Senekaning bu maktubini o'qib mening birinchi ustozim Uchqun aka Abdugaffarov'ning menga bergan tarbiyalari yodimga tushib ketti sizlarga ham ulashmoqchiman.
Senekadan Lutsiliyga salomlar bo‘lsin!
(1) Aynan shunday, men o‘z fikrimni o‘zgartirmayman: olomondan uzoqroq bo‘l, ayrimlardan nari yur, birorta odamga yaqinlashma. Men sening yoningda hech kimni yonma-yon ko‘rishni istamayman. Menga ishonginki, men sen haqingda yuksak fikrdaman, shuning uchun o‘zingni o‘zingga ishonib topshirishga jazm qilaman. Aytishlaricha, o‘sha avvalgi maktubimda men tilga olgan Stilponning tinglovchisi bo‘lgan Kratet bir kuni yolg‘iz sayr etib yurgan o‘smirni ko‘rib qoladi va undan bu joyda bitta o‘zi nima qilib yurganini so‘raydi. – «O‘zim bilan o‘zim so‘zlashyapman», – deb javob beradi yigitcha. Bu javobga nisbatan Kratet shunday deydi: «Ehtiyot bo‘l, yigitcha, iltimos, yaxshilab razm sol: sening suhbatdoshing – yomon odam!»
(2) Odatda biz fojiaga duchor bo‘lgan yoki qo‘rquv ostida qolgan odamlardan falokat ariguncha xabardor bo‘lib turamiz, yolg‘iz qolganda biror biror yomon ish qilib qo‘yishidan cho‘chiymiz. Umuman olganda, aqli takomilga yetmagan hech bir odamni o‘z-o‘zicha qo‘yib qo‘yish mumkin emas: yolg‘izlikda bunday odamlarni yomon fikrlar chulg‘ab oladi, ular o‘zlarini ham, boshqalarni ham xavf-xatarga qo‘yadilar, bunday paytda ularga sharmandali istaklar to‘da-to‘da hamla qiladi. Shunda shu paytgacha uyat va qo‘rquv yashirib turishga majbur qilgan narsalar ko‘ngil tubidan yuzaga qalqib chiqadi, sharttakilik avjiga chiqadi, yaramas mayllar qutqulanadi, g‘azab qo‘zib ketadi. Yolg‘izlikning bitta afzalligi bor: hech kimga hech narsani oshkor qilmaslik va fosh bo‘lib qolishdan qo‘rqmaslik imkoniyati; ammo bu nemat ahmoq odamni ado qiladi, chunki u o‘zini o‘zi fosh qiladi. Ko‘ryapsanmi, mening sendan umidim qanchalar ulkan, to‘g‘rirog‘i, men senga kafilman (zero «umid» deb biz yo amalga oshadigan, yo amalga oshmaydigan nematni ataymiz): men sen uchun o‘zingdan yaxshiroq do‘stni topolmayman.
(3) Men xotiramda sen yuksak bir fasohat bilan talaffuz qilgan so‘zlarga qaytaman. O‘shanda men seni tabriklab, shunday degan edim: «Bu so‘zlar shunchaki tildan osongina uchib chiqqan so‘zlar emas, bu so‘zlarning mustahkam zamini bor. Bu inson – ko‘plardan biri emas, u erkinlikka intiladi».
(4) Shunday so‘zla, shunday yasha. Faqat diqqat qilginki, seni hech narsa asir qilolmasin. O‘zingning avvalgi tilaklaring ijobatini xudolarning irodasiga qoldir, endi o‘zing ulardan yangidan iltijo qilib so‘ra: aqling ravshan bo‘lsin, xotiring jam bo‘lsin, dilxasta bo‘lma, keyin – vujud salomatligi haqida so‘rashing mumkin. Nima uchun bu haqda tez-tez iltijo qilishing mumkin emas? Xudodan dadil so‘ragin: sen undan birovning narsasini so‘rayotganing yo‘q.
(5) Darvoqe, odat qilganimizday, bu noma bilan ham senga mo‘jazgina tuhfa yuborishni istayman. Afinodorning bisotidan shunday haqqoniy so‘zlarni topdim: «Bilginki, agar sen xudolardan hammaga eshittirib so‘rash, iltijo qilish darajasiga yetsang, yashirib so‘raydigan narsang bo‘lmasa, sen barcha havoyu hirslardan, nafsu istaklardan ozod, hur bo‘lgan bo‘lasan». Axir, odamlar qanchalar aqli noqisdir! Odamlar xudodan shivir-shivir qilib, mayda-chuyda, pastkash narsalarni so‘raydilar, birov quloq tutsa – jimib qoladilar, odamlardan yashiradigan narsalarni xudoga aytadilar. Diqqat qil, tokim bu nasihat senga ham taalluqli bo‘lib qolmasin: odamlar bilan go‘yo seni xudo ko‘rib turganday yashagin va xudoga go‘yo hamma odamlar eshitib turganday iltijo qilgin. Salomat bo‘l, birodar.
©️Seneka “Maktublar”
©Editor Tohir Yodgor
Kanalga ulanish uchun👇🏼
@filosof_kundaligi 🔭