Yopiq til koʻrsatmaydi ham, tushuntirmaydi ham – u faqat qaror, buyruq va koʻrsatmani muhokama qiladi xolos.
Herbert Markuza
Bunday Yopiq til Stalin davrida Sovetlarda Marksistcha tilning oʻziga xos oʻzlashtirilishi natijasida paydo boʻlgan til. Bizdagisi (hozirgi ijtimoiy oʻzbek tili) ham shuning merosi. Buni oʻsha davr adabiyotida yaqqol kuzatish mumkin (darvoqe hozir ham shunday, bunday olib qarasak): kitoblar nimanidir batafsil tushuntirmaydi, ifoda etmaydi, koʻrsatib bermaydi, faqat va faqat oliy mafkurani turli xil kontekstlarda turli vositalar, qahramonlar, voqealar fonida ochib beradi, xolos. Bu yerda faqat ikkita yoʻnalish: bosh mafkura va unga qarshi kelgan hamma narsa tasvirlanadi. Shu tariqa yaxshilik yomonlikdan ajraladi va unga qarshi jang qiladi. Dunyo oq va qoraga boʻlinadi. Bu til oxir-oqibat ritvalga aylanadi. Oʻzbek tili ham xuddi shunday til sirasiga kirib boʻlgan.
Herbert Markuza
Bunday Yopiq til Stalin davrida Sovetlarda Marksistcha tilning oʻziga xos oʻzlashtirilishi natijasida paydo boʻlgan til. Bizdagisi (hozirgi ijtimoiy oʻzbek tili) ham shuning merosi. Buni oʻsha davr adabiyotida yaqqol kuzatish mumkin (darvoqe hozir ham shunday, bunday olib qarasak): kitoblar nimanidir batafsil tushuntirmaydi, ifoda etmaydi, koʻrsatib bermaydi, faqat va faqat oliy mafkurani turli xil kontekstlarda turli vositalar, qahramonlar, voqealar fonida ochib beradi, xolos. Bu yerda faqat ikkita yoʻnalish: bosh mafkura va unga qarshi kelgan hamma narsa tasvirlanadi. Shu tariqa yaxshilik yomonlikdan ajraladi va unga qarshi jang qiladi. Dunyo oq va qoraga boʻlinadi. Bu til oxir-oqibat ritvalga aylanadi. Oʻzbek tili ham xuddi shunday til sirasiga kirib boʻlgan.