم کند.
🔸نقش دوم میت، ایجاد حمایت مالی از گروههای درگیر در جنگ داخلی است. ترکیه بایستی حمایت مالی لازم برای عملکرد این گروهها، تامین حقوق برای شبه نظامیان و همچنین امور مالی فرعی و اصلی این گروهها را انجام دهد. امری که اجرا و پنهان سازی آن برعهده میت است.
🔸در سومین کارکرد، میت وظیفه نقل و انتقال شبه نظامیان وابسته به ترکیه از سوریه به لیبی و همچنین عضو گیری از سایر کشورهای منطقه و افریقا را به عهده دارد. از آنجایی که مسئله لیبی کمتر یک مسئله تعریف شده در ساختار جهادی، و بیشتر مسئله ای ملی است، میت اقدام به عضو گیری از بین شبه نظامیانی میکند که تمایل دارند در قالب مزدور در لیبی وارد میدان شوند و انگیزه آنها عمدتا انگیزه های مالی است.
🔸در میدان نبرد نیز میت نقش ویژه ای به عهده دارد. میت مسئول این است که با بهره گیری از پهپادهای شناسایی و همچنین دسترسی به ماهواره های جاسوسی تصاویر و اطلاعات لحظه ای مورد نیاز این گروههای شبه نظامی را برای آنها فراهم کند تا بتوانند کارایی خود در جنگ داخلی لیبی را افزایش دهند.
🔸در کنار اینها نقش بزرگتر میت، فراهم کردن فضای مساعد دیپلماتیک، امتیاز گیری در عرصه منطقه ای و تسهیل منافع ترکیه از طریق عملیاتهای پنهان سیاسی و نظامی است. با این حال باید دید نتیجه نهایی بحران داخلی لیبی، آیا میتواند با نقش آفرینی میت منافع ترکیه را فراهم کند و یا ترکیه صرفا وارد مناقشه ای پرخرج در منطقه ای دور از خانه شده است.

✅تهدید ترکیه به بستن پایگاه اینجرلیک لاف یا حقیقت
نویسنده: فروزان حسن پور، پژوهشگر مسائل ترکیه

🔸بعد از تهدید امریکا به احتمال اعمال تحریم های جدید بر ضد ترکیه ،این کشور در واکنشی اعلام کرد که اگر آمریکا طرح نسل کشی ارامنه را از دور خارج نکند و تحریم ها را علیه ترکیه اعمال کند، در اقدامی متقابل پایگاه هوایی اینجرلیک و پایگاه راداری کره جیک را خواهد بست؛ هشداری تلافی جویانه که حالا باید دید چقدر میتواند عملی باشد؟

🔸نخست نگاهی به روابط سیاسی دو کشور داریم. روابط امریکا و ترکیه در طی سالهای اخیر با تنشهای بسیاری همراه بوده و از سال 2016 و در پی کودتای نافرجام در ترکیه این روابط با بحران شدیدتری روبرو شده است.هر دو کشور که دو متحد عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) هستند برای اولین بار در چند دهه اخیر به علت اختلاف در موضوعات مختلف از جمله سرنوشت کشیش آمریکاییِ بازداشت‌شده در ترکیه به اتهام تروریسم،تصمیم برای اعمال تعرفه‌های جدید بر واردات ترکیه در روابط خود با تنش‌های زیادی روبرو شدند.همچنین اخیرا تجاوز و حمله ترکیه به شمال سوریه نیز بر شدت این تنشها افزود به گونه ای که امریکا تهدید به اعمال تحریم های جدید بر علیه ترکیه کرد اما همه این تنشهای سیاسی در روابط دو کشور بر دیگر روابط تاثیر گذار نبوده است .

🔸پایگاه اینجرلیک که در جنوب ترکیه واقع شده است در سال 1951 توسط آمریکا و در اوج جنگ سرد احداث شد. اهمیت این پایگاه برای امریکا در آن است که این کشور از این پایگاه در همه عملیات‌های خود در منطقه به عنوان یک پایگاه پشت جبهه استفاده می‌کند. پنجاه کلاهک هسته‌ای نیروی بازدارنده ناتو نیز در اینجرلیک نگهداری می‌شوند.از حملات یازدهم سپتامبر 2001 در آمریکا، ارتش آمریکا از اینجرلیک به عنوان بزرگترین پایگاه پشتیبانی در عملیات ناتو در افغانستان استفاده می کند و از سال 2015 نیز از این پایگاه در عملیات ائتلاف بین‌المللی به اصطلاح ضد داعش در عراق و سوریه استفاده‌های زیادی به عمل آمده است.

🔸این پایگاه برای ترکیه نیز از آن جهت که از چند دهه قبل امنیت این کشور را تضمین می‌کند حایز اهمیت است . با وجود کشمکشهای زیاد در روابط سیاسی دو کشور اما تهدید اردوغان به بستن پایگاه اینجرلیک از آن جهت که این پایگاه هم برای امریکا و هم برای ترکیه دارای اهمیت است بیشتر از آنکه جنبه عملی داشته باشد دارای بار روانی است و لاف سیاسی به نظر میرسد.

🔸امریکا و ترکیه با وجود تنشهای سیاسی دارای روابط اقتصادی و تجاری گسترده ای هستند و ترکیه امریکا را شریک راهبردی خود در منطقه میداند و از این رو با وجود تهدیدات لفظی سعی میکند روابط خود را با این کشور حفظ کند.
@dailyturk

✅ تنش در مدیترانه پس از توافق ترکیه و لیبی
نویسنده: فروزان حسن پور، پژوهشگر مسائل ترکیه

🔸در تاریخ 27 نوامبر لیبی و ترکیه قراردادی را در زمینه مرزهای دریایی امضا کردند. قرار دادی که موجب بروز تنش در منطقه مدیترانه بین ترکیه و کشورهای ذی نفع در این مسئله شده است. پرسش اساسی در این زمینه این است که قرار داد بین لیبی و ترکیه در مورد چیست؟ چرا این قرار داد موجب بروز تنش در مدیترانه شده است و آینده این تنش چه خواهد بود؟

🔸این قرار داد دریایی که توسط پارلمان ترکیه نیز تایید شده است حقوق دریایی ترکیه در شرق مدیترانه را گسترش داده و محدوده فعالیت را برای سایر دولتها از جمله قبرس و مصر و همچنین رژیم صهیونیستی محدود میسازد. جزئیات چندانی از این توافق منتشر نشده است اما به نظر میرسد با امضای این قرار داد مرزها ترکیه از ساحل جنوب غربی تا سواحل درنا_توبروک لیبی گسترش خواهد یافت. اصلی ترین دغدغه ترکیه در این قرارداد منابع انرژی است که در مدیترانه قرار دارد و مورد رقابت بین ترکیه و سایر کشورهای این منطقه است.

🔸قرار دادی که با امضای آن به نظر میرسد دست ترکیه برای کاربست قدرت در مدیترانه نیز بازشده است. این کشور تا کنون مخالف اجرای فعالیتهای حفاری و کاوش انرژِی توسط سایر کشورها در محدوده مدیترانه و خصوصا قبرس بوده است. حال پس از امضای این توافق ترکیه مانع فعالیت کشتی های اکتشافی رژیم صهونیستی در آبها شرقی قبرس شده است. وزیر امور خارجه ترکیه نیز در این زمینه تاکید کرده است که ترکیه از حقوق خود در شرق مدیترانه دفاع خواهد کرد.

🔸با این حال مسئله اساسی برای ترکیه فراتر از انرژی است. گرچه ترکیه به عنوان یک وارد کننده انرژی نیازمند تسلط بر این منابع است، اما بیش از هرچیز ترکیه درگیر دغدغه اجرای قدرت در منطقه خاورمیانه و مدیترانه شده است. امری که نشانه های ان را میتوان در طی بحران سوریه و همینطور مسئله لیبی و قطر دید.

🔸ترکیه اصرار داد که بازیگری قدرت مند در منطقه است و بایستی نقش درخور خود را نیز در منطقه ایفا کند. از این رو نبایستی از روندهای منطقه ای حذف شود. همین امر نیز تا حدود زیادی آینده این تنش در زمینه مرزهای آبی در مدیترانه را نگران کننده میسازد. چرا که ترکیه حاضر است برای حفظ مواضع خود هر اقدام ضروری را در دستور کار قرار دهد.

🔸با این حال به نظر نمیرسد که کشورهای اروپایی و سایر کشورهای مدیترانه حاضر باشند در برابر اقدامات ترکیه، واکنش شدیدی از خود نشان دهند. در حال حاضر اتحادیه اروپا و به طور خاص یونان نگرانی های جدی تری در زمینه پناهندگان و مسائل اقتصادی دارند. همچنین آنها تمایلی به درگیری با یک عضو ناتو ندارند. هرچند که این عضو سرکش باشد. چرا که چنین امری میتواند آینده ناتو را در معرض پرسش قرار دهد.

@dailyturk

✅ ناتو در بین ترکیه و یونان
نویسنده: فروزان حسن پور، پژوهشگر مسائل ترکیه

🔸در روز گذشته یونان از ناتو درخواست کرد تا در مخاصمه این کشور با ترکیه از یونان حمایت کند. این در حالی است که ترکیه و یونان هر دو عضو ناتو هستند. اما اخیرا روابط میان ترکیه و ناتو و همچنین شرکای غربی این کشور، به دلایل مختلفی از جمله تحولات ناشی از کوتای سال 2016 و مناقشه برسر شمال سوریه، تیره شده است.
🔸یونان تحت این شرایط امیدوار است که بتواند از تیرگی روابط میان ترکیه و شرکای غربی این کشور به سود خود بهره ببرد.
ترکیه و یونان همچنان برسر مسائل ارضی و حقوق دریایی در مدیترانه با یکدیگر درگیر مناقشه هستند.

🔸 اخیرا ترکیه تلاش کرده است تا سهم خود در برداشت از منابع زیرزمینی مدیترانه را افزایش دهد. همچنین این کشور حمایت خود از قبرس ترک نشین را تشدید کرده است و در هفته گذشته با قراردادی دریای در حوزه مرزها مدیترانه با لیبی نیز به امضا رساند. این توافق مورد اعتراض مصر، یونان و قبرس قرار گرفت.

🔸مقامات یونان معقتد هستند که ترکیه در حال نقض قوانین بین المللی است. آنها اعتقاد دارند که تحت چنین شرایطی که یکی از اعضای ناتو در حال نقض قوانین است، این سازمان نبایستی در برابر تخلفات این عضو سکوت کند. اروپا در برابر ترکیه از ابزارهای مناسبی برای تحت فشار قرار دادن این کشور برخوردار است.

🔸اتحادیه اروپا میتواند ترکیه را تحت تحریم های اقتصادی قرار دهد و به عبارتی دیگر کشورهای اروپایی میتوانند مراودت های اقتصادی خود با ترکیه را کاهش دهند. اما اتحادیه اروپا به شدت نگران این مسئله است که سخت گیری به ترکیه نتایج سنگینی را در پی داشته باشد.

🔸چرا که ترکیه بارها تاکید کرده است در صورت سخت گیری، همکاری خود در مسئله مهاجرین را کاهش خواهد داد. همچنین خطر نزدیک شدن ترکیه به روسیه، از جمله مسائلی است که به طور خاص ناتو را نگران میسازد و ناتو تمایلی ندارد بیش از این ترکیه را تحریک کند. خصوصا اینکه مناقشه با یونان مناقشه میان دو عضو ناتو است و سودی برای سایر اعضای اتحادیه ندارد اما اقدامات منفی ترکیه میتواند امنیت تمام اتحادیه اروپا و ناتو را تهدید کند.

@dailyturk

✅ زنان در پ.ک.ک
نویسنده: فروزان حسن پور، پژوهشگر مسائل ترکیه

آخرین گزارش شاخص جهانی تروریسم مربوط به سال 2019 منتشر شد، این گزارش به ارائه داده های مرتبط با سال 2018 در خصوص فعالیت های تروریستی در جهان پرداخته است. نکته جالب توجهی که این گزارش در خصوص ترکیه منتشر کرده است این است که 20 درصد عملیاتهای تروریستی در ترکیه توسط زنان انجام شده است. به همین بهانه قصد داریم نگاهی به حضور زنان در گروه تروریستی پ.ک.ک داشته باشیم.

یکی از شاخص ترین و برجسته ترین مسائل در خصوص گروه تروریستی پ.ک.ک حضور زنان در این گروه است. شاید بتوان گفت در طول سالهای گذشته عمده توجه رسانه و پژوهشگران در خصوص این گروه برروی حضور زنان بوده است. عمده پژوهشگران با این نگاه به مسئله زنان پ.ک.ک پرداخته اند که حضور آنها بیش از هرچیز نشان دهنده افزایش فمنیسم و هویت خواهی زنان کرده است.

با این حال به نظر میرسد که در این مسئله تا حدود زیادی اغراق شده باشد. چرا بایستی هویت خواهی زنان کرد در مسئله مبارزات مسلحانه متجلی شود؟ خصوصا در زمینه پ.ک.ک که اقدامات تروریستی آن علیه دولتهای منطقه نه اقدامات جبری مانند شرایط مبارزه با داعش بلکه یک وضعیت انتخابی است.

در این خصوص ضروری است به این نکته توجه شود که متن مناسبات اجتماعی در مناطق شمال عراق و سوریه، توسط رهبران مرد این گروه در طول دهه های متمادی به شدت سیاسی شده است. آنها هویت را به شدت با مسئله مبارزات تروریستی گرده زده اند و به نظر میرسد تحت این سیاسی سازی فزاینده مناسبات اجتماعی امور دیگر اهمیت خود را از دست داده باشد.

از این رو است که زنان کرد هویت خود را با مسئله مبارزات مسلحانه پیوند زده اند و مسئله برتری جویی جنسیتی یا برابری جنسیتی خود را در این راستا تعریف میکنند. چرا که اساسا در جامعه مورد نظر ما که در آن گروه پ.ک.ک مشغول به فعالیت است رقابت در سایر امور مسئله ای فرعی به نظر میرسد.

با این حال دو مسئله دیگر نیز در این خصوص وجود دارد. در طول سالهای گذشته همواره گزارشهای متعددی نیز از سرباز گیری اجباری توسط پ.ک.ک و عملیات روانی این گروه برای جذب زنان و همچنین تلاش خانواده ها برای بازگرداندن فرزندان خود گزارش شده است.

اما در مجموع حضور زنان در پ.ک.ک چه به دنبال خواسته های جنسیتی باشد و چه به دنبال سربازگیری اجباری و مغزشویی، ضربه بزرگی به زنان کرد است و آنها را از بسیاری از فرصتها برای ارتقای زندگی خود از جمله تحصیل محروم میسازد.

@dailyturk

✅ترکیه و نیاز روز افزون به واردات انرژی
نویسنده: فروزان حسن پور، پژوهشگر مسائل ترکیه

از ابتدای زندگی بشر انرژی و نیاز به انرژی اصل جدایی ناپذیر از حیات بوده است. به صورتی که حتی بشر اولیه نیز نیازمند حداقلی ترین شکل از انرژی برای حفظ حیات خود بوده است. این نیاز با پیش رفت تاریخ و ورود به عصر صنعت شکل جدیدی به خود گرفت و دسترسی به انرژی به معنای دسترسی به کلید توسعه بوده است.

گرچه دسترسی به انرژی مستقیما نمیتواند به معنای توسعه یافتگی باشد اما با این حال به معنی دسترسی به ثروت است. ترکیه نیز برهمین اساس با رشد روز افزون جمعیت و همچنین صنعت و بخش حمل و نقل خود، از جمله کشورهایی بوده که همواره نیازمند انرژی است و این امر ترکیه را در ردیف وارد کنندگان انرژی قرار داده میدهد.

روند تولید انرژی توسط ترکیه نشان میدهد که این کشور هنوز نتوانسته است وابستگی خود به منابع انرژی خارجی را کاهش دهد. براساس داده های موجود در سال 2018 هزینه واردات انرژی ترکیه نسبت به سال قبل 15 درصد رشد داشته است. به صورتی که در سال 2018 ترکیه 42.99 میلیارد دلار در مقایسه با 37.2 میلیارد دلار در سال 2017 پرداخت کرده است.

این افزایش هزینه گرچه ناشی از افزایش قیمت انرژی بوده است اما همچنان ترکیه بیش از 90 درصد از نفت و 99 درصد از گاز خود را از کشورهای ایران، عراق و روسیه و آذربایجان وارد میکند.

عواملی که ترکیه را شدیدا به واردات انرژی وابسته میسازد عبارت است از رشد جمعیت 1.5 درصدی که به طور خاص از سال 2008 افزایش یافته است و ترکیه در حال حاضر دارای جمعیت 80 میلیون نفری است. چنین امری ترکیه را نیازمند انرژی برای مصارف خانگی و حمل و نقل میسازد. همچنین ترکیه در حال رشد اقتصادی است.

تا پیش از سال 2019 و وخامت شاخص های اقتصادی ترکیه این کشور در حال توسعه و افزایش ظرفیت تولید اقتصادی خود بوده است. با این حال همچنان اصلی ترین بخشهای مصرف انرژی در ترکیه بخشهای حمل و نقل و مصارف خانگی با اختصاص حدود نیمی از مصرف به خود است.

تحت این شرایط بایستی رشد اقتصادی ترکیه در بخش صنعیت را رشدی نامطمئن بدانیم. از یک سو هزینه واردات انرژی برای ترکیه در حال افزایش است. از سوی دیگر به دلیل تنش های سیاسی و همچنین سیاست گذاری اقتصادی دولت فعلی این کشور، رشد تولید در بخش اقتصادی ترکیه منفی است.

بخش مصارف خانگی و حمل نقل عمده واردات انرژی ترکیه را تشکیل داده و هزینه کلانی را به اقتصاد این کشور تحمیل میکند. به نظر نمیاید که ترکیه بتواند در آینده نزدیک حتی با کشف منابع انرژی و فعالیت در مدیترانه واردات انرژی خود را مدیریت کند و بایستی همچنان این کشور را کشوری وارد کننده در زمینه انرژی بدانیم.

@dailyturk

✅ ترکیه و امریکا، تنش در سیاست، ثبات در اقتصاد
نویسنده: فروزان حسن پور، پژوهشگر مسائل ترکیه

روابط تجاری ترکیه و امریکا همواره بخشی اساسی از روابط دو کشور را تشکیل میدهد. روابطی که به نظر میرسد فارغ از تنش های سیاسی بین دو کشور تا کنون توانسته است ثبات خود را حفظ کند. این در حالی است که روابط سیاسی ترکیه و کشورهای غربی و به طور خاص امریکا از سال 2016 و در پی کودتای ناکام این سال درگیر بحران شده است. حتی در طول سال اخیر ترکیه توسط ایالات متحده تحریم نیز شده است. اما بر اساس داده های مرکز آمار امریکا حجم تجارت بین دو کشور در طور سال 2018 تا ماه سپتامبر حتی نسبت به دوره مشابه در سال 2018 رشد 300 میلیون دلاری نیز داشته است.
براساس داده های موجود حجم تجارت ترکیه و امریکا در سال 2014 حدود 19 میلیارد دلار بوده است. اما در طول سالهای 2015 تا 2016 این رقم به میزان 2 میلیارد دلار کاهش پیدا کرد. کاهشی که ناشی از کاهش صادرات امریکا به ترکیه است. در همین حال در سال 2017 با افزایش مقدار صادرات هر دو طرف به یکدیگر مجددا حجم صادرات میان آنها به وضعیت پیشین و حجم 19 میلیارد دلار بازگشت و در سال 2018 به 20 میلیارد دلار رسید.
ارزیابی وضعیت موجود نشان میدهد که متغییرهای سیاسی نتوانسته برروی روابط اقتصادی ترکیه و امریکا تاثیر گذار باشد. در طول مدت مورد بررسی بحران سوریه، اختلاف دو کشور در خصوص مسئله قبرس، بحران ناشی از کودتای 2016 و اتهام ترکیه به امریکا مبنی بر حمایت از کودتا گران در کنار نزدیک شدن ترکیه به روسیه، از جمله عوامل سیاسی بوده است که برروی روابط دو کشور تاثیر گذار بوده است.
بحران هایی که موجب شده است تنش در روابط دو کشور بالا بگیرد و حتی در مورد گولن به دستگیری یک تبعه امریکایی در ترکیه بیانجامد. همچنین این تنش ها موجب لغو کشمکش برسر قرار دادهای تسلیحاتی دو کشور شد که نزدیکی ترکیه به روسیه را در پی داشت. اما با این وجود هیچ یک از این عوامل نتوانسته اند روابط اقتصادی ترکیه و امریکا را بی ثبات سازند.
به نظر میرسد هردو بازیگر به این درک رسیده اند که باوجود کشمکش در سیاست خود، می توانند همکار ی و رقابت را در موازات یکدیگر به پیش ببرند. تحت همین شرایط نیز دو کشور در ماه سپتامبر برای ارتقای سطح تجاری خود به 100 میلیارد دلار تاکید کردند. با این وجود و علی رغم ثبات موجود در روابط اقتصادی دو کشور ادامه تنش بین ترکیه و امریکا که در ماههای اخیر به سطح جدی تری رسیده است، میتواند در سال آینده تاثیر خود را بر اقتصاد ترکیه نشان دهد. چرا که ممکن است تحریمهای موجود در ماههای آتی تاثیر خود را بر سطح تجارت دو کشور آشکار سازد. همچنانکه تاکنون داده های مرتبط با ماه اکتبر منتشر نشده است.

@dailyturk