مانی بشرزاد

زمانی که مدل سرمایه گذاری برنده نوبل اقتصاد از یک روش ساده شکست می‌خورد!

مارکوویتز، اقتصاددانی است که یک مدل پیچیده برای سرمایه گذاری ارائه کرد و این مدل به قدری در آکادمیا اقتصاد و فایننس موفق بود که باعث شد او برنده نوبل‌ اقتصاد ۱۹۹۰ شود.
تا الان همه چیز خوب است تا اینکه می‌فهمیم در سرمایه گذاری اگر به جای استفاده از مدل پیچیده برنده نوبل، روی هر سهم به اندازه برابر پول می‌گذاشتید بیشتر سود می‌کردید!
به زبان ساده، یک روش‌ سرمایه گذاری ساده و بدیهی مدل پیچیده برنده نوبل را شکست می‌دهد. دلیل این اتفاق چیست ؟

یک روانشناس که اقتصاد هم خوب می‌داند جواب جالبی دارد:
نفهمیدن تفاوت میان ریسک و عدم قطعیت

ریسک:
چگونه زمانی که تمامی آلترناتیوها، پیامدها و احتمالات را می‌دانیم تصمیم بگیریم؟
عدم قطعیت:
چگونه زمانی که تمامی آلترناتیوها، پیامدها و احتمالات را نمی‌دانیم تصمیم بگیریم؟

گیرگنزر، از منتقدان مطرح اقتصاد رفتاری و جریان اصلی، به ما می‌گوید در جهانی که احتمالات و پیامدها مشخص است، این نظریه‌ها عالی عمل می‌کنند، مشکل این است که جهان ما جهان عدم قطعیت است، نه جهان ریسک.
به همین دلیل مدل ریاضی پیچیده برنده نوبل‌ اقتصاد از یک روش بدیهی و ساده شکست می‌خورد، چون بنای نظریه بر اساس یک جهان خیالی است!

برعکس عقیده اقتصاددان‌های جریان اصلی، در چنین جهانی رفتار منطقی همیشه محاسبه تمامی پیامدها، آلترناتیوها و احتمالات نیست چون این داده‌ها وجود ندارند.
اما نقد گیرگنزر به اقتصاد رفتاری چیست؟ او می‌گوید اگر فردی بدون این محاسبات پیچیده تصمیمی بگیرد نه تنها رفتار غیر عقلانی انجام نداده است، بلکه روش‌درست تصمیم گیری در جهان عدم قطعیت همین است. بسیاری از سوگیری‌هایی که اقتصاد رفتاری از آن صحبت می‌کند سوگیری نیستند بلکه رفتاری طبیعی در جهان عدم قطعیت هستند!

اصل عدم قطعیت uncertainty دلالت‌های مهم و فراوانی دارد. برای مثال برنامه ریزی مرکزی اقتصاد یا پیش‌بینی دقیق عددی را امری‌ غیرممکن می‌کند.


مانی بشرزاد


📚
برای مطالعه بیشتر پیشنهاد من این دو دسته مطلب است:

۱-برای فهم عدم قطعیت و انتقادات وارد به اقتصاد رفتاری و جریان اصلی

•سخنرانی Ted گیرگنزر به نام
چگونه افراد باهوش‌ تصمیمات درست می‌گیرند

https://m.youtube.com/watch?v=-Lg7G8TMe_A

•سخرانی گیرگنزر و نسیم طالب در نقد اقتصاد رفتاری

https://m.youtube.com/watch?v=4VSqfRnxvV8&


۲-برای فهم دلالت‌های اقتصادی و سیاسی اصل‌ عدم قطعیت

•مقاله Coping with ignorance از فردریش فون هایک

https://imprimis.hillsdale.edu/coping-with-ignorance-july-1978/

•کتاب Risk, Uncertainty and Profit از فرانک نایت

کتاب بالای ۴۰۰ صفحه است و زبان تخصصی دارد، به همین دلیل این لینک دانشگاه Mit ایده های اصلی کتاب را به زبان ساده توضیح داده است

https://news.mit.edu/2010/explained-knightian-0602

فرآیند بازار؛ عدم تعادل یا تعادل؟
رقابت از نگاه مکتب اتریش و نئوکلاسیک‌ها

کرزنر در کتاب کوتاه
“بازارها چگونه کار می‌کنند”
که خلاصه‌ای از کارهای مهم او در زمینه فرآیند بازار، اکتشاف و کارآفرینی است استدلال می‌کند که بازار یک وضعیت (مثلا وضعیت تعادلی) نیست بلکه یک فرآیند است.

فرآیندی که کارآفرین‌ها با کشف فرصت‌های سودی که قبلا کشف نشده‌اند‌، فرصت‌های سودآوری جدیدی خلق ‌می‌کنند.

نقد مکتب اتریش به اقتصاد نئوکلاسیک این است که رقابت نباید به مثابه یک وضعیت بلکه به مانند یک فرآیند مستمر دیده شود. از نظر مکتب اتریش، رقابت کامل یک هدف سیاسی معقول نیست به این دلیل که این ایده، نشان دهنده پایان رقابت است. این در حالی است که رقابت فرآیندی مستمر و پویا است.

نکته مهم دیگر این است که جوهره رقابت وضعیت عدم تعادل در بازار است اما رقابت کامل اقتصاد نئوکلاسیک در وضعیت تعادل است، وضعیتی که در نگرش اتریشی رقابتی وجود ندارد.

ایده‌ای به مانند رقابت کامل باعث می‌شود نظریه پرداز اقتصادی به دنبال نقضان‌ها و عیب‌ها برود و به دلیل اینکه رقابت کامل تنها در تخته سیاه کلاس درس وجود دارد، طبیعی است که حاصله این اندیشه در فضای سیاست پیشنهاد انواع‌ مداخله برای رسیدن به بهشت برین « رقابت کامل» باشد.

پیشنهاد می‌شود برای فهم فرآیند بازار، این اثر کوتاه اما عمیق کرزنر مطالعه شود:

How Markets Work
Disequilibrium,Entrepreneurship and Discovery


مانی بشرزاد

در قسمت آخر علم و شبه علم با دکتر غنی‌نژاد و علی میرزاخانی، صحبت درباره فرآیند اکتشاف در جامعه آزاد شد که به ذهنم رسید حیف است که به اقتصاددان بزرگ مکتب اتریش؛ ازرائیل کرزنر و کارهای مهمش درباره این فرآیند نپردازم.

امروز ابتدا یادداشت کوتاهی درباره کرزنر می‌نویسم و به کارهای مهم اون در زمینه اکتشاف، کارآفرینی و وضعیت عدم تعادل در بازار می‌پردازم

اهمیت کانت برای فهم روش شناسی مکتب اتریش
A Priori و A Posteriori

برای فهم روش‌شناسی مکتب اتریش، مفهوم a priori اهمیت فراوانی دارد و می‌شود ادعا کرد فردی که بدون دانستن a priori و a posterioriاز اندیشه کانت، به سراغ خواندن روش شناسی مکتب اتریش‌ می‌رود، احتال کجفهمی و سؤ برداشت او بسیار است.
بسیاری از افرادی که اعتقاد دارند مکبت اتریش به دلیل عدم استفاده از روش‌های آماری و ریاضیات برای توصیف پدید‌های اقتصادی غیر علمی است، این مفاهیم فلسفی را درک نکرده‌‌اند.

A Priori
دانش مستقل از تجربه است

بدین معنا که ما برای فهم آن نیاز به آزمایش و تجربه نداریم. مثال ساده این نوع دانش « ۳ بزرگ‌تر از ۲ است». برای اثبات این گزاره (۱) نیازی به آزمایش نیست و (۲) خود بنیان فهم ما از جهان است، به این معنا که ابزاری که به وسیله آن نتیجه آزمایش را می‌فهمیم خود دانش priori است.
این نوع دانش پیشا تجربی است و ارزش‌آن مستقل از تجربه است.

A Posteriori
دانش نیازمند تجربه است

نکته مهم این است که این دو مفهوم نبای با دو مفهوم تحلیلی analytic و ترکیبی synthetic اشتباه گرفته شود. می‌توان ادعا کرد که کار بزرگ کانت ایجاد این تمایز
بود.

قضیه تحلیلی
قضیه‌ای است که محمول در موضوع باشد. برای مثال: مجموع‌زوایای مثلث ۱۸۰ درجه است. این یک نوع قضیه تحلیلی است مه نیازی به تجربه برای اثبات ندارد و بخشی از مفهوم مثلث است.

قضیه ترکیبی
اما قضیه ای است که محمول آن در موضوع محصور نیست؛ مثال این قضیه: هوا سرد است. این سرما در ذات هوا نیست و به وسیله تجربه درستی این جمله به ما اثبات می‌شود

اما اهمیت کانت چه بود؟ این بود که نشان داد گزاره‌هایی وجود دارند که نه تماما تحلیلی هستند و نه تماما ترکیبی! کانت ادعا می‌کند همه گزاره‌های priori، تحلیلی نیستند بلکه ما
priori synthetic داریم. حکم ترکیبی پیشین.

چگونه چنین حکمی می‌تواند وجود داشته باشد؟ کانت دو شرط مطرح می‌کند:
۱-این نتیجه گیری باید از استدلال و نه تجربه باشد
۲-بدون پیدا شدن یک تضاد فکری، غیرقابل‌رد باشد

آکسیوم‌های کنش انسانی از جنس چنین حکم‌هاییی است.
کنش انسانی چنین شرط‌هایی دارد به این دلیل که برای فهم کنشگر بودن انسان نیاز به مشاهده نیست، حاصل استدلال است و دانشی پیشا تجربی است.
دوم اینکه غیرقابل رد است و اگر فردی بخواهد کنش انسانی را رد کند خود در حال انجام یک کنش است.

مانی بشرزاد

دوستان در این قسمت درباره تفاوت دموکراسی و حاکمیت قانون صحبت کردیم. از دست ندید