JAMIYAT UZ | rasmiy kanal

‼️Farroshlarni mehnat shartnomasiga o‘tkazing.

Ko‘plab ish beruvchilar farrosh, shofyor, bog‘bon kabilarni fuqarolik-huquqiy shartnomalar (FHSH) asosida ishlatib kelmoqda.

FHSH bo‘lganidan keyin, ularga mehnat qonunchiligida nazarda tutilgan mehnat kafolatlari berilmaydi, masalan, ularga mehnat ta’tillari, "dekret" ta’tillari, kasallik nafaqalari, mukofot, moddiy yordam pullari berilmaydi. Ya’ni, FHSH asosida ishlayotgan fuqarolar yuqoridagi kabi ko‘plab mehnat huquqlaridan mahrum bo‘ladi.(@Samarqand_live)

Lekin, yangi Mehnat kodeksining 11-moddasi talablariga ko‘ra yakka tartibdagi mehnatga oid munosabatlar yuzasidan fuqarolik-huquqiy hususiyatga ega shartnomalar tuzish ta’qiqlandi.

Masalan, farrosh opa-singillar bajarayotgan mehnat amaliyotini doimiy mehnat hususiyatidan kelib chiqib yakka tartibdagi mehnat munosabati deyish mumkin.

Biz farroshlar va boshqa xodimlarni fuqarolik-huquqiy shartnomalar asosida ishlatayotgan ish beruvchilardan Mehnat kodeksining 11-moddasidan kelib chiqib, ularni zudlik bilan mehnat shartnomasi amaliyotiga o‘tkazishlarini so‘rab qolamiz.

Aks holda, erta-indin prokuratura yoki mehnat inspektorlaridan jiddiy e’tiroz va jarimalarni qabul qilib olishingizga to‘g‘ri keladi.

M.JURAYEV,
Samarqand transport prokurori katta yordamchisi

🌐 @JAMIYAT_UUZ

‼️ ENDI VOYAGA YeTMAGAN SHAXS DAVLAT ORGANIGA MUSTAQIL MUROJAAT QILISHI MUMKIN

“O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi Qonunga muvofiq, bola huquqlarining qo‘shimcha kafolatlari belgilanishi munosabati bilan qator qonunlar va kodekslarga o‘zgartirishlar kiritildi.
Jumladan, “Jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlari to‘g‘risida”gi Qonun yangi modda bilan to‘ldirildi.
Unga ko‘ra, voyaga yetmagan shaxslar o‘z huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlariga rioya etilishi masalalari yuzasidan davlat organlariga, tashkilotlarga yoki ularning mansabdor shaxslariga mustaqil ravishda murojaat berishga haqli.
Oila kodeksiga kiritilgan qo‘shimchaga ko‘ra, oilada bolaning manfaatiga taalluqli har qanday masala hal qilinayotganda bola o‘z fikrini ifoda qilishga, shuningdek har qanday sud muhokamasi yoki ma’muriy muhokama davrida so‘zlashga haqli.
Bunda qaror qabul qiluvchi organ va mansabdor shaxs bola manfaatiga taalluqli masalani hal qilishda bolaning fikrini, uning yoshidan qat’i nazar, ko‘rib chiqishi hamda bolaning eng ustun manfaatlaridan kelib chiqib qaror qabul qilishi kerak.
Shuningdek, ota-ona va bola alohida yashagan taqdirda, vasiylik va homiylik organlari, shuningdek 14 yoshga to‘lgan bola bir vaqtning o‘zida ota va onadan voyaga yetmagan bolalarning ta’minoti uchun aliment undirish to‘g‘risida da’vo qo‘zg‘atishga haqli.

Z.KARIMOV,
Samarqand tumanlararo ma’muriy sudining raisi

🌐 @JAMIYAT_UUZ

‼️ ISHDA ISHTIROK ETUVCHI HAR BIR SHAXS O‘Z TALABLARI VA E’TIROZLARIGA ASOS QILIB KELTIRAYOTGAN HOLATLARNI ISBOTLASHI KERAK

Ma’muriy organlarning nizolashilayotgan hujjatlarining, fuqarolar o‘zini o‘zi boshqarish organlari qarorlarining, ular mansabdor shaxslari harakatlarining (harakatsizligining) qonuniyligini isbotlash majburiyati tegishli organlar va mansabdor shaxslar zimmasiga yuklatiladi. Mazkur organlar va mansabdor shaxslar o‘z e’tirozlariga asos qilib keltirayotgan faktlarni ham tasdiqlashi shart.
Ishda ishtirok etuvchi har bir shaxs o‘zining arz qilingan talablari va e’tirozlariga asos qilib keltirayotgan dalillarni ishda ishtirok etuvchi boshqa shaxslar oldida, sud majlisi boshlanguniga qadar yoki sud belgilagan muddat doirasida ochib berishi kerak.
Ishda ishtirok etuvchi shaxslar faqat ishda ishtirok etuvchi boshqa shaxslar oldindan tanishtirilgan dalillarga asoslanishga haqli.
Agar taraf sud tomonidan talab etilayotgan dalilni o‘zida ushlab turgan va sud so‘rovi bilan belgilangan muddatda uni taqdim etmayotgan bo‘lsa, undagi ma’lumotlar shu taraf manfaatlariga qarshi qaratilgan deb faraz qilinadi va u tomonidan tan olingan deb hisoblanadi.

B.ABLAXATOV,
Samarqand tumanlararo ma’muriy sudining sudyasi

🌐 @JAMIYAT_UUZ

‼️ TADBIRKORLAR HUQUQLARI — QONUN HIMOYASIDA

Bugun yurtimizda huquqiy demokratik davlat hamda erkin fuqarolik jamiyati barpo etish yo‘lida ulkan muvaffaqiyatlar qo‘lga kiritilmoqda. Bularning asosiy omillari mamlakatni rivojlantirishning oqilona yo‘li tanlangani, qonun ustuvorligiga erishilgani, muhimi, jamiyatda inson manfaatlari oliy qadriyat darajasiga ko‘tarilgani bo‘ldi.
O‘zbekiston o‘z vaqtida sobiq tuzumning ma’muriy-buyruqbozlik tizimidan, bir yoqlama rivojlangan nochor iqtisodiyotdan, “shok terapiyasi” kabi noma’qul modellardan butunlay voz kechib, taraqqiyot yo‘lini tanlab oldi. Natijada sanoati tez sur’atlar bilan rivojlanib borayotgan davlatga aylandi. Mustaqillikkacha umuman mavjud bo‘lmagan kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sohasi bugungi kunda yalpi ichki mahsulotning ancha foizini ishlab chiqarmoqda.
Konstitusiyamiz qabul qilinishi bilan sud hokimiyatining muhim tarmog‘i sifatida iqtisodiy sudlar maqomi belgilab berildi. Ayni chog‘da davlatimiz iqtisodiyoti negizini xilma-xil shakllardagi mulk tashkil etishi, ularning teng huquqliligi hamda huquqiy jihatdan muhofaza qilinishi, daxlsizligi va davlat himoyasida ekani mustahkamlandi. Shundan kelib chiqqan holda, Asosiy Qonunimizda mulkchilik turli shakllariga asoslangan korxona, muassasa hamda tashkilotlar, shuningdek, tadbirkorlar o‘rtasidagi, iqtisodiyot sohasida va uni boshqarish jarayonida vujudga keladigan iqtisodiy nizolarini hal etish iqtisodiy sudlar tomonidan amalga oshirilishi belgilandi.
Umuman, sudning ochiqligi va oshkoraligini ta’minlash, unga murojaat etuvchilarga yanada qulayliklar yaratish maqsadida sud ishtirokchilari uchun ko‘rsatiladigan interaktiv xizmatlarni kuchaytirish, shuningdek, sud ishlarini tashkillashtirishda samarali bo‘lgan dasturiy ta’minotlar faoliyatimizga izchil tatbiq qilinmoqdaki, bu tadbirkorlarimizga imkoniyatlar eshigini keng ochmoqda. Pirovardida kichik biznes hisobiga yurtimiz taraqqiy etib, aholi farovonligi tobora oshayapti. Zero, tub islohotlardan ko‘zlangan asosiy maqsad ham ana shundan iboratdir.

S.YUSUPOV,
Samarqand viloyati ma’muriy sudining sudyasi

🌐 @JAMIYAT_UUZ

⁉️ SUBSIDIYA O‘ZI NIMA?

🟢 Subsidiyalar — daromadi yuqori bo‘lmagan shaxslarga ipoteka kreditlari asosida uy-joy sotib olishlari uchun boshlang‘ich badal yoki kredit foiz to‘lovlarining bir qismini qoplab berish maqsadida davlat byudjetidan qaytarib berilmaydigan mablag‘lar.

🟢 Boshlang‘ich badal — bu birlamchi bozordagi (ya’ni, yangi qurilgan) uy-joylarni sotib olish uchun ajratiladigan pullar. Sotib olinadigan kvartira joylashuvi, qiymati va maydonidan qat’i nazar, dastlabki badalning bir qismini qoplash uchun subsidiyalar — qat’iy belgilangan 32 million so‘mni tashkil qiladi.

🟢 Subsidiya, shuningdek ipoteka krediti bo‘yicha foizlarni qoplash uchun ham beriladi.

🟢 Bunda sotib olinadigan kvartira joylashuvidan qat’i nazar birinchi 5 yil davomida ipoteka krediti bo‘yicha foiz to‘lovlari bilan bog‘liq xarajatlarni qoplash uchun — 10 foizlik punktdan oshgan qismiga to‘lanadi;

🟢 Fuqarolarga ipoteka kreditini olishda, birgalikda qarz oluvchi sifatida ular bilan birga yashamayotgan va yaqin qarindoshi bo‘lmagan boshqa shaxslarni ham jalb qilish huquqi berildi;

🟢 Har bir hududda quriladigan uy-joylar sonidan kelib chiqib, yil davomida ajratiladigan subsidiyalar miqdori haqida Moliya vazirligi, Iqtisodiy taraqqiyot va kambag‘allikka qarshi kurashish vazirligi, Qurilish vazirligi hamda tegishli hokimliklari tomonidan ommaviy axborot vositalarida ma’lumot beriladi.

🟢 Subsidiya olish uchun arizani Davlat xizmatlari markazlari yoki my.gov.uz portali orqali elektron tarzda berish mumkin.

Subsidiyalar kimga beriladi?

🔴 mazkur mablag‘lar faqatgina uy-joy sharoitini yaxshilashga muhtoj bo‘lgan oilalar, og‘ir ijtimoiy vaziyatga tushib qolgan xotin-qizlar, mamlakat ijtimoiy hayotida faol ishtirok etayotgan yoshlar va shu toifadagi boshqa O‘zbekiston fuqarolariga ajratiladi.

🟢 Subsidiya olish uchun fuqaro 18 yoshga to‘lgan bo‘lishi kerak. Agar fuqaro mehnat migranti bo‘lganda, uning nomidan oila a’zolari ham ariza berishi mumkin.

❗️ Subsidiyalar faqatgina ariza beruvchining ro‘yxatdan o‘tgan hududi bo‘yicha beriladi.

Subsidiya va arzon uylar — bir xil tushunchami?

❓ Subsidiyalar uylarni BOZOR NARXIDA xarid qilishga beriladi. Ya’ni, subsidiya bilan arzon uy-joylar ikkita bir biriga umuman aloqasi yo‘q bo‘lgan toifadagi tushunchalar.

🟢 Shuningdek, subsidiyalarga tegishli Farmon chiqishi bilan arzon uy-joylar dasturi yopilgani yo‘q! Hokimliklar fuqarolarni qabul qilmasliklari bo‘yicha qonunchilikka o‘zgartirish kiritilmagan.

🟢 Arzon uy-joy uchun NAVBATlaringiz DXMlar orqali o‘zgartirilmaydi. Ushbu masalada mahalliy hokimiyatlarga murojaat etish lozim.

Subsidiya olishda ballar... bu nima?

🟢 Subsidiya bo‘yicha ariza topshirgan har bir talabgorga pul mablag‘i berilmaydi. Buning uchun bir qator talab va holatlarga javob berish lozim.

🟢 Subsidiya berilishi uchun avvalambor mas’ul organlar vakillaridan shakllantirilgan maxsus komissiya ariza beruvchilarga mezonlar bo‘yicha ball beradi.(@advokat24uz)

🟢 Mas’ul organlar — ichki ishlar bo‘limi, moliya bo‘limi, davlat soliq inspeksiyasi, bandlikka ko‘maklashish markazi, kadastr korxonasi, mahalla va oilani qo‘llab-quvvatlash bo‘limi, Yoshlar ittifoqi tuman kengashi, tuman (shahar) hokimliklari, ishtirok etuvchi tijorat banklari. Bularning hammasi ariza beruvchi tomonidan taqdim etilgan hujjatlarni haqqoniy ekanligini tekshirish uchun kerak.

🟢 Ijtimoiy mezonlar uy-joy sharoitini yaxshilashga muhtoj fuqarolarni aniqlashga xizmat qiladi. Ball to‘plash uchun mezonlarga talabgor va (yoki) uning oilasining daromadi (shahar va qishloq joylari uchun alohida ko‘rsatkichlar belgilangan), turar joy maqomi (ijara yoki shaxsiy mulk), ijtimoiy himoyaga muhtoj bo‘lganlar (mehnat migrantlari, yetim va ota-onasining qaramog‘idan mahrum bo‘lgan bolalar, yolg‘iz ayollar va hokazo), shuningdek, oilada nogironligi mavjud bo‘lgan shaxslar inobatga olingan.

Sh.GULOMOV
fuqarolik ishlari bo‘yicha Jomboy tumanlararo sudining sudyasi

👉 @JAMIYAT_UUZ

‼️ VOYAGA YETMAGAN BOLALARIGA TA’MINOT BERISH MAJBURIYATINI IXTIYORIY RAVISHDA BAJARMAGAN OTA (ONA)DAN SUDNING HAL QILUV QARORIGA YOKI SUD BUYRUG‘IGA ASOSAN ALIMENT UNDIRILADI

Voyaga yetmagan bolalarga aliment to‘lash haqida ota-ona o‘rtasida kelishuv bo‘lmaganda yoki aliment ixtiyoriy ravishda to‘lanmaganda va ota-onadan birortasi ham aliment undirish to‘g‘risida sudga da’vo yoxud ariza bilan murojaat qilmagan hollarda, vasiylik va homiylik organlari, shuningdek o‘n to‘rt yoshga to‘lgan bola voyaga yetmagan bolaning ta’minoti uchun ota yoki onadan qonunda belgilangan miqdorda aliment undirish to‘g‘risida da’vo qo‘zg‘atishga haqlidir.
Ota-ona va bola alohida-alohida yashagan taqdirda, vasiylik va homiylik organlari, shuningdek o‘n to‘rt yoshga to‘lgan bola bir vaqtning o‘zida ota va onadan voyaga yetmagan bolalarning ta’minoti uchun aliment undirish to‘g‘risida da’vo qo‘zg‘atishga haqli. Voyaga yetmagan bolalariga aliment to‘lash va ularga ta’minot berishda ota-onaning majburiyatlari tengdir. Voyaga yetgan, mehnatga layoqatsiz, yordamga muhtoj bolalariga ta’minot berishda ota-onaning majburiyatlari tengdir.
Ota-ona voyaga yetmagan bolalariga ta’minot berish uchun aliment to‘lash tartibini o‘zaro kelishgan holda belgilashga haqlidirlar. Voyaga yetmagan bolalariga ta’minot berish uchun aliment to‘lash tartibi va shakli haqida ota-ona o‘rtasidagi kelishuv qonunda belgilangan qoidalarga va bolaning manfaatlariga zid bo‘lmasligi kerak.
Agar voyaga yetmagan bolalariga ta’minot berish haqida ota-ona o‘rtasida kelishuv bo‘lmasa, ularning ta’minoti uchun aliment sud tomonidan ota-onaning har oydagi ish haqi va (yoki) boshqa daromadining bir bola uchun — to‘rtdan bir qismi; ikki bola uchun — uchdan bir qismi; uch va undan ortiq bola uchun — yarmisi miqdorida undiriladi. Bu to‘lovlarning miqdori taraflarning moddiy yoki oilaviy ahvolini va boshqa e’tiborga loyiq holatlarni hisobga olgan holda sud tomonidan kamaytirilishi yoki ko‘paytirilishi mumkin.

F.KARIMOV,
Samarqand viloyati sudinig sudyasi

👉 @JAMIYAT_UUZ

‼️ ALIMENT UNDIRISH TO‘G‘RISIDA SUD BUYRUG‘I BERISHDA…

Oila kodeksining 165-moddasida farzandlikka olinganlar va ularning ota-onasi (ota-onasining qarindoshlari) bir-birlariga nisbatan shaxsiy va mulkiy huquqlarini yo‘qotishlari hamda o‘zaro majburiyatlardan ozod bo‘lishlari belgilanganligi sababli farzandlikka olinganlarning ta’minoti uchun ota-onasidan aliment undirilmasligiga sudlarning e’tibori qaratiladi
Aliment undirish yuzasidan sud buyrug‘i chiqarish to‘g‘risidagi ariza ham, da’vo ariza ham sudlovga taalluqlilikning umumiy qoidalariga ko‘ra, javobgarning yashash joyi bo‘yicha beriladi, shuningdek, FPK 34-moddasining uchinchi qismiga muvofiq arizachi yoki da’vogarning o‘zi yashab turgan joyda ham taqdim etilishi mumkin. Voyaga yetmagan bolalar ta’minoti uchun aliment undirish haqida sud buyrug‘i berish to‘g‘risidagi ariza, shuningdek, voyaga yetmagan va voyaga yetgan mehnatga layoqatsiz, yordamga muhtoj bolalar ta’minoti uchun aliment undirish haqida da’vo ariza berganlik uchun davlat boji O‘zbekiston Respublikasining “Davlat boji” to‘g‘risida”gi Qonuni 8-moddasi 2-bandi, shuningdek, FPK 174-moddasining birinchi qismiga muvofiq undirilmaydi. Sudlar aliment miqdorini kamaytirish, aliment to‘lashdan ozod qilish haqidagi da’vo arizalarini qabul qilishda hamda aliment undirish to‘g‘risidagi hal qiluv qarori yoki buyruq qabul qilishda davlat daromadiga undiriladigan davlat boji miqdorini belgilashda FPK 129-moddasi talablari va O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2009-yil 24-noyabrdagi “Fuqarolik ishlari bo‘yicha sud xarajatlarini undirish amaliyoti to‘g‘risida”gi 14-sonli qarori tushuntirishlariga (xususan, 21-bandi tushuntirishlarga) asoslanishlari lozim.
Aliment undirish to‘g‘risida sud buyrug‘i berishda, agar qarzdor shu vaqtda ishlamasa yoki uning ish haqi va (yoki) daromadini tasdiqlovchi hujjatlar taqdim qilinmagan bo‘lsa, davlat boji qonun hujjatlarida o‘rnatilgan mehnatga haq to‘lashning eng kam miqdoridan kelib chiqib hisoblanadi.

Yu.MUHAMMADIYEVA,
fuqarolik ishlari bo‘yicha Toyloq tumanlararo sudining sudyasi.

👉 @JAMIYAT_UUZ

⁉️ BOLA UCHUN ALIMENT: ULARNING HUQUQLARINI QANDAY TA’MINLASH KERAK?

Bosh qonunimizga ko‘ra, ota-onalar o‘z farzandlarini voyaga yetgunlariga qadar boqish va tarbiyalashga majburdirlar.
Aliment to‘lash bilan bog‘liq bo‘lgan nizolarni o‘z vaqtida va to‘g‘ri hal qilish bolalar manfaatlari himoyasining muhim kafolatlaridan biri hisoblanishini nazarda tutgan holda, qonunlarga qat’iy rioya etish zarurligiga qaratilsin.
Qonunga muvofiq, voyaga yetmagan, shuningdek, voyaga yetgan mehnatga layoqatsiz, yordamga muhtoj bolalar ta’minoti uchun aliment taraflarning kelishuviga ko‘ra ixtiyoriy tartibda, shuningdek, sud tartibida undiriladi. Ota-ona qaramog‘idan mahrum bo‘lgan voyaga yetmagan bolalar ta’minoti uchun aliment vasiylik va homiylik organlari, ota-ona qaramog‘idan mahrum bo‘lgan yetim bolalar va bolalar uchun muassasalar, shuningdek, prokuror da’vosiga ko‘ra, sudning hal qiluv qaroriga asosan undiriladi. Voyaga yetgan mehnatga layoqatsiz, yordamga muhtoj bolalar ta’minoti uchun aliment ota-onaning birining da’vosi bilan sudning hal qiluv qaroriga asosan undiriladi.
Oila kodeksining 81-moddasi 2-qismiga ko‘ra, ota-onalik huquqidan mahrum qilinishi ota-onani o‘z bolasiga ta’minot berish majburiyatidan ozod qilmaydi. Shu munosabat bilan sudlarga tushuntirilsinki, agarda ota-onalik huquqidan mahrum qilinishida bolaga aliment undirish masalasi hal qilinmagan bo‘lsa, aliment undirish yuzasidan vakolatli shaxs da’vo (ariza) bilan murojaat qilishi mumkin.

Sherzod TOSHPULATOV,
Samarqand viloyati sudinig sudyasi


👉 @JAMIYAT_UUZ

🔹SUBSIDIYA OLISH UCHUN QAYERGA MUROJAAT QILISH KERAK?

👉 Subsidiya olish uchun istalgan tuman (shahar) Davlat xizmatlari markaziga o‘zi kelib murojaat etish yoki Yagona interaktiv davlat xizmatlari portalida (my.gov.uz) ro‘yxatdan o‘tish kerak.

🔹Qanday hujjatlar talab qilinadi?

➖jismoniy shaxsning shaxsiy identifikasiya raqami ma’lumotlari;
➖oila a’zolarining shaxsiy identifikasiya raqami ma’lumotlari va nikoh guvohnomasi, farzandlar tug‘ilganligi haqidagi guvohnomalar nusxalari (mavjud bo‘lganda); ga oid hujjatlar yoki oilaviy holati to‘g‘risida FHDYO organlari arxividan ma’lumotnoma; (@advokat24uz)
doimiy ro‘yxatga olingan joyidan kadastr raqami va turiga tegishli ma’lumotlar;
➖doimiy yashash joyidan uy daftarining yoki kvartiralar bo‘yicha kartochkaning (17-shakl) nusxasi;
➖ariza beruvchi va birgalikda qarz oluvchilarning daromadi va ushlab qolingan daromad soliqlari to‘g‘risidagi ma’lumotnoma.

J.HAMROYEV,
fuqarolik ishlari bo‘yicha Toyloq tumanlararo sudining raisi

👉 @JAMIYAT_UUZ

⁉️SUBSIDIYA KIMLARGA BERILADI?

👉 Subsidiya olish maqsadida ariza bilan 18 yoshga to‘lgan fuqarolar murojaat qilishi mumkin.

👉 Subsidiya daromadi yuqori bo‘lmagan va uy-joy sharoitini yaxshilashga muhtoj oilalarga ijtimoiy mezonlar asosida beriladi.

🔰 Daromadi yuqori bo‘lmagan oila deb esa quyidagilar e’tirof etiladi:

● Qishloqlarda mehnatga haq to‘lashning eng kam miqdorining 3 baravaridan (2 mln 940 ming so‘m) 6,9 baravarigacha (6 mln 762 ming so‘mgacha);

● Qoraqalpog‘iston Respublikasi va viloyatlar shaharlarida belgilangan MHTEKMning 3 baravaridan (2 mln 940 ming so‘m) 8 baravarigacha (7 mln 840 ming so‘mgacha);

● Toshkent shahrida belgilangan MHTEKMning 3 baravaridan (2 mln 940 ming so‘m) 9,2 baravarigacha (9 mln 016 ming so‘mgacha) bo‘lgan oilalar.

J.HAMROYEV,
fuqarolik ishlari bo‘yicha Toyloq tumanlararo sudining raisi

👉 @JAMIYAT_UUZ